Hướng thiện từ gia đình

Từ bao đời nay dù vua chúa hay anh dân cày, người hạnh phúc nhất là người tìm được sự yên ấm dưới mái nhà của mình. Mái nhà biệt thự, mái nhà chung cư, hay mái nhà ngói, mái lá nhưng khó nhất vẫn là một mái ấm, tổ ấm bình yên và hạnh phúc gia đình. Con người chúng ta ngay từ những năm đầu đời đến lúc trưởng thành; từ khi biết bắt chước đến khi ý thức và điều khiển hành vi đều mang dấu ấn sâu sắc của gia đình. Tuy nhiên ngày nay, cái nôi của sự hình thành và phát triển nhân cách còn không ít những “khoảng trống” những “thiếu hụt” đã để lại những hệ quả, cây không ngọt sinh trái đắng.

Theo kết quả điều tra ở 8 tỉnh của Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam năm 2008, có 23% số gia đình được hỏi có hành vi bạo hành về thể chất; 30% số gia đình có hành vi bạo lực về tình dục; 25% số gia đình được hỏi có hành vi bạo lực về tinh thần trong đó phụ nữ là nạn nhân chiếm 97%. Bạo lực gia đình tác động và ảnh hưởng nghiêm trọng tới gia đình – hạt nhân bền vững của xã hội. Bạo lực gia đình đã làm nhiều gia đình tan nát, ly dị, ly thân… Trong khi đó, theo số liệu điều tra của Trung tâm Nghiên cứu giới và phát triển, bạo lực gia đình đã làm cho gia đình tan nát chiếm 49,7%. Thống kê của TAND tối cao cũng cho chúng ta thấy hậu quả nghiêm trọng của bạo lực gia đình: Năm 1998 có 55.419 vụ ly hôn, trong đó 28.686 vụ bạo lực, chiếm 52%, năm 1999 có 52.774 vụ ly hôn, trong đó 29.751 vụ bạo lực, chiếm 56%; năm 2000 có 51.361 vụ ly hôn, trong đó 32.164 vụ bạo lực, chiếm 62%; trung bình trong 5 năm từ 2000 đến 2005 cả nước có 352.000 vụ ly hôn thì có tới 39.730 vụ ly hôn do bạo lực gia đình (chiếm 53,1%). Bạo lực gia đình ở Việt Nam cũng làm gia tăng số trẻ em vi phạm pháp luật. Số liệu thống kê của Viện Kiểm sát nhân dân tối cao năm 2008 cho thấy 71% trẻ vị thành niên phạm pháp là do không được quan tâm chăm sóc đúng mức. Nguyên nhân phạm tội của trẻ vị thành niên xuất phát từ gia đình: 8% trẻ phạm tội có bố mẹ ly hôn, 49% phàn nàn về cách đối xử của bố mẹ(*).

Trong thời buổi kinh tế thị trường như hiện nay, một số cha mẹ có điều kiện đã quá chiều chuộng con trẻ, chúng muốn gì được nấy, đáp ứng đầy đủ những nhu cầu vật chất trong khi đó sự quan tâm về mặt tinh thần thì lại thiếu hụt trầm trọng. Một số phụ huynh cho rằng cứ kiếm được nhiều tiền họ sẽ tìm cách để bù đắp những giá trị tinh thần cho trẻ. Vì vậy, đã có không ít đứa trẻ phải nhập viện vì những sang chấn tâm lý (nghiện game, trầm cảm, hoặc một số thì bị rối loạn tăng động…). Bên cạnh đó một bộ phận phụ huynh lại quan niệm rằng, con cái có thể giao khoán hết cho nhà trường hoặc những người giúp việc bởi họ cũng có thể làm được những điều mà cha mẹ mong muốn. Như vậy, hậu quả là con trẻ chúng ta, một bộ phận không nhỏ đã không biết được giá trị của vật chất, sức lao động, dẫn đến ăn chơi, phung phí, sa đọa… rồi khi gặp hoàn cảnh khó khăn thì chúng lại là những đứa trẻ không có khả năng tự lập, lúng túng, dễ bị cám dỗ. Đặc biệt, hậu quả của việc thiếu quan tâm đến tinh thần con cái của cha mẹ là một bộ phận giới trẻ không còn cảm nhận được tình yêu thương của cha mẹ với con cái, khoảng cách tâm lý ngày càng xa, thậm chí trẻ còn tìm cách chống đối lại chính cha mẹ mình, tâm lý vô cảm hình thành ngay với những người thân cũng như cộng đồng xung quanh. Đối với những gia đình có hoàn cảnh khó khăn, ít điều kiện quan tâm đến con cái cũng có thể gây ra những hậu quả tai hại cho trẻ. Phải học tập ở điều kiện giáo dục trường lớp thiếu thốn, chất lượng giáo dục thấp, hoặc trẻ tiếp xúc nhiều với những đối tượng chưa ngoan, cha mẹ ít có thời gian quan tâm chăm sóc con cái… Như vậy trẻ cũng nhanh chóng tập nhiễm và hình thành những thói hư tật xấu. Ngoài ra, trong một số gia đình cha mẹ lại thường xuyên xung đột cũng để lại những vết hằn sâu trong tâm  hồn trẻ. Chúng ta biết rằng lớp trẻ dễ bị kích động, năng lực kiểm soát và điều chỉnh hành vi còn yếu chính vì thế chúng dễ bộc lộ những xung năng khi có điều kiện, những vết hằn sâu từ gia đình cũng là mầm mống nảy sinh nguy cơ thói hư tật xấu.

Theo chúng tôi, bên cạnh cần phát huy vai trò của nhà trường nhất là đội ngũ  giáo viên chủ nhiệm, các tổ chức xã hội thì vấn đề giáo dục gia đình càng phải được quan tâm đặc biệt, đây là yếu tố nền tảng trong sự hình thành và phát triển nhân cách. Cha mẹ luôn là điểm tựa tinh thần vững chắc cùng đồng hành “theo sự trưởng thành” của con trẻ. Không quá khắt khe, cứng nhắc cũng như không quá chiều chuộng. Những lời nói, cử chỉ ân cần, những hành động mẫu mực của người lớn, những điều chỉnh kịp thời trong các tình huống nảy sinh… là những liệu pháp hiệu quả giúp trẻ hướng thiện.

Người mẹ luôn ảnh hưởng mạnh đến sự phát triển của tình cảm, đạo đức, nuôi dưỡng tâm hồn còn người cha giáo dục con cái bằng nguyên tắc, bằng chí hướng sự nghiệp. Vậy, có thể nói bất kể hoàn cảnh nào thì liệu pháp cho nhân cách con người phải bắt đầu từ gia đình.

Nguyễn Văn Công (Đồng Nai)

* Nguồn Báo ĐCSVN (ngày 16-11-2009).