ThS. Nguyễn Hiếu Tín nhận định, Phạm Côn Sơn là một học giả, nhà nghiên cứu văn hóa và tác giả nhiều sách phổ biến kiến thức ở Việt Nam. Tuy thông tin cá nhân về ông không được công bố nhiều như một số học giả cùng thời, nhưng qua sự nghiệp và các công trình để lại, có thể thấy ông là người dành cả đời cho sự nghiệp giáo dục, văn hóa và việc bồi dưỡng nhân cách con người.
Oplus_16777216
Ông không chỉ viết cho giới nghiên cứu mà còn hướng đến đông đảo độc giả phổ thông, đặc biệt là thanh thiếu niên, phụ huynh và những ai quan tâm đến việc “học làm người” và “sống đẹp” trong xã hội văn minh hiện đại.
Hành trang làm người từ những trang sách
Học giả Phạm Côn Sơn, tên thật Nguyễn Hoàng Thanh Minh (1938-2025), là một cây bút uyên bác và bền bỉ của nền văn hóa Việt Nam đương đại. Trong suốt hơn nửa thế kỷ cầm bút, ông đã để lại một sự nghiệp đồ sộ với hơn 150 đầu sách trải rộng trên nhiều lĩnh vực. Ông không gói mình trong một lĩnh vực thuần túy mà dung hợp nhiều hướng nghiên cứu khác nhau, từ giáo dục – tâm lý, văn hóa – gia đình, đạo đức – nhân cách, đến du lịch – phong tục, di sản. Chính sự đa dạng này đã làm cho tác phẩm của ông trở thành “kho tư liệu” phong phú, vừa có tính thực tiễn, vừa giàu giá trị văn hóa, lại gần gũi với độc giả đời thường.
ThS. Nguyễn Hiếu Tín kể: “Tôi còn nhớ, trong tủ sách nhỏ của gia đình ngày ấy, bên cạnh những cuốn truyện tranh thiếu nhi và vài tập văn học cổ điển, nổi bật lên là một chồng sách mỏng bìa mềm, mang tên tác giả Phạm Côn Sơn. Khi ấy, tôi chưa hề biết ông là ai, chỉ thấy cha mẹ thỉnh thoảng lại lấy một cuốn ra đọc và trao đổi. Lần đầu tiên tôi mở quyển sách “Sống đời vươn lên”, điều khiến tôi bất ngờ không phải là tri thức cao siêu, mà chính là những lời nhắn nhủ giản dị, dễ hiểu, gần gũi với đời sống hằng ngày.
Những năm tháng tuổi thiếu niên, tôi tiếp tục tìm đọc: “Dấn thân vào đời”, “Bản lĩnh thành đạt” hay “Thuật đối nhân xử thế”… Trong những cuốn sách ấy, tôi học được cách tự lập, cách giữ niềm tin trước khó khăn và nhất là cách ứng xử tử tế với người khác. Những trang sách của Phạm Côn Sơn giống như lời khuyên chân thành của một người thầy, một người cha, giúp tôi nhận ra rằng “học làm người” là hành trình lâu dài và quan trọng không kém gì việc học kiến thức ở trường.
Khi trưởng thành, tôi mới nhận ra tầm ảnh hưởng rộng lớn của học giả này. Không chỉ dừng lại ở giáo dục cá nhân, Phạm Côn Sơn còn quan tâm đến nền tảng gia đình và văn hóa dân tộc. Những tác phẩm “Gia lễ xưa và nay”, “Đạo nghĩa trong gia đình” hay “Nền nếp gia phong”… đã cho tôi cái nhìn sâu sắc hơn về ý nghĩa của gia đình trong việc hình thành nhân cách. Đọc những trang sách ấy, tôi thấy thấp thoáng hình ảnh nếp nhà xưa, nơi mà mọi thành viên đều gắn bó, tôn trọng và nâng đỡ lẫn nhau. Ông khẳng định rằng đạo đức xã hội bắt đầu từ đạo nghĩa trong gia đình, một triết lý mà đến nay vẫn còn nguyên tính thời sự”.
