Học sinh đánh giá giáo viên: Còn đó chút băn khoăn

Đánh giá là một hoạt động thuộc chức năng quản lí của người đứng đầu cơ quan, đơn vị nói chung, của hiệu trưởng trường học nói riêng. Mục đích của việc đánh giá là xem xét, xác định mức độ hoàn thành nhiệm vụ được giao phó; đo lường khả năng đạt được các chuẩn đã xác định, các yêu cầu đề ra cho người được đánh giá.

1. Một trong những nhiệm vụ quan trọng của công tác quản lí của hiệu trưởng là phải thường xuyên kiểm tra, đánh giá giáo viên – nhân tố trực tiếp quyết định chất lượng giảng dạy và giáo dục trong nhà trường. Quản lí mà không kiểm tra, không đánh giá tức là buông lỏng, dẫn đến hiệu quả quản lí kém. Nhưng đánh giá không chính xác, không làm cho người được đánh giá tâm phục, khẩu phục dẫn đến mâu thuẫn, xung đột giữa người quản lí và cấp dưới thì việc đánh giá đó càng tệ hại hơn.

Để việc đánh giá chính xác, khách quan tạo được sự đồng thuận cả đôi bên thì kết quả đánh giá và tự đánh giá phải khớp nhau. Thực tế, không phải người quản lí nào cũng thành công trong việc đánh giá cấp dưới.

Muốn có được một kết quả đánh giá chính xác, chủ thể đánh giá phải đảm bảo một số yêu cầu chủ yếu sau đây: Khi giao yêu cầu, nhiệm vụ cho cấp dưới phải đầy đủ cơ sở pháp lí, có quan tâm đến hoàn cảnh cụ thể của cá nhân và tạo được sự đồng thuận của người được giao cả lý lẫn tình (ít ra cũng đồng thuận về mặt lý). Công khai, thống nhất các tiêu chí và phương thức đánh giá. Chủ thể đánh giá phải có uy tín, năng lực và kinh nghiệm về lĩnh vực đánh giá. Khi đánh giá phải khách quan, không để thành kiến, thiện cảm, ác cảm, tâm trạng tác động đến quá trình đánh giá.

2. Trong nhà trường, việc đánh giá giáo viên thuộc trách nhiệm và quyền hạn của hiệu trưởng. Nếu đi sâu vào mặt đánh giá trình độ năng lực chuyên môn của giáo viên thì hiệu trưởng không đủ khả năng để làm việc này. Vốn hiệu trưởng cũng từ giáo viên, ở trung học là giáo viên bộ môn thì làm sao có thể đánh giá được việc giảng dạy của các bộ môn khác mà bản thân không được đào tạo; thậm chí cả bộ môn mình đã dạy cũng chưa đủ sức thuyết phục giáo viên. Thực chất hiệu trưởng chỉ quản lí về mặt hành chính chuyên môn, còn việc đánh giá chất lượng, trình độ giáo viên phải thuộc về thanh tra chuyên môn – người có đủ trình độ, kinh nghiệm và uy tín để làm công việc này.

Đâu có phải hầu hết hiệu trưởng đã làm tốt việc đánh giá, xếp loại giáo viên, đã phát huy được tính tích cực của giáo viên thông qua đánh giá. Còn không ít hiệu trưởng trong các buổi sơ kết học kì, tổng kết năm học bị nhiều giáo viên phản đối công khai hoặc ngấm ngầm về kết quả đánh giá giáo viên chưa công bằng, thiếu khách quan, thiên vị, nể nang… dẫn đến khiếu nại, khiếu kiện, xung đột xảy ra và nội bộ mất đoàn kết.

3. Đánh giá là hoạt động khoa học, đồng thời là nghệ thuật nhằm mục đích phát huy tính tích cực của cá nhân, của tập thể được đánh giá. Vậy học sinh có thể đánh giá được giáo viên?

Trước hết, điều lệ và qui chế hoạt động trong nhà trường không có nội dung nào đề cập đến việc học sinh đánh giá giáo viên. Học sinh không có quyền hạn và nhiệm vụ thực hiện việc này. Hiệu trưởng cho học sinh đánh giá giáo viên là sai về lý, tổn thương tinh thần và có thể làm xúc phạm giáo viên. Tất nhiên, học sinh được phép trình bày, phát biểu ý kiến của cá nhân, của tập thể học sinh về hoạt động dạy học, giáo dục của thầy cô với thầy cô, với hiệu trưởng, nhưng đó không phải là đánh giá giáo viên.

Lắng nghe, tiếp nhận các thông tin từ học sinh trong quá trình dạy học, giáo dục là việc làm thường xuyên của giáo viên để điều chỉnh yêu cầu, nội dung phương pháp giảng dạy, giáo dục phù hợp nhằm nâng cao hiệu quả công tác của mình. Đó là một hoạt động sư phạm giáo viên. Không thể nâng việc lắng nghe ý kiến của học sinh lên mức độ học sinh đánh giá giáo viên. Đánh giá chất lượng chuyên môn của giáo viên, hiệu trưởng bậc trung học còn phải tham khảo ý kiến của tổ trưởng bộ môn và giáo viên giỏi, thế thì học sinh làm sao đánh giá được giáo viên?

Nguyễn Văn Tường