Giúp học sinh bỏ cách nhìn sai lệch “yêu nên tốt, ghét nên xấu”

Giúp học sinh bỏ cách nhìn sai lệch “yêu nên tốt, ghét nên xấu” - Audio

00:00 / 00:00

An audio error has occurred, player will skip forward in 2 seconds.

1 Giúp học sinh bỏ cách nhìn sai lệch “yêu nên tốt, ghét nên xấu” Audio

Triết gia Trung Quốc cổ đại Trang Tử từng cho rằng: “Người đời đều thích những người giống mình mà ghét những người khác với mình”. Dân gian chúng ta cũng có câu nói nôm na là “yêu nên tốt, ghét nên xấu”…

ThS. Nguyễn Thị Hường (giáo viên tư vấn tâm lý tại Trường THPT Tây Thạnh, Q.Tân Phú) trong một buổi sinh hoạt chuyên đề bạo lực học đường. Theo ThS. Hường, chính cách đánh giá sai về bạn cũng là nguyên nhân dẫn đến bạo lực trong nhà trường (ảnh minh họa). Ảnh: N.T

Theo các chuyên gia tâm lý giáo dục, đây là lý do dẫn đến những mâu thuẫn, những bất đồng quan điểm và sở thích, và là một trong nhiều nguyên nhân dẫn đến rạn nứt tình cảm, bạo lực học đường trong học sinh. Trước tình hình này, thầy cô nên dùng các câu chuyện giáo dục để chỉ cho học sinh có “mắt xanh” biết nhận ra “tri kỷ” từ bạn bè của mình.

Giáo dục qua các câu chuyện ngụ ngôn

Ngày nay, việc kiếm tìm những câu chuyện có ý nghĩa giáo dục không mấy khó khăn. Trên mạng xã hội hoặc sách in về giáo dục kỹ năng sống cũng khá phong phú. Dưới đây xin giới thiệu hai câu chuyện.

Câu chuyện thứ nhất: Có một người tu hành phàn nàn với một vị đại sư rằng: “Thầy của con không đủ giỏi. Thầy thường làm những điều vi phạm giới luật, nên con không thể học được từ thầy”. Vị đại sư nghe xong liền lấy một nắm đường ném xuống cát. Một lúc sau, đàn kiến đi thành từng nhóm đến để mang đường đi. Vị đại sư chỉ vào đàn kiến và hỏi: “Hãy nhìn những con kiến này, tại sao chúng chỉ đem đường đi mà không đem cát đi?”. Người tu hành đáp: “Con kiến không ngu ngốc, chúng đem cát đi cũng vô ích mà thôi, tất nhiên chúng chỉ đem đường đi rồi”. Vị đại sư mỉm cười rồi hỏi: “Vậy tại sao con luôn nhìn vào khuyết điểm của thầy mà không học những điều có ích cho mình? Học theo cách này chẳng phải sẽ hiệu quả hơn sao?”.

Câu chuyện thứ hai: Một ngày nọ, sau khi người cha nghe xong con trai oán trách và kể khổ về cuộc hôn nhân của mình, ông hỏi: “Con trai, vợ con có ưu điểm gì?”. Anh con trai phàn nàn nói: “Trước khi kết hôn thì cô ấy có, hiện tại thì không có ạ!”. Người cha hỏi lại: “Trong suy nghĩ của vợ con, con có điểm mạnh nào không?”. Anh con trai ngập ngừng nói: “Hình như là trước đây con có, giờ thì không có”. Nghe vậy, người cha nói: “Vậy con còn giỏi hơn cha, trước khi cha lấy mẹ con, cha còn không biết mẹ có ưu điểm gì nữa”. Anh con trai ngẩng đầu lên nhìn cha, định nói điều gì đó, nhưng rồi lại thôi. Người cha đi ra ngoài, cầm lên một viên ngói và một nắm bông rồi mang vào hỏi con: “Con xem, cái nào cứng hơn?”. Anh con trai không biết cha muốn làm gì, nhưng vẫn trả lời: “Cái này mà cha còn phải hỏi, tất nhiên là ngói cứng hơn”. Người cha không nói gì, ông cầm viên ngói và nắm bông lên cao rồi thả tay ra, viên ngói rơi xuống vỡ tan, còn nắm bông thì không vấn đề gì cả. Người cha hỏi con: “Tại sao cứng thì nát, còn mềm mại thì lại không bị sao?”. Anh con trai suy nghĩ rồi nói: “Chắc vì bông mềm mại nên nhẹ, do đó không bị làm sao”. Người cha vỗ vai con trai, nhẹ nhàng nói: “Con trai! Con cần phải như bông mà khiêm tốn lại, không làm tổn thương người khác cũng là không làm tổn thương mình. Như viên ngói kia, có cạnh có góc, nhưng gặp cứng thì vỡ. Làm tổn thương người khác, cũng làm tổn thương chính mình đấy con à”. “Cha sống bao nhiêu năm rồi, cả đời cha chỉ hiểu một đạo lý đó là, nhìn vào ưu điểm của người khác sẽ khiến con tim mình ấm áp, còn nhìn thẳng vào khuyết điểm của người khác thì cũng là làm tổn thương chính tâm hồn của mình. Con nên học tập bông, bông vì người khác mà ngăn lại gió lạnh, nó giống như ánh mặt trời có thể sưởi ấm cho cuộc đời này. Khi đã kết hôn thì ai chẳng mong hạnh phúc, để làm được điều ấy chúng ta phải vun đắp hàng ngày. Con trai, lời khen là một bảo bối, một lời khen của con có thể là động lực cho vợ con, còn một câu nói ích kỷ, cay nghiệt có thể khiến vợ con mang hận cả đời, từ đó mà kéo cuộc hôn nhân của con vào nơi bế tắc. Chẳng lẽ con cũng muốn cha đối xử với mẹ con giống như con đang đối xử với vợ hay sao?”. Anh con trai nghe xong, im lặng ngẫm nghĩ thật lâu.

