Hướng nghiệp từ thực tế

Các chuyên gia ước tính, tỷ lệ lao động thất nghiệp năm 2017 sẽ ở mức khoảng 1,1 triệu người và thanh niên vẫn là đối tượng chiếm tỷ lệ thất nghiệp cao (theo VTV-PV). Số liệu này cho thấy vấn đề hướng nghiệp làm sao để thế hệ trẻ không bị thất nghiệp và có việc làm phù hợp luôn là đề tài “nóng” đối với tất cả mọi người. Phải hướng nghiệp thế nào để đạt hiệu quả?

Học sinh THPT tham gia Buổi trải nghiệm học từ thực tế do Trường Kent International College tổ chức

Hướng nghiệp một chiều hiệu quả chưa cao

Mặc dù công tác hướng nghiệp luôn hướng đến việc cung cấp thông tin, giúp học sinh chọn đúng ngành có môi trường phát triển phù hợp, nhưng vấn đề làm thế nào để các em xác định đúng ngành đam mê? Liệu sau khi xác định đúng ngành đam mê thì những yếu tố “đe dọa” nào khiến các em khó theo được với nghề?

Thực tế rút ra từ xã hội, yêu thích một nghề nào đấy từ nhỏ cho đến khi trưởng thành cũng không phải là cơ sở vững chắc để xác định các em đủ khả năng để học và sống được với nghề. Một bạn trẻ tâm sự với chuyên gia tư vấn tâm lý rằng, bản thân là người hướng ngoại năng động và yêu du lịch nên đã tự tin thi vào khoa du lịch của một trường ĐH. Sau hai năm học, bạn chỉ muốn buông xuôi tất cả vì thực tế ngành học này đòi hỏi phải có trí nhớ tốt, thông thạo địa lý, lịch sử, văn hóa, nghệ thuật… hoàn toàn khác so với tưởng tượng ban đầu. Bạn cũng không còn cảm thấy hứng thú hay động lực để tiếp tục. Đắn đo mãi, bạn quyết định chuyển sang ngành thiết kế đồ họa ở môi trường mới vì bản thân cũng có khiếu thẩm mỹ sáng tạo. Kinh nghiệm rút ra cho các em khi chọn được ngành học cũng chớ vội chủ quan mà ngành học đó phải thỏa mãn các yếu tố như tốc độ phát triển ngành, môi trường làm việc, môi trường học, yêu cầu môn học… Trách nhiệm của công tác hướng nghiệp không dừng lại ở việc cung cấp thông tin ngành nghề cho học sinh lựa chọn, tư vấn tâm lý chọn nghề, thông tin tuyển sinh mà phải giúp các em đi sâu vào chi tiết nhóm ngành dự định học thì mới xác định rõ ràng bản thân có phù hợp hay đó chỉ là sự ngộ nhận như trường hợp đáng tiếc trên.

Hướng nghiệp lớp 12 nên bắt nguồn từ thực tế

Trách nhiệm của công tác hướng nghiệp không dừng lại ở việc cung cấp thông tin ngành nghề cho học sinh lựa chọn, thông tin tuyển sinh… mà phải giúp các em đi sâu vào chi tiết nhóm ngành dự định học thì mới xác định rõ ràng bản thân có phù hợp hay đó chỉ là sự ngộ nhận.

Trước nay, hầu hết các trường vẫn làm tư vấn hướng nghiệp dưới hình thức đối thoại trực tiếp, tư vấn trực tuyến… Tuy nhiên, học sinh vẫn không tránh khỏi mơ hồ khi phân biệt giữa ngành này và ngành khác khi số lượng ngành nghề tham khảo quá nhiều. Do đó, một số trường đã triển khai tư vấn hướng nghiệp cho học sinh thông qua hình thức trải nghiệm ngay từ thực tế. Ở thời điểm hiện tại, các trường quốc tế đang làm rất tốt công tác này. Bản thân các trường quốc tế cũng ý thức rằng, môi trường đào tạo quốc tế có rất nhiều điểm khác biệt mới so với môi trường ĐH trong nước và THPT. Bỏ qua yếu tố khác biệt về nguồn gốc chương trình đào tạo, rõ ràng chương trình quốc tế vẫn chiếm ưu thế hơn về sĩ số lớp học (dao động từ 15-25 sinh viên/giảng viên), phương pháp học hiện đại, môi trường học giao thoa giữa văn hóa phương Tây và ngôn ngữ, phong trào sinh viên mang bản sắc quốc tế đa dạng… Một số chương trình cử nhân quốc tế 2 + 2 chuyển tiếp du học Úc và cử nhân quốc tế 3 + 1 chuyển tiếp du học Anh quốc còn thiết kế hẳn chương trình trải nghiệm thực tế “Một ngày trở thành sinh viên quốc tế” ngay tại khuôn viên trường. Trong đó, các em được tham gia các lớp học mẫu từng chuyên ngành do giảng viên nước ngoài trực tiếp hướng dẫn; tìm hiểu cơ hội nghề nghiệp; yêu cầu công việc; điểm qua các doanh nghiệp thường xuyên tuyển dụng lao động có trình độ quốc tế và giao lưu sinh hoạt cùng các thành viên trong Hội Sinh viên. Theo đánh giá của đại diện một trường quốc tế tại TP.HCM, kết quả thu được sau mỗi lần tổ chức chương trình rất khả quan. Các em học sinh đều tỏ ra thích thú và ấn tượng đọng lại về các ngành học rất sinh động chứ không khô khan như tưởng tượng ban đầu. Điều thành công mà các trường quốc tế đã làm được khi phát triển hình thức hướng nghiệp từ thực tế này là xây dựng chuỗi ý thức: chọn đúng ngành trong môi trường phù hợp – học tập nghiêm túc. Thiết nghĩ, những mô hình hướng nghiệp hiệu quả như thế này nên được nhiều đơn vị giáo dục – đào tạo triển khai rộng rãi đến các em học sinh. Có như vậy, thì công tác hướng nghiệp tổng thể mới hiệu quả và đem lại tín hiệu vui bắt đầu từ mùa tuyển sinh 2017.

M.Ngọc