83% người chuyển giới (NCG) tại Việt Nam bị kỳ thị, chế giễu, phân biệt đối xử ngay tại trường học, gia đình và nơi công cộng. Các quy định của pháp luật chưa công nhận giới tính thứ 3, các dịch vụ y tế cho NCG hầu như không có… Thông tin này được cung cấp tại Hội thảo “Luật Chuyển đổi giới tình vì NCG” do Trung tâm Hỗ trợ sáng kiến phát triển cộng đồng (SCDI) thuộc Liên hiệp các Hội khoa học và Kỹ thuật Việt Nam tổ chức tại TP.HCM mới đây.
“Lô tô” – một bộ phim Việt Nam nói về thân phận của người chuyển giới. Ảnh: T.S
Theo thống kê dựa trên tỷ lệ dân số, ước tính tại Việt Nam hiện nay có khoảng 300.000 đến 500.000 NCG. Đây là nhóm người dễ bị tổn thương bởi họ đang phải chịu đựng nhiều rào cản về mặt xã hội, văn hóa và pháp lý. Họ bị bắt nạt tại trường học, bị kỳ thị và phân biệt đối xử ở gia đình và nơi công cộng.
Một nghiên cứu về NCG nữ sinh sống và làm việc tại TP.HCM mới đây cho thấy, chỉ có 4% những người tham gia khảo sát có việc làm ở khu vực chính thức (có hợp đồng lao động, được hưởng các chế độ, lợi ích của người lao động), trong khi đó có tới 45% bị từ chối làm việc do phân biệt đối xử dựa trên bản dạng giới. Để trang trải cuộc sống, 13% NCG phải hành nghề mại dâm, bị lạm dụng tình dục, trở thành nạn nhân của nạn bạo lực trong cộng đồng chuyển giới. Ngoài ra, có tới 83% người được hỏi chia sẻ rằng bị chế giễu bởi họ là NCG.
Theo các chuyên gia, những con số trên chỉ mới phản ánh được phần nào về bức tranh cộng đồng chuyển giới tại Việt Nam vì chưa đề cập đến những NCG nam, nhiều NCG chưa lộ diện và chưa đến tuổi thành niên.
Tại buổi hội thảo, ThS. Đinh Thị Thu Thủy – Vụ Pháp chế (Bộ Y tế) – thừa nhận, tại Việt Nam hiện nay quyền lợi của NCG còn gặp phải nhiều hạn chế. Nguyên nhân do pháp luật chỉ mới công nhận 2 giới tính là nam và nữ, chưa công nhận giới tính thứ 3. Mới đây, Bộ Y tế đã soạn thảo Dự thảo Luật Chuyển đổi giới tính (CĐGT) và sẽ trình Quốc hội trong thời gian tới. Đây sẽ là dấu mốc quan trọng trong việc hỗ trợ NCG có cơ hội được sống bình đẳng. Theo đó, sẽ có những quy định cho phép thực hiện can thiệp y học để CĐGT, tôn trọng và đảm bảo quyền của người CĐGT. Đồng thời Dự thảo Luật CĐGT cũng nghiêm cấm các hành vi kỳ thị, xúc phạm nhân phẩm, bạo lực đối với người CĐGT; cấm hành vi cản trở, gây khó khăn đối với việc can thiệp y học để CĐGT; cấm lợi dụng người CĐGT để mua bán người, bóc lột sức lao động; bắt buộc người CĐGT phải nghỉ việc, thôi học…
Tuy nhiên, theo bà Nguyễn Thị Kim Dung – SCDI – thì, Dự thảo Luật CĐGT vẫn còn một số điểm là rào cản đối với cộng đồng chuyển giới. Cụ thể tại điểm 5 Điều 2 dự thảo quy định: “Can thiệp y học để CĐGT là một hoặc toàn bộ quá trình từ điều trị nội tiết tố sinh dục đến phẫu thuật ngực, phẫu thuật bộ phận sinh dục để thay đổi giới tính khác với giới tính sinh học hoàn thiện”. Theo đó, các cá nhân muốn được thừa nhận là người CĐGT bắt buộc phải điều trị nội tiết tố sinh dục và phẫu thuật ngực hoặc bộ phận sinh dục, trong khi đó các dịch vụ y tế tại Việt Nam chưa dành cho NCG. Trên thực tế, nhiều NCG phải ra nước ngoài (điển hình là Thái Lan) để thực hiện các cuộc phẫu thuật, hoặc điều trị bằng việc mua hormone trôi nổi và tự tiêm vào cơ thể. Thực tế đã có một số NCG không đáp ứng với hormone hoặc điều kiện sức khỏe không thể sử dụng hormone hay phẫu thuật. Nhiều trường hợp khác không có đủ tiền để thực hiện những ca phẫu thuật. Các trường hợp đủ điều kiện điều trị cũng gặp phải rủi ro rất cao, nhiều người đã tử vong do sốc thuốc, tử vong trên bàn phẫu thuật hoặc gặp phải các vấn đề về sức khỏe giai đoạn hậu phẫu nhưng không được can thiệp kịp thời…
“Chỉ khi có hành lang pháp lý rõ ràng thì những người CĐGT mới có cơ hội sống bình đẳng, có quyền kết hôn và quyền được hưởng hạnh phúc trong một xã hội mà họ được công nhận”, bà Dung nhấn mạnh.
Hoài Thương
Bình luận (0)