Giữ chân nhân viên y tế: Cần giải pháp lâu dài và đồng bộ

3 tháng đầu năm 2022, số nhân viên y tế TP.HCM nghỉ việc chiếm 70% so với năm 2021. Từ thực trạng này đặt ra nhiều vaấn đề đòi hỏi TP cần có những giải pháp lâu dài, đồng bộ trong việc tạo ổn định đội ngũ, nhất là đội ngũ y tế cơ sở. Cùng với đó là nâng cao cơ sở vật chất, thiết bị y tế cơ sở nhằm đáp ứng nhu cầu khám, chữa bệnh ban đầu của người dân.

Bác sĩ Nguyễn Ngọc Thanh – Trưởng Trạm y tế xã Phước Kiển (huyện Nhà Bè) trong giờ làm việc

Theo Sở Y tế TP.HCM, trong 3 tháng đầu năm 2022, toàn ngành có khoảng 400 nhân viên y tế xin nghỉ việc. Đây là con số không hề nhỏ so với thời điểm trước đây. Cụ thể, năm 2020, TP có gần 600 nhân viên y tế cơ sở công lập xin nghỉ việc. Năm 2021 có hơn 900 trường hợp xin nghỉ – con số cao nhất tại TP sau thời gian dài gồng mình chống dịch.

Lương thấp, công việc quá tải

Bác sĩ Nguyễn Ngọc Thanh – Trưởng Trạm y tế xã Phước Kiển (huyện Nhà Bè) đã chia sẻ điều này khi nói về công việc, thu nhập hiện nay của nhân viên y tế cơ sở.

Xã Phước Kiển có hơn 60.800 dân số nhưng trạm y tế chỉ có 6 nhân viên cơ hữu gồm 1 bác sĩ, 1 điều dưỡng, 2 y sĩ, 1 nữ sinh, 1 dược sĩ. 6 nhân lực này đang phải đảm đương khoảng 20 chương trình mục tiêu quốc gia về sức khỏe và các chương trình khác. Từ vệ sinh an toàn thực phẩm, phòng chống dịch bệnh, phòng chống rối loạn I-ốt, sức khỏe bà mẹ trẻ em, sức khỏe tâm thần, bệnh không lây nhiễm… “Chương trình nào cũng nhấn mạnh đến tính quan trọng nhưng nhân sự thì ít. Các bác sĩ vừa làm công tác điều hành, quản lý trạm, vừa khám, chữa bệnh. Chưa kể, về cơ sở, bác sĩ cũng như nhân viên, trong ca trực phải làm vệ sinh, lau nhà, hốt rác, đổ rác, thay túi rác…”, bác sĩ Thanh chia sẻ.

Theo bác sĩ Thanh, trong đợt dịch Covid-19 lần thứ 4, xã Phước Kiển có khoảng 8.000 F0. Mặc dù y tế trạm được hỗ trợ hơn 30 nhân lực từ lực lượng tăng cường, tình nguyện viên tuy nhiên công việc vẫn hết sức quá tải, vất vả. Mấy chục con người làm việc liên tục các ngày trong tuần từ sáng đến tối. Có ngày, các tình nguyện viên làm việc xuyên đêm để chuyển bình oxy đến cho bệnh nhân. Vì thế, nhiều bác sĩ, nhân viên, tình nguyện viên lần lượt dương tính. Có người vừa khỏi bệnh lần 1 lao vào làm tiếp rồi lại nhiễm bệnh lần 2. “Thú thực chúng tôi không biết ngày nghỉ thứ bảy, chủ nhật là gì. Công việc quá tải, người thiếu phải gồng gánh cho nhau. Nhiều nhân viên làm đơn xin nghỉ nhưng tôi không giải quyết, chỉ cố gắng vận động các bạn ở lại”, bác sĩ Thanh cho hay.

Xét đúng biên chế, bác sĩ Thanh cho rằng, Trạm y tế xã Phước Kiển phải cần đến 10 người. TP nên quan tâm tăng cường nhân lực cho y tế, nhất là y tế cơ sở để đảm bảo công tác khám, chăm sóc sức khỏe ban đầu cho người dân. Như hiện nay, khi TP trở lại trạng thái bình thường, ngoài nhân lực cơ hữu, trạm còn lại 2 sinh viên tình nguyện và 1 bác sĩ của “Chương trình tăng cường gần 300 bác sĩ trẻ về y tế cơ sở” của Sở Y tế TP, trong khi Phước Kiển vẫn còn hàng ngàn F0 cách ly tại nhà cần được theo dõi chăm sóc.

Bên cạnh đó, TP cần quan tâm cải thiện cơ sở chất, bàn ghế, trang thiết bị y tế. Đặc biệt, quan tâm thêm chế độ cho nhân viên để động viên tinh thần làm việc và đảm bảo nhu cầu cuộc sống. “Hiện tổng thu nhập hàng tháng của một nhân viên y tế chưa tới 6 triệu đồng. Tại trạm có một y sĩ lương tháng chỉ khoảng 3,5 triệu đồng. Mức lương này nếu chia ra thì không bằng 1 giờ đi bưng hủ tíu dạo được hơn 20.000 đồng”, bác sĩ Thanh nói.

