Những giờ dạy văn của cô Ngô Thị Thi Thi (giáo viên môn ngữ văn Trường THPT Nguyễn Tất Thành, phường Bình Phú, TP.HCM) luôn khiến học sinh thích thú, mong chờ vì mang những màu sắc khác, gắn trải nghiệm thực tế với môn học.
Đưa không gian mở vào môn học
Không rập khuôn, cứng nhắc với những giờ dạy học văn truyền thống, tiết dạy môn ngữ văn của cô Thi thường xuyên được đổi mới bằng không gian lớp học mở. Học sinh có khi được học văn ở bảo tàng, trung tâm văn hóa, hay học trên xe buýt, trung tâm bảo trợ trẻ em… Với mỗi không gian mở được đưa vào bài học, học sinh không chỉ được tiếp thu kiến thức mà còn rèn thêm các kỹ năng, học thêm những bài học lớn.
Mới đây, cô Thi đã triển khai dự án dạy học ngoài nhà trường với chủ đề “Từ tác phẩm văn học đến kịch bản sân khấu – Trải nghiệm và giao lưu” cho học sinh khối lớp 10. Bước ra ngoài trang sách, những nhân vật văn học được học sinh khoác lên hình hài, tính cách, dáng vẻ, thông qua việc xây dựng kịch bản sân khấu, có phân vai, lời thoại… Cô Thi cho biết, mỗi lớp được chia thành 4 nhóm, mỗi nhóm chọn 1 tác phẩm văn học bất kỳ mà các em đã được học, được đọc, được tiếp cận, mang tính giáo dục, thẩm mỹ, lựa chọn đoạn trích tâm đắc nhất để chuyển thể thành sân khấu hóa.
“Để học sinh có thể xây dựng được một phân cảnh kịch đáp ứng các yêu cầu của loại hình này, tôi đã tổ chức cho các em đi xem kịch tại Trung tâm Văn hóa Hậu Giang (phường Bình Phú), sau đó các em được giao lưu với các nghệ sĩ của Nhà hát Kịch nói TP.HCM. Được trải nghiệm, trò chuyện với nghệ sĩ thực thụ giúp các em có thêm tư liệu, kiến thức, góc nhìn toàn diện hơn trong việc chuyển thể một đoạn trích văn học lên sân khấu, hiểu rõ quy trình chuyển từ tác phẩm văn học – kịch bản văn học – kịch bản sân khấu. Qua đó không chỉ gợi sự thích thú, say mê của học sinh với môn học mà còn từng bước định hướng nghề nghiệp cho các em…”, cô Thi chia sẻ.
Đặc biệt, kết quả hoạt động học tập ngoài nhà trường sẽ được cô Thi dùng để đánh giá quá trình học tập của học sinh, từ đó khuyến khích các em phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo, bồi dưỡng phương pháp tự học, rèn luyện kỹ năng vận dụng kiến thức theo chủ đề.
Qua thực tế triển khai, cô Thi đánh giá, khi đưa không gian mở vào môn học, học sinh rất thích thú, hào hứng, các em tiếp cận môn học một cách say mê, sáng tạo. Học văn từ trải nghiệm thực tế giúp học sinh dễ dàng tiếp thu kiến thức, bồi đắp thêm phẩm chất nhân ái, chăm chỉ, trách nhiệm cho các em – những kỹ năng mà nếu chỉ gói gọn trong không gian lớp học rất khó có thể được hình thành.
“Nhiều học sinh rất sợ học môn ngữ văn vì cho rằng môn học khô khan, thậm chí học văn không để làm gì. Thế nhưng, chính môn học lại góp phần hình thành nhân cách, tư duy, trách nhiệm cho học sinh, hướng các em đến giá trị chân – thiện – mỹ. Vì vậy, vai trò của người giáo viên là làm sao phải đổi mới phương pháp giảng dạy, đổi mới cách tiếp cận môn học để học sinh thấy văn học gần gũi, thiết thực, văn học là cuộc sống, qua môn học các em nhận ra những giá trị đẹp của cuộc sống”, cô Thi bày tỏ.
Trao cơ hội để học sinh phát huy năng lực
Theo cô Thi, vai trò của môn ngữ văn khi thực hiện Chương trình giáo dục phổ thông 2018 đã nêu rõ: phát triển năng lực, phẩm chất học sinh. Do đó, nếu giáo viên áp dụng phương pháp cũ, có thể kiến thức ngữ văn học sinh vẫn lĩnh hội được, thế nhưng vai trò môn học chưa thực sự trọn vẹn.
“Chương trình giáo dục phổ thông 2018 ở môn ngữ văn đặt ra rất nhiều yêu cầu mới cho giáo viên, khi từng bài học lại nêu ra những trải nghiệm cho học sinh. Đơn cử như yêu cầu học sinh sáng tác thơ phổ nhạc; yêu cầu học sinh vẽ chân dung… Như vậy, để hỗ trợ học sinh đạt được những yêu cầu này thì chính giáo viên phải có năng lực thể hiện được những yêu cầu này. Muốn vậy, giáo viên phải tự mình học hỏi thêm. Khi giáo viên có kỹ năng thì mới có thể thu hút được học sinh tham gia tiết học, hướng dẫn học sinh vào những trải nghiệm để phát triển năng lực”, cô Thi nêu.
Đặt trong bối cảnh chuyển đổi số giáo dục hiện nay, cô Thi nhấn mạnh, người giáo viên phải có năng lực số, tư duy số để làm chủ công nghệ, để hướng dẫn học sinh hình thành năng lực số trong môn học của mình. Làm sao khai thác, sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) như một công cụ để môn học trở nên hiệu quả, thu hút chứ không lạm dụng.
“Đối với môn ngữ văn, nếu giáo viên chỉ đóng khung trong một khuôn mẫu thì việc tiếp cận môn học, khai thác những giá trị của môn học đối với học sinh là rất khó. Trong khi đó, vai trò của môn học hiện nay đặt ra yêu cầu về phát huy phẩm chất, năng lực người học, đánh giá toàn diện học sinh thay vì chỉ đánh giá ở một khía cạnh nhất định. Muốn làm được như vậy, giáo viên phải tìm tòi tạo môi trường mở, đa chiều để học sinh tiếp cận với môn học, qua đó cũng giúp giáo viên đánh giá học sinh được toàn diện hơn. Và ngược lại, sự ham thích, say mê môn học của học sinh cũng sẽ thúc đẩy giáo viên sáng tạo, đổi mới, vận động không ngừng…”, cô Thi nhìn nhận.
Một trong những yếu tố góp phần quan trọng để giáo viên đổi mới, theo cô Thi, chính là sự hỗ trợ, khuyến khích, tạo điều kiện của cán bộ quản lý đối với giáo viên. Chính sự trao quyền cho giáo viên trong đổi mới môn học của hiệu trưởng nhà trường; tạo môi trường sư phạm lành mạnh, thân thiện, hạnh phúc để giáo viên sáng tạo; sự ghi nhận, động viên, khích lệ kịp thời… sẽ là những chất xúc tác mang tính mở đường và thúc đẩy giáo viên dám làm, dám đổi mới.
Bài, ảnh: Đỗ Yến
Bình luận (0)