Giờ học thân thiện: Học sinh không còn thụ động

Trước đây, mỗi khi nhìn vào thời khóa biểu, thấy hôm nào có giờ toán là em Trần Thanh M. – HS lớp 9 Trường THCS H. (Q.Thủ Đức, TP.HCM) cảm thấy không được vui. Không phải do học lực yếu khiến em “dị ứng” với môn học này mà vì thầy giáo quá nghiêm khắc. Thầy chưa bước chân vào cửa nhưng cả lớp đã im phăng phắc. Giờ học từ đầu đến cuối rất trật tự, không có HS nào nói chuyện riêng hoặc quay qua quay lại giỡn như các tiết học khác. Cũng chính vì thế mà không khí lớp học lúc nào cũng căng thẳng, hết giờ các em HS mới thở phào nhẹ nhõm. Trong khi đó, giờ học môn hóa ở lớp 12A10, Trường THPT V. cũng vậy. Một số nam sinh trước đó vốn “năng động tự phát” nhưng khi cô giáo phụ trách bộ môn đứng trên bục giảng là không dám ho he. Có một điều nghịch lý là mặc dù có nhiều thầy dạy nhưng các em lại… sợ cô hơn sợ thầy.

Rõ ràng để một tiết dạy có hiệu quả cao thì hoạt động ổn định kỷ luật phải được đưa lên hàng đầu. Muốn tiếp thu được bài các em HS phải chú ý lắng nghe lời giảng, chỉ cần lơ là một chút là có thể để chệch ra khỏi “lực hướng tâm” ngay. Trong lúc mắt nhìn lên bảng theo dõi cách trình bày của giáo viên thì tai phải lắng nghe và tay phải ghi chép những ý chính. Nếu lớp học ồn ào, có HS làm việc riêng chắc chắn lớp học sẽ bị phân tán nhiều. Tuy nhiên, không thể “nạp” tốt kiến thức từ giáo viên khi chưa có một tâm thế học tập thoải mái, nhất là lúc nào cũng “sống trong sợ hãi”.

Theo cách dạy truyền thống, giáo viên đóng vai trò làm chủ nên HS chỉ biết thụ động ngồi nghe và ghi chép một cách máy móc. Khuôn mẫu này không chỉ ngăn cản năng lực làm việc của người học mà còn tạo ra khoảng cách lớn giữa người dạy và người học. Cách dạy mới theo phương pháp tiên tiến hiện nay là phải có sự tương tác giữa hai đối tượng, đó là chưa nói đến việc đánh giá cao vai trò trung tâm của người học. Vì thế, dù giáo viên rất nhiệt tình nhưng thiếu sự hợp tác từ phía HS thì tiết dạy chưa thể gọi là thành công.

Tiết dạy âm nhạc của thầy Đặng Thái Sơn tại Trường THCS Bình Quới Tây (Q.Bình Thạnh) luôn được đánh giá cao vì sự làm việc ăn ý giữa thầy và trò. Dù giáo viên đóng vai trò “nhạc trưởng” nhưng để tạo nên một tiết dạy sinh động không thể thiếu công sức của HS. Giờ học thân thiện trong 40 phút đã kéo gần khoảng cách vốn cách biệt giữa thầy và trò trong sinh hoạt hàng ngày. Các em không chỉ ngồi một chỗ thụ động mà có cơ hội làm chủ không gian khi lên bảng trả lời câu hỏi hoặc hợp lại thành nhóm để thiết kế sơ đồ. Giáo viên không chỉ đứng một chỗ trên bục giảng mà thường xuyên đi xuống hướng dẫn cho từng nhóm và nhắc nhở một vài em khác. Không chỉ khoảng cách không gian bị “co” lại mà khoảng cách về kiến thức tưởng như không còn chênh lệch bao nhiêu. Được lời động viên của thầy giáo, các em trả lời hăng hái và sôi nổi hơn…

Thực tế cho thấy, khi một tiết học không có sự tương hỗ giữa hai đối tác thì không chỉ người học mà người dạy cũng rất vất vả. Thay vì ra lệnh cho HS đọc chép hay làm bài tập một cách đơn điệu thì giáo viên phải đổ nhiều công sức để “bày binh bố trận” giáo án thật hoàn chỉnh. Khi đứng trên bục giảng người thầy cũng phải bỏ công sức ra gấp đôi hoặc gấp ba. Tuy nhiên, cái được vẫn nhiều hơn cái mất vì hiệu quả tiết dạy không còn dừng lại như trước đây mà đã có sự “đột phá” lớn. Theo đó, không gian học tập được cởi mở hơn và khoảng cách trong mỗi nhóm, mỗi thành viên đã được “triệt tiêu” bớt.

Không còn lo sợ như trước đây, sau này em Trần Thanh M. đã bắt đầu có cảm tình với môn toán khi giáo viên có những điều chỉnh phù hợp. Thầy giáo đã quen học trò, các em cũng bắt đầu hiểu thầy hơn, mối quan hệ giữa hai phía xích lại gần nhau. Trong khi đó, HS lớp 12A10 Trường THPT V. đã thật sự hào hứng khi được học môn hóa với những cử chỉ và lời nói thân thiện hơn của cô giáo.

Hương Thủy