Giữ gìn làn điệu dân ca ở trường học

Hiện nay những bài hát Việt Nam, đặc biệt là dân ca gần như xa lạ với các em học sinh (HS). Theo cô Phạm Tuyết Trinh, giáo viên (GV) Trường THCS Hoàng Văn Thụ (Q.10, TP.HCM), cần phải làm một “cuộc cách mạng” thật sự về quan điểm dạy âm nhạc nói chung và dân ca nói riêng, trong đó không nên chỉ chú trọng dạy chữ mà quên đi việc dạy người để hình thành nhân cách, đào luyện đời sống tinh thần và phát triển năng lực cảm thụ nghệ thuật cho HS. Cô Tuyết Trinh cho biết, đối với GV dạy nhạc, trách nhiệm không hề nhỏ khi đứng trước một lớp học nhằm tạo hứng thú cho HS. Vì vậy GV phải vận dụng linh hoạt và sáng tạo các phương pháp truyền đạt thông qua con đường âm thanh. Ngoài việc dung nạp kiến thức cho người học, “người nhạc trưởng” trên lớp phải biết phát huy chủ thể sáng tạo của HS. Bằng mọi cách để khơi gợi các em tự bộc lộ chính mình. Cải cách phương pháp chính là đem lại cho tiết dạy một sức sống mới và một diện mạo sáng sủa hơn. Ngoài việc dạy lời và nhạc lý, GV nên mở rộng tầm mắt các em về kiến thức âm nhạc qua hệ thống tranh, ảnh các vùng miền như làng quan họ Kinh Bắc, cố đô Huế, sông nước miền Tây Nam bộ… Vì đây là nơi khơi nguồn những dòng chảy của dân ca. Tính địa phương trong dân ca phải được khai thác triệt để vì đây là đặc sản riêng của dân ca vùng miền. Người dạy phải cho các em “đi tham quan” thỏa thích các vùng quê qua video clip hay băng ghi âm sinh động phục vụ đúng chủ đề bài học. Ví dụ như dân ca Bắc bộ thì phát âm giọng Bắc, dân ca Nam bộ thì không thể trình bày bằng giọng miền Trung… Tốt nhất là có những bài hát mẫu cho HS thẩm âm và thưởng thức. Nhưng nếu khan hiếm thì hơn ai hết thầy cô chính là người ca sĩ đứng trước sân khấu lớp học để trình bày ca khúc cho các em nghe.

Bên cạnh đó, GV chịu khó tập từng câu, từng chữ và đặc biệt từng nốt nhạc để phát hiện chỗ sai, điều chỉnh giọng chuẩn cho các đối tượng khác nhau. Các em thường mắc lỗi về cách phát âm, cao độ trường độ và những chỗ lấy hơi nên thầy cô phải “chăm sóc” thật kỹ những kỹ thuật khắt khe này. Bài hát không chỉ là nốt nhạc vì đó còn là nơi bộc lộ những cảm xúc thăng hoa nhất của lòng người. Phải để cho nhịp con tim rung động theo từng lời ca nên GV uốn nắn các em hát thật tình cảm, hát bằng tất cả nhiệt tình và cảm xúc chân thành của mình. Thông qua con đường âm nhạc, GV lại lồng ghép những bài học về giá trị truyền thống như tình làng nghĩa xóm, tình yêu quê hương, tình cảm gia đình, tình yêu đôi lứa…

Muốn tạo không khí sôi nổi trong lớp học, đặc biệt phát huy tính tích cực của đối tượng, GV dành thêm thời gian cho HS thi đua tập hát với nhau theo từng tốp, từng nhóm. Yêu cầu cao hơn một bước là cho các em đặt lời cải biên theo chủ điểm tháng ở địa phương hay nội dung chủ đề tự chọn. Làm sao để cho tiết học âm nhạc trở thành niềm mong đợi của người học chứ không phải là nỗi ám ảnh đến sợ hãi.

P.N.Q