Giới trẻ Việt có “mất bản sắc”?

Tọa đàm “Tuổi trẻ thành phố giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc trong quá trình hội nhập” do Trường ĐH Khoa học Xã hội và Nhân văn TP.HCM tổ chức ngày 4-1 đã giúp giới trẻ nhìn nhận lại trách nhiệm của mình đối với việc bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống.

Hoạt động thi nấu bánh chưng, bánh tét nhân dịp Tết cổ truyền dành cho thanh niên lao động tự do thuộc địa bàn quận 10 trong năm đầu tiên đã không mấy thành công do hầu như các bạn trẻ tham gia không biết cách gói, phải nhờ sự “trợ giúp” của các chú, bác “có tuổi”. Đến năm thứ 2 thì thanh niên cũng đã gói được tuy nhiên bánh không đẹp, có cái không đều nhân, không chín… Đây là câu chuyện có thật được chị Thanh Hậu (Bí thư Đoàn phường 1, quận 10) nêu ra tại tọa đàm.

ThS. Nguyễn Tuấn Nghĩa (Chuyên viên Phòng Hợp tác quốc tế Trường ĐH Khoa học Xã hội và Nhân văn TP.HCM) cũng đánh giá, cách thức đưa văn hóa truyền thống đến với giới trẻ thời gian qua còn khá rập khuôn, khô cứng, chưa chú trọng truyền đạt kinh nghiệm. Dễ thấy nhất, nhiều bạn trẻ được giáo dục rằng bánh chưng, bánh tét là đặc trưng cho ngày Tết cổ truyền của người Việt Nam, thế nhưng không được chỉ dạy cách thức, kỹ thuật làm bánh.

Chính những điều này khiến cho bản sắc văn hóa truyền thống của dân tộc chưa được “cắm rễ” sâu trong lòng thế hệ trẻ. Mỗi cá nhân dù có muốn đảm nhiệm trọng trách là một đại sứ văn hóa của nước nhà cũng không đủ sức thể hiện hết vai trò, vừa vì “nghèo” kiến thức văn hóa dân tộc, vừa do hạn chế ngoại ngữ.

Trong khi đó, theo anh Trần Văn Công (Sở Văn hóa Thể thao và Du lịch TP.HCM) hầu hết sinh viên Việt Nam đều có mong muốn giới thiệu bản sắc văn hóa Việt cho bạn bè thế giới. Khi được các du học sinh giới thiệu về bánh chưng, bánh tét, áo dài… bạn bè quốc tế đều rất hào hứng đón nhận và muốn tìm hiểu sâu thêm.

Chị Nguyễn Thị Hương (Trung tâm GDTX quận Phú Nhuận) cho rằng: “Đem ra so với thế giới, bản sắc văn hóa truyền thống của dân tộc ta không thua kém, “ta” chỉ không bằng “người” ở cách thể hiện thôi. Nôm na là “tài sản” chúng ta có nhưng chưa biết khoe”. Anh Trần Văn Công (Sở Văn hóa Thể thao và Du lịch TP.HCM) cũng cho biết tín hiệu vui, trong một lễ hội chào đón năm mới vừa được TP.HCM tổ chức, 3 hình thức nghệ thuật dân tộc là hát bội, cải lương, múa rối nước thu hút đông đảo các bạn trẻ nhất, vượt hẳn cả các hoạt động biểu diễn thời trang và ca múa nhạc hiện đại khác, nhất là những bạn trong độ tuổi 14, 15. Cụ thể, trong khoảng 1 ngàn đến 1,5 ngàn lượt người xem, có gần 70% là giới trẻ. Anh Công đề nghị, khơi dậy lòng yêu quý, giữ gìn bản sắc văn hóa của dân tộc trong giới trẻ cần những hình thức sinh động, gần gũi, thiết thực hơn.

Hồ Trọng Trí (sinh viên Trường ĐH Kinh tế TP.HCM) cũng đồng tình khi cho rằng, giải pháp mạnh cần phải thông qua giáo dục. Thực tế những giải pháp như tổ chức hội thi tìm hiểu nét văn hóa truyền thống của dân tộc cũng chỉ mang tính chất “nước đến chân mới nhảy” và cũng chỉ tác động được đối với thế hệ thanh niên đương thời, còn thế hệ trẻ hơn trong tương lai có thể “ngoài vùng phủ sóng”.

Một đại diện khác cũng bày tỏ, để giới trẻ không phải tự “mò mẫm đi trong bóng tối” như hiện nay, nhất thiết phải có sự đồng hành, dẫn dắt của thế hệ đi trước. Điều này đòi hỏi “người lớn” cũng phải biết không ngừng cập nhật cái mới để chọn lọc và định hướng các em, tránh tư tưởng chưa tìm hiểu kỹ đã vội chê bai, xem nhẹ những nét mới. Ông Nguyễn Đăng Khánh (Phó trưởng Khoa Văn hóa du lịch Trường ĐH Sài Gòn) nhấn mạnh yếu tố sàng lọc, cần phân định rõ những cái gì cần được đẩy lùi ngay từ đầu, những cái gì có thể “du nhập” và ứng dụng được ở nước ta.

Ngoài ra, một “kênh” chính thống về văn hóa dân tộc cũng là điều “mong mỏi” của rất nhiều bạn trẻ. Hiện nay, rất nhiều trang viết về văn hóa dân tộc nhưng lại là của cá nhân, không chính thống.

Bài, ảnh: Mê Tâm