Phân tích, bàn luận để rút ra bài học cho học sinh

Triết gia Bertrand Russell từng nói: “Chúng ta cần biết rằng sự đa dạng của cuộc sống này chính là nguồn gốc của hạnh phúc. Trong cuộc sống, mỗi sinh mệnh đều là một cá thể riêng biệt, có sở thích, tính cách, đặc điểm khác nhau. Nếu học sinh chúng ta chỉ dùng tiêu chuẩn của cá nhân mình để đo lường tất cả học sinh khác thì chỉ thấy những người khiến chúng ta chán ghét mà thôi. Cho nên, hãy biết nhìn vào điểm mạnh của học sinh khác để học hỏi và mở rộng lòng bao dung để chấp nhận những điều khác biệt”.

Tương tự, Tư Mã Ý (một nhân vật nổi tiếng trong tiểu thuyết “Tam quốc diễn nghĩa” của La Quán Trung) từng nói: “Nhìn khuyết điểm của một người thì thiên hạ không có ai để làm bạn; nhìn vào ưu điểm của một người thì tất cả mọi người trên thế gian đều là thầy của ta”. Vì vậy mà sách “Luận ngữ” của Trung Hoa cũng viết rằng: “Trong ba người đi cùng tất có người là thầy của ta”. Cho nên học sinh phải biết nhận ra ưu điểm của bạn bè và xem bạn là “thầy”, có như thế mới học hỏi được từ bạn (học thầy không tày học bạn – tục ngữ) và giữ được quan hệ trong sáng, tốt đẹp.

Trong tâm lý học có một khái niệm gọi là “hiệu ứng hào quang”, khi một người có ấn tượng tốt hay xấu về người khác thì ấn tượng đó sẽ lan rộng ra toàn diện trong con người mình. Chúng ta nghĩ sao thì chúng ta nhìn bạn bè với những đặc điểm như vậy. Khi chúng ta tập trung vào những khuyết điểm của học sinh khác, chúng ta sẽ tự động bỏ qua những ưu điểm của bạn và coi thường bạn ở mọi phương diện. Một học sinh thực sự thông minh có thể phát hiện ra những điểm sáng ở người bạn để bù đắp những khuyết điểm của bản thân và giúp bản thân hoàn thiện mỗi ngày.

Trên đời này không có ai hoàn hảo mà không có một khuyết điểm nào. Thế nên, khi chúng ta tập trung vào điểm mạnh của bạn, chúng ta sẽ phát hiện rằng tất cả bạn bè của mình đều có điểm đáng để mình học hỏi và tôn trọng. Vì vậy, hãy chú ý nhiều hơn đến điểm mạnh của bạn bè và học hỏi từ đó. Nếu không thể chấp nhận và tôn trọng sự khác biệt của bạn bè thì chúng ta khó có cách hài hòa được, và bất đồng luôn chực chờ, bạo lực học đường cũng có nguy cơ bộc phát.

Điển tích của Trung Quốc có câu chuyện về Nguyễn Tịch (người đời nhà Tấn) liên quan đến cách nhìn và cách đánh giá con người. Nguyễn Tịch lại có một thái độ rất lạ lùng là, khi tiếp khách hễ là hạng quân tử, là hạng người vừa lòng mình thì ông nhìn thẳng bằng tròng mắt xanh; trái lại khách là kẻ tầm thường, người không vừa lòng mình thì ông nhìn bằng đôi tròng trắng. Từ đó mà có điển tích “mắt xanh tri kỷ”. Nay, chúng ta phải nên biết cách nhìn người bằng đôi “mắt xanh”, để có thêm nhiều “tri kỷ”, để quan hệ trong cuộc sống, quan hệ bạn bè trở nên tốt đẹp hơn!

Trần Nhân Trung