“Gen Z mà!”, thời gian gần đây, câu nói ấy xuất hiện khá nhiều ở những người lớn tuổi khi nói về lớp trẻ ngày nay. Lời nói ấy thường có ý than phiền về phong cách, cư xử, suy nghĩ… của thế hệ gen Z (những người sinh ra trong khoảng từ năm 1997 đến 2012).
Khác với thế hệ trước, thế hệ gen Z luôn sẵn sàng tranh luận, bày tỏ quan điểm của mình với người lớn trong nhà, ở cơ quan, thậm chí với lãnh đạo ở công ty. Ngoài ra, thế hệ gen Z cũng luôn thể hiện mình trong phong cách sống để “tôi là tôi”, khẳng định tôi không giống bất kỳ ai đó. Chính vì thế, thế hệ gen Z dễ bị cho rằng thiếu tôn trọng người lớn, quá tự tin, thiếu khiêm tốn.
Thực tế, thế hệ gen Z mạnh dạn, tự tin hơn các thế hệ trước, muốn thể hiện hiểu biết, năng lực của mình, không thích “gọi dạ, bảo vâng”. Nếu được người lớn ở nhà, lãnh đạo cơ quan phân tích đúng-sai, hay-dở, các em cũng sẵn sàng tiếp thu và thực hiện theo. Với thế hệ gen Z, áp đặt, buộc phải làm theo là điều bất hợp lý, không công bằng. Chính vì không thấu hiểu gen Z nên thế hệ trước thường than phiền, trách cứ các em.
Tôi là một phụ huynh đã ở tuổi hưu trí nhưng vì lập gia đình trễ nên hai đứa con đều ở độ tuổi gen Z. Do khoảng cách tuổi tác khá lớn nên có một thời gian tôi và các con đã không có sự hòa hợp, thiếu sự gắn bó bởi vì không có được một điểm chung trong quan điểm sống và cả cách thể hiện của cá nhân trong nhiều vấn đề. Trong công việc, dưới mắt tôi, các con dường như không tập trung vì các cháu có thể vừa làm việc vừa nghe nhạc hay ra quán cà phê để làm việc. Các con có thể ngủ cả ngày rồi thức đến 1-2 giờ sáng để làm việc. Cách ăn mặc, “gu” nghe nhạc, xem phim… của các con cũng khác thế hệ tôi nhiều quá. Vậy là có một thời gian, khi có mặt tôi, các con đã trao đổi với nhau bằng những ký hiệu hoặc ngôn ngữ riêng mà tôi không hiểu chúng đang trao đổi về vấn đề gì. Tôi hỏi thì các con lại nói: “Đâu có gì đâu”. Để thay đổi mối quan hệ ấy, bản thân tôi đã phải cố gắng thay đổi đó là lắng nghe để thấu hiểu các đứa con gen Z của mình.
Việc đầu tiên tôi làm đó là thường xuyên cập nhật các thông tin về lớp trẻ hiện nay trên báo chí, trên mạng xã hội, nhất là những vấn đề “hot”, những “trend”… đang được lớp trẻ bàn tán rôm rả. Nắm được các thông tin ấy, trong những bữa cơm gia đình, tôi đã nêu ra để lắng nghe ý kiến các con. Những lần đầu, các con tôi rất ngạc nhiên, nói: “Ba cũng biết chuyện này nữa hả?”. Tôi mỉm cười và cùng con trao đổi vui vẻ. Về “văn hóa thần tượng” của gen Z, tôi cũng từng “bực bội” khi các con cũng có một thần tượng. Với tôi, “đu” theo thần tượng là việc làm vô nghĩa, tốn tiền, tốn thời gian vô ích. Tôi đã từng “đả phá” các con vì tốn tiền, tốn thời gian cho thần tượng của cháu và “cứng họng” khi cháu đã trả lời là: “Vậy nếu với khoản tiền ấy con hút chích, cờ bạc, rượu chè thì sao?”.
