Tạp Chí Giáo Dục TP.Hồ Chí Minh
Nhịp cầu sư phạmChuyện học đường

Giao tiếp có văn hóa – phương tiện giáo dục hiệu quả của người thầy

Tạp Chí Giáo Dục

Mc đích lý tưng ca dy hc suy cho cùng là hưng ti giáo dc con ngưi phát trin hài hòa toàn din: tâm lý (trí tu, tình cm, ý chí); th cht (th lc, th hình, th năng); năng lc hot đng thc tin, k năng sng/k năng mm, năng lc xã hi và cao nht là năng lc gii quyết vn đ trưc các tình hung.

Món quà quý nhất mà người thầy có thể truyền dạy cho học sinh chính là cách ứng xử có văn hóa (ảnh minh họa). Ảnh: Đ.Yến

1. Từ xưa đến nay, việc giáo dục con người ở nước ta không chỉ là “dạy chữ” mà còn “dạy người”. Trong khi năng lực chuyên môn sư phạm và những hiểu biết kỹ năng giảng dạy là điều cần thiết cho việc người thầy “dạy chữ” thì tác phong, cách ăn nói, ứng xử, cách sống có văn hóa… của người thầy lại chi phối toàn bộ trong việc “dạy người”. Nếu người thầy không phải là người có nhân cách tốt thì không thể có những hành vi văn hóa và việc dạy học sinh trở thành người tốt là điều rất khó đạt được.

Do đó, người thầy chính là tấm gương để học sinh soi vào và làm theo. Chiếm được tình cảm của học sinh không dễ, nếu người thầy chỉ truyền dạy một chiều những kiến thức khô khan thì sẽ không thể làm các em rung động. Dạy học là phải “chạm” vào tâm hồn và trái tim của người học. Cách ứng xử của người thầy tác động rất lớn đến học sinh, có nhiều học sinh bỏ học, mất niềm tin vào cuộc sống, trở thành người xấu… cũng vì cách ứng xử thiếu văn hóa từ chính thầy cô giáo. Vì vậy, hành vi giao tiếp có văn hóa là điều cần thiết của người thầy và là phương tiện tốt nhất để giáo dục nhân cách cho học sinh, là món quà quý giá đối với học sinh.

Hành vi giao tiếp có văn hóa là một loại hành vi văn hóa, hành vi đạo đức của con người, biểu hiện cách giao tiếp của con người chứa đựng các văn hóa chuẩn mực mà cốt lõi là giá trị đạo đức và thẩm mỹ, được thực hiện theo những quy tắc giao tiếp ứng xử xã hội thông qua cung cách hành vi, cử chỉ, cách nói, viết và những kỹ năng giao tiếp, tuân theo các chuẩn mực văn hóa xã hội. Hành vi giao tiếp có văn hóa của giáo viên cũng có tất cả những đặc điểm như trên. Cụ thể, hành vi giao tiếp có văn hóa của giáo viên được thực hiện bởi các chủ thể có ý thức, có đạo đức và có văn hóa, biểu hiện qua cử chỉ, cung cách hành vi, lời nói, cách viết của thầy cô giáo. Hành vi đó phải chịu sự quy định của các chuẩn mực xã hội, được xây dựng từ hệ thống những giá trị xã hội.

2. Giáo viên là người quyết định chất lượng giáo dục ở nhà trường, là những người chịu trách nhiệm trước tương lai của mỗi học sinh. Nói như vậy để thấy trách nhiệm, vai trò của người thầy mà xã hội đã giao cho mình. Giáo dục các phẩm chất, nhân cách cho học sinh không chỉ là những bài học lý thuyết hàn lâm về các đức tính trung thực, vị tha, yêu thương, nhân từ… mà học sinh sẽ thông qua những hành động, cử chỉ, việc làm, lời nói của người thầy mà noi theo. Nhiều học sinh còn coi những hành động, lời nói, việc làm… của giáo viên là những chuẩn mực để học hỏi và hoàn thiện bản thân.

Trong trường học – môi trường sư phạm – giáo viên không chỉ là người mang đến cho học sinh kiến thức bằng bổn phận trách nhiệm nghề nghiệp mà còn phải đến với học sinh bằng cả cái “tâm”, bằng tấm lòng yêu thương không vụ lợi. Thiên chức và trách nhiệm của người thầy đều thể hiện ở chỗ đó. Chừng nào người thầy còn thiếu trách nhiệm với nghề nghiệp mà mình lựa chọn, thờ ơ với nỗi đau của người khác, đánh mất chữ “tâm”, chữ “tình” trong văn hóa ứng xử với học sinh, thì chừng đó những hiện tượng bạo hành học sinh mà thầy cô là thủ phạm, hay đồng phạm (trực tiếp hoặc gián tiếp) sẽ vẫn còn là nỗi đau, nỗi nhức nhối không của riêng ai. Trí tuệ, lòng yêu nghề và tâm huyết với sự tiến bộ của học sinh là những yếu tố chủ chốt tạo nên một người thầy thành đạt trong sự nghiệp của mình. Và sự thành đạt đó không chỉ đo bằng số lượng học sinh giỏi mà giáo viên giáo dục nên, mà còn được đo bằng tình cảm, vị trí của người thầy trong trái tim mỗi học sinh trong cuộc sống sau này.

Ở đâu đó nhân cách, lời nói, cử chỉ, hành động, ứng xử có văn hóa của người thầy trong quá khứ ẩn hiện trong lối sống của mỗi học sinh hôm nay. Món quà quý nhất mà mỗi người thầy có thể truyền dạy cho các thế hệ học sinh chính là cách ứng xử có văn hóa nhất quán của bản thân.

Hoàng Ly

Bình luận (0)