Theo các bác sĩ thì giảm cân không bao giờ là cuộc đua ngắn hạn. Đó là hành trình cần sự kiên nhẫn, kỷ luật và hiểu biết. Càng nóng vội, các bạn trẻ nhất là học sinh – sinh viên càng dễ rơi vào bẫy “thần tốc” và gánh chịu hậu quả nặng nề…
Hệ lụy từ những trào lưu giảm cân “viral” trên mạng
Một cô gái mới 16 tuổi, nặng chỉ khoảng 58kg và cao 1,55m – tức chỉ ở mức hơi tròn trịa đã mua một lọ thuốc giảm cân trên một nền tảng mua sắm trực tuyến. Thứ thuốc được quảng cáo “tan mỡ thần tốc”, “giảm 8kg trong một tháng” lập tức thu hút em, giống như hàng loạt lời chào mời mà mạng xã hội vẫn hằng ngày nhắm vào những người mong muốn thay đổi cơ thể nhanh chóng.
Sau một tháng sử dụng, cân nặng em giảm đúng như lời quảng cáo: 8kg. Nhưng đi kèm theo đó là những dấu hiệu nguy hiểm: tay chân phù, mặt phù, khó chịu toàn thân. Khi nhập viện, bác sĩ xác định em bị tổn thương thận cấp do thuốc, tình trạng mất nước nghiêm trọng gây suy thận. Sau gần một tháng điều trị, lọc thận, chạy thận, chức năng thận vẫn không thể phục hồi. Ở tuổi 16, tương lai còn dài phía trước, em buộc phải mang theo căn bệnh thận mạn và lệ thuộc vào chạy thận suốt đời – tất cả bắt đầu từ một lọ thuốc giảm cân không rõ nguồn gốc.
Câu chuyện là một trong những trường hợp khiến các bác sĩ không thể quên khi nhắc đến hệ lụy từ trào lưu giảm cân cực đoan. Theo BS.CKII Đinh Trần Ngọc Mai, Khoa Dinh dưỡng – Tiết chế Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM, các phương pháp giảm cân “thần tốc” như nhịn ăn cực đoan, uống giấm, uống nước chanh liên tục, uống nước đậu đen thay bữa ăn hay dùng thuốc giảm cân quảng cáo trên mạng đang lan truyền với tốc độ chóng mặt. Sức hấp dẫn của chúng nằm ở lời cam kết giảm nhanh, giảm nhiều, mà người dùng không cần tập luyện, không cần thay đổi chế độ ăn.
Bác sĩ cho biết, các trào lưu này trở nên “viral” vì đánh trúng tâm lý nóng vội của những người muốn giảm cân. Giảm cân khoa học cần thời gian, cần chế độ ăn lành mạnh kết hợp vận động. Nhưng khi lướt mạng xã hội, hàng loạt nội dung hấp dẫn liên tục xuất hiện: “giảm 3kg trong một tháng”, “tụt 10kg trong 2 tháng”, “không cần nhịn, không cần tập vẫn về cân nặng lý tưởng”. Sự truyền tải bắt mắt, sự hậu thuẫn của những người có sức ảnh hưởng khiến người dùng dễ tin và làm theo, dù các phương pháp đó không có cơ sở khoa học.
Một trong những trào lưu phổ biến là uống nước chanh hoặc uống giấm. Người dùng tin rằng tính chua giúp “tan mỡ”, từ đó giảm cân nhanh. Bác sĩ Mai lý giải: sở dĩ cân nặng giảm trong giai đoạn đầu là do người dùng vô tình cắt giảm mạnh năng lượng. Nếu thay bữa ăn 500kcal bằng một cốc nước chanh hay giấm chỉ có 20-30kcal, cơ thể đương nhiên giảm năng lượng nạp vào và sụt cân. Tuy nhiên, đây là hiệu quả ảo, không bền vững, và mặt trái thì rất rõ ràng. Khi uống các chất có tính axit lúc bụng rỗng, dạ dày không có thức ăn để bảo vệ lớp niêm mạc, axit sẽ làm tăng nguy cơ viêm loét. Stress, căng thẳng trong cuộc sống càng làm niêm mạc dạ dày yếu hơn; cộng thêm axit từ giấm hoặc chanh, nguy cơ tổn thương dạ dày càng lớn.
