Hạn chế lao động bỏ trốn: Đào tạo nghề miễn phí cho lao động về nước

Thực trạng lao động Việt bỏ trốn, sống bất hợp pháp ở nước ngoài là câu chuyện không mới, không chỉ xảy ra với thị trường Hàn Quốc mà trước đó, tại Nhật Bản và Đài Loan, tỷ lệ lao động Việt Nam trốn ra ngoài làm việc cũng luôn trong tình trạng dẫn đầu. Số liệu từ Ban quản lý lao động Việt Nam tại Nhật cho thấy, năm 2003 tỷ lệ lao động Việt Nam bỏ trốn chiếm đến 30% số lao động đưa đi.

Tại thị trường Đài Loan, cuối năm 2009 Việt Nam cũng bị mất nhiều đơn hàng vì tình trạng lao động bỏ trốn gia tăng. Điều này cũng hết sức dễ hiểu bởi chủ sử dụng lao động luôn thận trọng trong việc tiếp nhận lao động nhập cư của những nước có tỷ lệ lao động bỏ trốn cao để tránh rủi ro. Trước đó, đầu năm 2005, hiện tượng lao động bỏ trốn cũng là nguyên nhân chính khiến cho phía Đài Loan thực hiện chính sách "đóng cửa” đối với lao động giúp việc gia đình của Việt Nam.

Đối với thị trường Hàn Quốc, theo ông Phan Văn Minh, Giám đốc Trung tâm Lao động ngoài nước, Bộ LĐ-TB&XH, khá phức tạp bởi không chỉ tỷ lệ lao động bỏ trốn tăng cao mà việc bỏ trốn còn được tính toán, thực hiện một cách bài bản. Điển hình như nhiều lao động đăng ký đi làm việc nông nghiệp, thuỷ sản để dễ lọt qua vòng tuyển chọn nhưng đến khi nhập cảnh vào Hàn Quốc là bỏ trốn sang làm ở lĩnh vực khác. Thậm chí có những lao động bỏ trốn ngay tại sân bay.

Trước thực trạng lao động Việt Nam bỏ trốn tại Hàn Quốc không có dấu hiệu giảm, Hàn Quốc đã quyết định tạm hoãn cuộc thi tiếng kiểm tra tiếng Hàn. Động thái này đã đẩy hàng chục ngàn lao động đứng trước mối lo không được xuất cảnh. Tuy nhiên, ông Nguyễn Ngọc Quỳnh, Cục trưởng Cục Lao động ngoài nước khẳng định, phía Hàn Quốc chỉ tạm dừng cuộc thi kiểm tra tiếng Hàn chứ không phải tạm dừng nhận lao động Việt Nam. Bằng chứng ngày 26-9 đã có 130 lao động lên đường sang Hàn Quốc, trong tuần này từ 3-10, sẽ có 41 lao động xuất cảnh… Đáng chú ý mới đây Bộ LĐ-TB&XH đã ký với Hiệp hội Thủy sản Hàn Quốc về việc được phép đưa lao động Việt Nam sang làm việc tại nước này trong thời gian gần nhất. Theo đó, có 7 doanh nghiệp lĩnh vực đánh bắt cá đã được tuyển chọn, có trách nhiệm tuyển dụng lao động đủ tiêu chuẩn để đi sang Hàn Quốc.

Tại cuộc Tọa đàm mới đây về vấn đề lao động bỏ trốn, đại diện Bộ Lao động Việc làm Hàn Quốc cho biết, họ sẽ cân nhắc tổ chức kỳ thi tiếng Hàn cho lao động Việt Nam khi số lượng lao động Việt Nam cư trú bất hợp pháp tại Hàn Quốc giảm đáng kể. Phía Bộ LĐ-TB&XH Việt Nam phải đưa ra một đề án với các giải pháp, lộ trình và kế hoạch hoạt động cụ thể để giảm tỷ lệ lao động bỏ trốn xuống 50% so với hiện nay.

Nhằm lấy lại hình ảnh lao động Việt Nam tại Hàn Quốc, ông Đào Công Hải – Phó Cục trưởng Cục Quản lý lao động ngoài nước cho biết, lãnh đạo Bộ LĐTB&XH phối hợp với Trung tâm Lao động ngoài nước, Ban Quản lý lao động Việt Nam tại Hàn Quốc và các cơ quan liên quan xây dựng Đề án ngăn ngừa tình trạng cư trú bất hợp pháp và chuyển đổi nơi làm việc vì lý do không chính đáng của người lao động làm việc tại Hàn Quốc. Đề án này đang được triển khai ở những địa phương có số người bỏ trốn cao. Đề án đã đưa ra một số giải pháp, như: thay đổi cách thức tuyển chọn lao động trong ngành nông nghiệp và ngư nghiệp; phối hợp với chính quyền địa phương và gia đình động viên người lao động về nước; xử phạt nặng các trường hợp cư trú bất hợp pháp; áp dụng biện pháp hạn chế tuyển chọn người lao động đi làm việc tại Hàn Quốc từ các xã/phường có tỷ lệ lao động cư trú bất hợp pháp cao; áp dụng hình thức đặt cọc hoặc bảo lãnh để chống bỏ trốn và cư trú bất hợp pháp… Ngoài ra, sẽ thực hiện các chương trình hỗ trợ người lao động về nước như kết nối việc làm cho người lao động đã hoàn thành hợp đồng về nước với các chủ sử dụng lao động đặc biệt là các công ty Hàn Quốc đầu tư tại Việt Nam; phối hợp tổ chức đào tạo nghề miễn phí cho người lao động sau khi về nước. Trước đó, cuối tháng 6-2011, Bộ LĐ-TB-XH có công văn gửi Sở LĐ-TB&XH của 3 tỉnh có đông lao động bỏ trốn nhất là Quảng Bình, Hà Tĩnh và Nghệ An yêu cầu rà soát, triển khai các biện pháp vận động gia đình khuyên con em hết hạn hợp đồng phải trở về. Tuy nhiên, để tạo dựng một thương hiệu lao động có uy tín, không ai khác ngoài chính người lao động cần nâng cao ý thức, kỷ luật, tuân thủ hợp đồng và các qui định của pháp luật khi đi làm việc ở nước ngoài.