Vốn yêu thích về văn hóa và cội nguồn dân tộc, ThS. Nguyễn Hiếu Tín cũng say mê khám phá các cuốn viết về văn hóa và du lịch như: “Văn hóa lễ tục ABC” (1.558 trang), “Tết – Lễ hội mùa xuân ABC”, “Văn hóa làng nghề và nguồn gốc nghề”, “Di tích và văn minh miệt vườn”, “Truy tìm ngữ nghĩa tên Đất tên Người trong Hán Việt”… Những cuốn sách ấy không chỉ cho anh kiến thức về di sản, phong tục, mà còn khơi gợi tình yêu quê hương, niềm tự hào dân tộc. ThS. Nguyễn Hiếu Tín nhớ mãi cảm giác khi đọc về các lễ hội mùa xuân ở khắp mọi miền đất nước: vừa như được đi một chuyến du lịch tinh thần, vừa như được kết nối với cội nguồn văn hóa của dân tộc.
| Sự ra đi của học giả Phạm Côn Sơn để lại một khoảng trống lớn trong lòng bạn đọc và giới nghiên cứu văn hóa. Hơn nửa thế kỷ cầm bút, ông đã sống trọn vẹn với sứ mệnh của người gieo chữ, gieo đạo làm người. Chắc chắn rằng, những di sản tinh thần mà ông để lại vẫn sẽ tiếp tục soi sáng nhiều thế hệ, như ngọn đèn trí tuệ và lòng nhân hậu không bao giờ tắt – sống nhân văn và trân trọng truyền thống Việt Nam. |
Bên cạnh đó, Phạm Côn Sơn còn có hơn 80 công trình biên khảo, bút ký và tiểu thuyết về văn hóa, lịch sử, du lịch như: “Những nhân vật thời khai mở đất Nam Bộ”, “Thất Sơn kỳ hiệp”, “Tình nghệ sĩ”, “Xóm cây điệp”… góp phần lan tỏa tình yêu di sản và tri thức dân tộc.
Điều thú vị là, dù viết ở thể loại nào, Phạm Côn Sơn vẫn giữ một phong cách giản dị, nhân hậu, thấm đượm tinh thần giáo dục và khai sáng. Ông là người suốt đời tận hiến cho tri thức và cho sứ mệnh “làm người” giữa dòng chảy hiện đại.
Người gieo mầm tri thức và nhân cách
ThS. Nguyễn Hiếu Tín luôn nhớ một kỷ niệm đặc biệt, có lần học giả Phạm Côn Sơn đã ghé chơi nhà anh. Khi ấy, ông đã ngoài bảy mươi, mái tóc bạc trắng nhưng giọng nói vẫn trầm ấm, mạch lạc. Điều khiến anh xúc động là trên tay ông vẫn mang theo một bản thảo viết dở về chủ đề khởi nghiệp cho người trẻ. Ông bảo, khởi nghiệp không phải là phong trào “ai cũng làm” như thời nay, mà phải xuất phát từ nền tảng tri thức căn bản, phải có năng lực thực sự, từ sự rèn luyện và hiểu biết đúng đắn. Ông mong lớp trẻ đừng chạy theo hời hợt, mà phải chuẩn bị hành trang tri thức và nhân cách để bước vào đời. Khoảnh khắc ấy cho anh thấy rất rõ tấm lòng giáo dục của ông, dù ở tuổi xế chiều, dù sức khỏe giảm sút, ông vẫn miệt mài bên bàn viết, ấp ủ những dự án dành cho giới trẻ, đặc biệt là bản thảo về khởi nghiệp chân chính – như một lời gửi gắm tâm huyết cuối cùng. Với ông, giáo dục và tri thức không bao giờ dừng lại, vì “sống là học, và học là để sống đẹp hơn.
“Ngày nay, khi đối diện với những biến động của đời sống hiện đại, sự mai một giá trị gia đình, áp lực mưu sinh, sự lỏng lẻo của các chuẩn mực ứng xử, tôi lại tìm về những trang sách cũ của Phạm Côn Sơn. Những trang sách – trang đời đó, nhắc tôi rằng muốn xây dựng một xã hội văn minh thì mỗi người phải bắt đầu từ việc rèn luyện nhân cách, từ cách cư xử trong gia đình, từ tình yêu quê hương. Chính những giá trị tưởng chừng giản đơn ấy lại là nền tảng bền vững cho hạnh phúc cá nhân và cộng đồng xã hội. Có thể nói, Phạm Côn Sơn đã đồng hành cùng tôi từ tuổi thơ đến lúc trưởng thành. Những cuốn sách của ông không chỉ là bài học đạo đức, mà còn là hành trang tinh thần, giúp tôi sống có trách nhiệm hơn với bản thân, với gia đình và xã hội. Với tôi, ông mãi là một học giả gần gũi, một người thầy thầm lặng đã gieo mầm tri thức và nhân cách trong tâm hồn nhiều thế hệ độc giả Việt Nam” – ThS. Nguyễn Hiếu Tín chia sẻ!
Anh Khôi
Bình luận (0)