Ngoài đường tiêu hóa, phương pháp ép cân này còn gây rối loạn chuyển hóa. Khi năng lượng nạp vào giảm quá nhiều, cơ thể sẽ “bật chế độ tiết kiệm pin”, tức giảm mức chuyển hóa cơ bản. Dù người dùng vẫn duy trì uống nước chanh hoặc giấm thay bữa ăn, cân nặng sẽ tăng trở lại theo cơ chế Yo-Yo – một trong những hậu quả phổ biến nhất của giảm cân cực đoan.
Đừng để gánh chịu hậu quả nặng nề
Thuốc giảm cân được quảng cáo tràn lan là nguy cơ khác nghiêm trọng hơn rất nhiều. Theo bác sĩ Mai, người trẻ chỉ cần gõ từ khóa “thuốc giảm cân” trên mạng, hàng loạt sản phẩm hiện lên với đủ lời hứa: “ăn uống thoải mái”, “giảm 10kg trong 3 tháng”, “không cần tập luyện”, “thảo dược thiên nhiên”. Người sản xuất sẽ không bao giờ ghi thành phần thật nếu có chứa chất cấm. Người tiêu dùng vì nóng vội thường bỏ qua bước kiểm tra giấy phép lưu hành, công bố sản phẩm hoặc các cảnh báo từ cơ quan chuyên môn, dù việc tra cứu rất dễ dàng. Không ít người biết sản phẩm không rõ nguồn gốc, thậm chí nghi ngờ có chất cấm, nhưng vẫn nghĩ “uống một hai tháng rồi ngưng chắc không sao”, và chính suy nghĩ này đẩy họ vào nguy hiểm.
Các chất cấm trong thuốc giảm cân có thể gây hại nặng nề. Sibutramine ảnh hưởng hệ tim mạch, gây rối loạn nhịp tim; một số chất tác động lên hệ thần kinh trung ương tạo cảm giác chán ăn giả tạo, khiến cơ thể suy kiệt dần. Nhiều chất khác làm tổn thương gan thận nhưng biểu hiện rất âm thầm, vài tháng sau mới bộc lộ rõ. Theo bác sĩ, những chất này có khả năng tích lũy, nên dù chỉ dùng một hoặc hai hộp, tác hại vẫn có thể kéo dài. Khi cơ quan chức năng công bố danh sách sản phẩm chứa chất cấm, rất nhiều người lo lắng vì đã từng sử dụng nhưng không biết mức độ tổn thương cơ thể ra sao.
Trong thực tế điều trị, các bệnh viện gặp không ít trường hợp nhập viện vì biến chứng từ thuốc giảm cân hoặc vì áp dụng phương pháp giảm cân sai cách. Trường hợp cô gái 16 tuổi bị suy thận mạn chỉ là một trong nhiều ca khiến bác sĩ phải cảnh báo mạnh mẽ. Theo bác sĩ Mai, nguy cơ lớn nhất nằm ở việc người dùng không hề có khả năng tự phân biệt đâu là sản phẩm an toàn, đâu là chất cấm; cũng không thể biết cơ thể mình có chống chỉ định với thuốc hay không. Hiện nay ngành y có những loại thuốc uống hoặc thuốc tiêm được chỉ định trong điều trị thừa cân – béo phì, nhưng chỉ được dùng khi có đánh giá chuyên môn đầy đủ về bệnh nền, chỉ số cơ thể và mức độ thừa cân.
Điều quan trọng, theo bác sĩ, là giảm cân không bao giờ là cuộc đua ngắn hạn. Đó là hành trình cần sự kiên nhẫn, kỷ luật và hiểu biết. Càng nóng vội, càng dễ rơi vào bẫy “thần tốc” và gánh chịu hậu quả nặng nề. Những sản phẩm được xem là “tự nhiên”, “thảo dược”, “không tác dụng phụ” chưa bao giờ là an toàn.
Thương Nguyên
Bình luận (0)