So với xã Phước Kiển, phường 1 của quận 4 có dân số ít hơn với khoảng 10.000 người. Theo đó, trạm y tế phường này có được 4 nhân viên y tế. Đại diện quản lý Trạm y tế Phường 1 của quận 4 cho biết, nếu đáp ứng yêu cầu khám, chăm sóc sức khỏe ban đầu cho người dân thì trạm phải cần đến 6 người. “Hiện nay, hôm nào thực hiện chương trình tiêm chủng thì 2 người của trạm đi hỗ trợ, còn lại 2 người tham gia phòng chống dịch. Thực sự nhân lực quá mỏng”, vị đại diện này nói.

Cần có giải pháp đồng bộ, lâu dài

Với khối lượng công việc nhiều, vất vả, thu nhập thấp thì làn sóng nhân viên y tế nghỉ việc đang diễn ra ở nhiều bệnh viện, cơ sở y tế trên địa bàn TP là điều khó tránh khỏi. Tại buổi họp báo thông tin về công tác phòng, chống dịch trên địa bàn TP do Ban Chỉ đạo Phòng chống dịch Covid-19 và phục hồi kinh tế TP tổ chức mới đây, bà Lê Thiện Quỳnh Như – Phó Chánh Văn phòng Sở Y tế TP đã nhìn nhận vấn đề này. “Có nhiều lý do nhân viên y tế xin nghỉ việc trong 3 tháng đầu năm như nhà xa, môi trường làm việc không phù hợp. Bên cạnh đó cũng có lý do thu nhập chưa như mong đợi. Trải qua đợt dịch lần thứ 4, tình trạng kinh tế, nguồn thu nhập của các bệnh viện, cơ sở y tế đều sụt giảm do đó nhân viên y tế nghỉ việc là điều không thể tránh khỏi”, bà Như nói.

Với góc nhìn là chuyên gia trong ngành, PGS. TS Đỗ Văn Dũng – Đại học Y dược TP lo ngại tình trạng nhân viên y tế bỏ việc hay chuyển việc sẽ ảnh hưởng đến ngành y tế. Cứ một người đi thì đơn vị đó phải tìm người mới, huấn luyện, giao việc, thử việc, tốn kém trong đào tạo việc. Với những người còn lại do phải choàng, gánh công việc. Thậm chí, bị giao những việc khác nên hài lòng và chất lượng công việc kém đi ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng chăm sóc sức khỏe người bệnh. “Ngành y tế đã và đang đối phó với đại dịch nên nhu cầu chăm sóc sức khỏe cao hơn trước. Ngoài ra, trong thời gian vừa qua có nhiều bệnh nhân khác như ung thư, bệnh nhân cần khám sàng lọc, hậu Covid-19… không được chăm sóc. Điều này đồng nghĩa hiện nay nhu cầu chăm sóc y tế đang tăng”, ông Dũng trăn trở.

Thiếu nhân sự nên tình nguyện viên Trạm Y tế xã Phước Kiển dù đang F0 vẫn phải tham gia làm việc

Để giải quyết bài toán thu hút và giữ chân nhân viên y tế hiệu quả, ông Dũng cho rằng, ngoài tăng thu nhập là cần thiết phải đánh giá cán bộ y tế trong bối cảnh hiện nay là bị căng thẳng. Trong công việc, sẽ có những lúc làm tốt, có lúc chưa tốt. Nếu làm tốt thì công nhận, khen thưởng; làm việc chưa thật hiệu quả thì động viên, chia sẻ. “Làm sao cải thiện cả sức khỏe tâm thần cho cán bộ y tế nếu họ bị sang chấn tâm lý. Trường hợp giải quyết đồng loạt những yếu tố trên chắc chắn giải quyết được mâu thuẫn bên trong của nhân viên y tế”, ông Dũng góp ý.

Một số ý kiến khác cho rằng TP cần có những giải pháp đồng bộ và lâu dài. Nói riêng về y tế cơ sở, bà Đỗ Phạm Ngọc Thanh – Công tác tại Trường Đại học Y khoa Phạm Ngọc Thạch góp ý, TP cần quan tâm phát triển nguồn nhân lực và cả cơ sở vật chất tuyến này. Đợt dịch lần thứ 4 vừa qua đã bộc lộ sự quá tải của hệ thống y tế, trong đó có y tế cơ sở. Nhiều y bác sĩ, nhân viên y tế từ các bệnh viện của TP về hỗ trợ y tế cơ sở tuy nhiên các trạm y tế tại thời điểm đó chỉ có 1 chiếc bàn và 1 chiếc máy vi tính. Như vậy không thể hành nghề, cấp cứu xử lý ban đầu cho người dân để họ có thể tin tưởng đến với cơ sở y tế tuyến đầu. “Phát triển y tế cơ sở không chỉ đơn thuần đưa bác sĩ hỗ trợ là hoàn thành trách nhiệm. TP cần có giải pháp đồng bộ và lâu dài trong giải quyết vấn đề này”.

Minh Phương