Khi Taylor Swift (thần tượng của con) biểu diễn ở Singapore, con tôi đã tìm mọi cách để mua bằng được vé và xin nghỉ phép ở công ty để đi xem. Cháu chuẩn bị từng chiếc xâu chuỗi có tên bài hát của ca sĩ ấy để đem theo. Vì cố gắng “hòa nhập” với con nên dù thấy rằng chuyến đi của con tốn khá nhiều tiền và công sức nhưng tôi cũng không la mắng. Trong thời gian đi và cả khi về nước, con tôi thường xuyên đưa hình ảnh và kể cho gia đình nghe về buổi biểu diễn đẳng cấp quốc tế ấy. Tôi chợt nhận ra đúng là “Đi một ngày đàng, học một sàng khôn”. Về nhà, con tôi đã không nói nhiều về giọng hát hay tiết mục của ca sĩ mà kể nhiều về cách tổ chức chuyên nghiệp, về sân khấu hoành tráng… điều đó rất có ích cho công việc của cháu. Những xâu chuỗi có tên bài hát của Taylor Swift tưởng chừng tốn tiền vô ích khi chỉ đeo trên cổ tay cháu. Không ngờ, đó là món quà cháu trao đổi với các bạn đủ các nước đã đến xem buổi ca nhạc ấy. Con tôi đã kết bạn được với nhiều người hâm mộ Taylor Swift của nhiều dân tộc, nhiều quốc gia bằng cách trao đổi cho nhau các xâu chuỗi đó.
| Hãy lắng nghe, thấu hiểu thế hệ gen Z để chúng ta có thể học tập từ người trẻ những điều hay, điều tốt và hỗ trợ các em trong cuộc sống, trong công việc, cũng như kịp thời ngăn chặn những sai lệch quá đà trong đời sống của thế hệ gen Z. |
Thế hệ gen Z thường “đắm chìm” trong chụp ảnh, quay phim. Tôi đã từng la các con vì đi đâu cũng mải mê chụp hình, một cảnh chụp không biết bao nhiêu là tấm hình, mất quá nhiều thời gian. Trong khi đó, tôi chỉ cần chụp một tấm ảnh ở một cảnh để kỷ niệm là đủ. Thế nhưng, sau này, mỗi khi cả nhà đi du lịch, tôi đều để các con thoải mái chụp hình, quay phim. Bởi tôi nhận ra những tấm ảnh, clip của các con sau khi chọn lọc trong hàng trăm tấm ảnh, hàng trăm đoạn phim thật đẹp. Hà Nội, Hạ Long, Huế, Hội An, Đà Nẵng… và cả TP.HCM đẹp hơn rất nhiều qua những tấm ảnh, đoạn phim của các con. Khi các con đăng ảnh, phim lên mạng xã hội chẳng khác gì đang quảng bá cho du lịch Việt Nam. Điều này rất hay, rất có ích, không như tôi nghĩ đơn giản trước đây. Chưa kể đến, từ khi tôi chiều theo việc chụp hình, quay phim của con thì các cháu thường xuyên rủ vợ chồng tôi đi chơi cùng chúng hơn, gia đình lại càng thêm gắn bó.
Tôi cũng từng bức xúc khi các con thường mua sắm hàng hiệu quá mắc tiền nhưng nếu lắng nghe chia sẻ của con, tôi thấy hợp lý. Các con tôi nói thay vì mua năm bộ quần áo bình thường thì mình mua một bộ có thương hiệu vừa đẹp, vừa bền, vừa tôn lên giá trị của người mặc. Các con cho rằng chỉ phung phí tiền khi mua theo trào lưu hoặc mặc vài lần rồi bỏ xó. Cách sử dụng như thế thì dù đó có là hàng bình thường cũng là phung phí. Ngoài ra, tôi cũng từng bày tỏ những khó chịu khi nhận được tin nhắn của các con với những từ viết tắt, ngôn ngữ của gen Z. Đến khi tôi “mở lòng” cùng con, các cháu cũng nêu ý kiến của mình là thời đại thông tin liên lạc, tin nhắn phải ngắn gọn, miễn người nhận đọc hiểu là được. Sau này, con tôi còn lấy tin nhắn của vợ chồng tôi ra để trêu chọc, nói rằng tin nhắn của ba má như một đoạn văn đúng ngữ pháp, đúng chính tả, chấm phẩy đầy đủ…
Đứng ở vị trí một người cha già có con tuổi gen Z và làm việc với rất nhiều đồng nghiệp cũng ở thế hệ gen Z, tôi có thể khẳng định thế hệ gen Z dễ thương lắm, đáng yêu lắm. Hãy lắng nghe, thấu hiểu thế hệ gen Z để chúng ta có thể học tập từ người trẻ những điều hay, điều tốt và hỗ trợ các em trong cuộc sống, trong công việc, cũng như kịp thời ngăn chặn những sai lệch quá đà trong đời sống của thế hệ gen Z.
Lê Phương Trí
Bình luận (0)