Thế giới đang thay đổi với tốc độ chưa từng có. Cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0 và sự trỗi dậy của trí tuệ nhân tạo đang định hình lại mọi mặt của đời sống, đặt ra cho giáo dục một câu hỏi lớn lao: Sứ mệnh thực sự của chúng ta là gì? Liệu chúng ta có đang tiếp tục một lối mòn, cố gắng “đổ đầy” những chiếc bình kiến thức vốn có thể lỗi thời vào ngày mai? Hay đã đến lúc, chúng ta cần một cuộc dịch chuyển kiến tạo, định nghĩa lại sứ mệnh của giáo dục là một hành trình khai phóng con người – một hành trình thắp lên những ngọn lửa. Hành trình khai phóng ấy được xây dựng trên bốn trụ cột nền tảng:
Năng lực tư duy
Trụ cột đầu tiên và quan trọng nhất là trang bị cho thế hệ trẻ năng lực tư duy độc lập. Giáo dục phải vượt qua việc truyền thụ kiến thức một chiều để dạy cho học sinh cách tự đặt câu hỏi “tại sao?”, biết phân tích, phản biện và không thụ động tiếp nhận thông tin.
Tuy nhiên, khai phóng tư duy khác biệt không đồng nghĩa với việc cổ xúy cho những hành vi dị biệt, cực đoan. Giáo dục chân chính, bên cạnh việc mở ra chân trời sáng tạo, phải trao cho người học một chiếc “la bàn đạo đức” vững chắc. Một trí tuệ được khai phóng mà thiếu đi nền tảng nhân văn có thể trở nên nguy hiểm. Ngược lại, một trí tuệ được khai phóng và dẫn dắt bởi lòng nhân ái sẽ tạo ra sự khác biệt mang tính kiến tạo, thúc đẩy xã hội tiến lên. Do đó, tư duy độc lập và trách nhiệm công dân phải luôn song hành.
Từ trách nhiệm công dân đến khai phóng tiềm năng
Từ nền tảng đó, giáo dục kiến tạo nên những công dân có trách nhiệm. Trong thế giới phẳng, một công dân tốt không chỉ là người yêu nước, mà còn là người có đủ sự thấu cảm, kỹ năng hợp tác để cùng cộng đồng giải quyết các vấn đề chung. Đó là những công dân toàn cầu mang trong mình bản sắc văn hóa Việt, sẵn sàng hội nhập và đối thoại với thế giới.
Đồng thời, giáo dục phải là một hành trình khám phá và phát huy tiềm năng cá nhân. Mỗi đứa trẻ là một vũ trụ riêng biệt. Một quốc gia chỉ hùng mạnh khi phát huy được toàn bộ tiềm năng đa dạng của mọi công dân. Thay vì ép mọi học sinh vào một khuôn mẫu thành công duy nhất, hãy tạo ra một hệ sinh thái giáo dục đủ rộng mở để mọi tài năng, dù là nghệ thuật, khoa học hay thể thao, đều có cơ hội được tỏa sáng.
Tấm hộ chiếu cho tương lai
Cuối cùng, tất cả những giá trị trên phải cung cấp cho thế hệ trẻ năng lực quan trọng nhất: năng lực thích ứng. Tấm bằng đại học hôm nay không còn là giấy bảo hành trọn đời cho sự nghiệp. Thứ duy nhất có giá trị bền vững chính là khả năng học hỏi không ngừng, sự linh hoạt trước thay đổi và sức bền tinh thần để không gục ngã trước thất bại. Đây chính là “tấm hộ chiếu” để thế hệ trẻ tự tin bước vào một tương lai đầy biến động.
Con đường chuyển đổi từ triết lý “đổ đầy chiếc bình” sang “thắp lên ngọn lửa” không hề dễ dàng. Nó đòi hỏi sự thay đổi đồng bộ từ chương trình, phương pháp dạy, cho đến hệ thống thi cử. Nhưng đây là con đường chúng ta bắt buộc phải đi. Bởi lẽ, tương lai của dân tộc không nằm ở những chiếc bình được lấp đầy, mà ở những ngọn lửa tư duy được thắp lên và lan tỏa.
| TS. Nguyễn Văn Thanh là chuyên gia quản lý giáo dục với nhiều năm kinh nghiệm trong việc xây dựng và vận hành các mô hình trường học tiên tiến. Ông hiện là Hiệu trưởng Hệ thống Giáo dục Elite School. Ông còn là tác giả của các quyển sách có giá trị về giáo dục như Giáo dục vì Giáo dục, Lãnh đạo trưởng học hạnh phúc, Từ thương hiệu và chất lượng đến tuyển sinh hiệu quả.
Elite School tọa lạc tại phường Bình Dương, TP.HCM (Thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương cũ), được xây dựng với mục tiêu trở thành ngôi trường tiên phong theo đuổi triết lý giáo dục khai phóng. Nhà trường chú trọng kiến tạo môi trường học tập giúp học sinh phát huy tối đa tiềm năng cá nhân, rèn luyện tư duy độc lập và năng lực thích ứng, đúng với tinh thần “thắp lửa” của giáo dục thế kỷ 21. |
TS. Nguyễn Văn Thanh
Bình luận (0)
Rất tuyệt vời!