Hành trình tên tuổi một làng rau: Bài 2: Rau Trà Quế vào siêu thị

“Để sống được với rau, giàu lên từ rau và hơn thế là vinh dự sản phẩm của người nông dân quê mình được công nhận thương hiệu như hôm nay ngoài việc tuân thủ các quy trình trồng rau sạch, rau an toàn (GAP) do các cán bộ nông nghiệp tập huấn kỹ thuật, bà con thôn Trà Quế luôn trồng rau bằng cả cái tâm cả mình”, cụ Nguyễn Viết Kính (70) tuổi, một cựu chiến binh từng dọc ngang chiến trường miền Trung khói lửa nay là gương sản xuất giỏi trải lòng. Năm 2001, được sự quan tâm đầu tư của chính quyền thành phố cùng với sự hỗ trợ của Phòng Kinh tế, Nông nghiệp thành phố, bà con nông dân thôn Trà Quế bắt đầu làm quen với quy trình trồng rau sạch. Đến năm 2008, sau ba giai đoạn thực hiện sản xuất rau sạch, tổng diện tích trồng rau của toàn thôn lên tới hơn 20ha. Theo ông Mai Cử, Trưởng thôn Trà Quế cho hay, ban đầu làm quen với quy trình rau sạch (GAP) bà con cũng có đôi phần bỡ ngỡ. Những thứ bấy lâu tưởng chừng đơn giản như việc làm đất, tưới nước, bón phân… nay phải cầm cây bút tỉ mẫn ghi chép từng công thức. Nhưng nhận thấy phương thức trồng vừa đảm bảo an toàn sức khỏe vừa tiết kiệm được chi phí nên hộ nào cũng đăng ký sản xuất theo quy trình này có cụ 80 tuổi còn tình nguyện xung phong đi học kỹ thuật để về truyền đạt lại cho con cháu. Bây giờ, thôn Trà Quế hầu như nhà nào cũng trồng rau sạch, nhà trồng ít có 1 sào, nhà nhiều lên đến 3 sào. 

Người Trà Quế tiếp cận phương thức canh tác mới nhưng vẫn không quên các nghi lễ theo tâm thức của cư dân nông nghiệp. Cứ đầu mỗi năm, vào đầu xuân mới, bà con lại náo nức với nghi lễ mở mùa hay còn gọi là lễ hội Cầu Bông nhằm cầu mong một năm mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu và ngưỡng vọng công đức tổ tiên, những người đã khai hoang, lập nên làng rau truyền thống trong hơn 500 năm qua. Hội làng Trà Quế bao giờ cũng được mở màn bằng hội thi Cuốc đất trồng rau. Xóm trên, làng dưới chọn những nông dân giỏi để thi thố kỹ thuật cuốc đất, vun luống, chăm tỉa và trồng các loại rau thơm. Xóm nào đoạt giải sẽ được bà con đãi đằng, tiệc tùng linh đình. Hội Trà Quế thêm phần duyên với hội thi Làm món ăn Tam Hữu – món đặc trưng mang đậm nét văn hóa riêng biệt của làng, chuyên dùng trong các lễ cúng, hội hè và đãi khách. Ai đã một lần thưởng thức món này, chắc khó quên hình ảnh con tôm bắt từ sông Đế Võng, Đầm Rong kẹp với lát thịt cùng cọng rau húng, rau ngò tươi xanh và một tép hành dài quấn quanh – những thứ trồng phổ biến và gắn bó với làng. Lão nông Nguyễn Viết Kính (70 tuổi), giải thích: “Ba thứ tôm – thịt – rau ấy siết chặt lại với nhau thành món ăn Tam Hữu. Đó là tấm lòng thể hiện sự gắn bó bằng hữu của những người dân quê này dành cho bạn bè khắp nơi tìm về”.

Theo ông Mai Cử, thu nhập của những nông dân Trà Quế hôm nay rất ổn định nhờ các hợp đồng cung ứng hàng cho những siêu thị lớn của khu vực miền Trung và miền Nam. Bán rau tươi qua mạng internet không còn là chuyện quá xa lạ với nông dân ở làng quê này. Chỉ tính riêng trong năm 2011, làng rau Trà Quế xuất ra thị trường khoảng từ 200 đến 300 tấn rau sạch.

Nhờ tiếp cận với các siêu thị, các mối nhập rau lớn mà người dân Trà Quế không còn phải lo lắng đầu ra cho sản phẩm, cuộc sống thảnh thơi hơn trước. Chỉ cần mở máy vi tính, thương thảo với bên mua hàng thế là đã có một hợp đồng bạc triệu mà không cần phải tốn thời gian đến tận những nơi xa hàng trăm, thậm chí hàng ngàn cây số. Theo người dân, thu nhập từ trồng rau cao hơn gấp 10 lần so với trồng lúa. Ước tính, cứ mỗi sào rau (500 mét vuông), mỗi ngày chỉ cần một lao động làm việc, trừ chi phí: giống rau, điện thắp sáng, nước tưới… lãi thu về từ khoảng 150 đến 250 ngàn đồng. Khoản tiền ấy, so với những người dân làm ăn lớn thì chẳng đáng là bao nhưng là mơ ước của biết bao người nông dân một nắng hai sương suốt ngày bán mặt cho đất, bán lưng cho trời.

Chia sẻ niềm vui với chúng tôi, ông Mai Cử nói: “Nhờ vào thu nhập từ cây rau mà đời sống của bà con khá ổn định. Bình quân khoảng từ 7 đến 12 triệu đồng/người/năm. Toàn thôn chỉ còn 2% hộ nghèo, không có hộ đói. Con cái được quan tâm hơn, không còn tình trạng bỏ học giữa chừng. Chỉ tính riêng năm nay, thôn có hơn 10 cháu đỗ đại học, cao đẳng. Việc được công nhận nhãn hiệu hàng hóa tập thể là động lực rất lớn đối với bà con. Từ đây, câu chuyện về việc cày xới, sản xuất trên mảnh vườn thân thuộc cùng cách sống chan hòa, nồng hậu của người Trà Quế không chỉ mang lại hiệu quả về kinh tế mà còn góp phần đưa làng quê mình bước vào thị trường du lịch, phát triển một cách bền vững “phần hồn” xã hội được tạo thành từ nét đẹp văn hóa, truyền thống của quê hương.

Bài, ảnh: Phan Vĩnh Yên