Giúp học sinh tư duy nhiều hơn

Theo phương pháp này, bằng mọi cách người thầy phải huy động được tính tự giác chủ động, tư duy sáng tạo không ngừng đang còn ẩn chứa trong người học. Từ đó bồi dưỡng cho người học khả năng tự học, khả năng thực hành… Tuy nhiên, thực tế hiện nay một số giáo viên vẫn còn quan niệm: Đổi mới phương pháp dạy học là phải sử dụng những phương pháp dạy hoàn toàn mới, đồng thời hạn chế sử dụng các phương pháp dạy truyền thống; thậm chí bỏ cả phấn trắng – bảng đen. Có thể nói đây là quan niệm cực đoan. Cũng nên nhớ rằng, dạy học kém hiệu quả không do bản thân phương pháp đưa lại mà do người sử dụng phương pháp quyết định. Theo đó, người thầy sáng tạo bao giờ cũng tích cực chủ động tổ chức các hoạt động dạy học vừa đa dạng vừa có hiệu quả cho dù là theo lối dạy truyền thống. Điều đó có nghĩa là giáo viên cần phải kế thừa, phát triển những mặt tích cực của phương pháp dạy học hiện có; đồng thời biết vận dụng một số phương pháp dạy học hiện đại thật linh hoạt nhằm phát huy tính tích cực, chủ động sáng tạo của học sinh phù hợp với điều kiện dạy học cụ thể. Bên cạnh đó, một số giáo viên lại quá tích cực tham gia vào nhiều khóa tập huấn, tiếp xúc nhiều tài liệu mà thiếu chọn lọc, không có định hướng cụ thể. Lúc thì nghe chuyên gia Bỉ nói về phương pháp động não, phương pháp đóng vai, kỹ thuật khăn phủ bàn, mảnh ghép, sơ đồ tư duy. Lúc lại được chuyên gia Đức “giáo huấn” về phương pháp tình huống, quy nạp, diễn dịch… Đó là chưa nói đến chuyên gia Việt Nam lại bàn về dạy học và giải quyết vấn đề dạy học theo module… Ở một khía cạnh khác, việc ứng dụng CNTT vào dạy học hiện vẫn còn khó khăn ở một số tiết học.

Theo yêu cầu phát triển, hiện nay đa số giáo viên đã nỗ lực tự học, tự nghiên cứu, tự bồi dưỡng và biết cách sử dụng linh hoạt từng bài giảng điện tử có hiệu quả. Tuy nhiên, tất cả chỉ dừng lại ở độ mới lạ về hình thức bên ngoài chứ chưa thực sự đi vào đổi mới tổ chức nội dung bài học. Việc lạm dụng thông tin nếu thiếu tiết chế thì dễ gây phản cảm, nhàm chán và phân tán sự chú ý của người học.

Người thầy khó có thể cho học sinh hoạt động và nắm bắt đủ kiến thức trong một giờ học tích cực khi phương pháp học tập chưa tiếp cận với phương pháp tích cực một cách có hệ thống do còn nặng về lý thuyết, xa rời thực hành, dạy theo số đông và chủ yếu đối phó với thi cử. Thực tế cho thấy giáo viên rất khó bao quát được hoạt động của từng học sinh nếu cho các em làm việc nhóm bởi sĩ số lớp quá đông. Do đó, vấn đề đặt ra là với khoảng thời gian hữu hạn của một tiết dạy làm sao hướng tới từng cá thể, từng con người cụ thể. Định hướng cơ bản của việc đổi mới phương pháp dạy học là dưới sự hướng dẫn, tổ chức của giáo viên, những phẩm chất và năng lực thích ứng với phương pháp dạy học tích cực của học sinh sẽ sớm được phát triển. Cụ thể là giáo viên cần tăng cường tổ chức các hoạt động học tập tích cực với câu hỏi phát triển trí thông minh để giảm bớt những câu hỏi tái hiện. Làm sao để trong mỗi tiết học các em được hoạt động nhiều hơn, thực hành nhiều hơn…

Võ Cao Long

(Phó trưởng phòng GD-ĐT Q.Phú Nhuận, TP.HCM)