Khan hiếm SV cử tuyển

Nghịch lý khác, chính sách cử tuyển được ưu tiên HS các dân tộc vùng có điều kiện kinh tế – xã hội đặc biệt khó khăn nhưng một số nơi không có đồng bào dân tộc thiểu số đã cử hoàn toàn… người Kinh đi học.

Việc tuyển sinh, mở các lớp riêng hệ cử tuyển tại một số trường ĐH – CĐ – TCCN được Bộ GD-ĐT tiến hành từ năm 1990 cùng với mở rộng đầu tư xây dựng hệ thống các trường phổ thông dân tộc nội trú. Tới năm 2006, Chính phủ ban hành hẳn nghị định 134 nhằm tạo hành lang pháp lý cho hoạt động cử tuyển. 

Đến nay, sau 6 năm, cả nước có 12.805 HS được cử tuyển vào các trường ĐH-CĐ, đạt 88% chỉ tiêu. Bên cạnh đó, còn có 2.000 HS được cử tuyển vào các trường TCCN.

Tuy nhiên, theo đánh giá của Thứ trưởng Bộ GD-ĐT Bùi Văn Ga tại Hội nghị sơ kết 6 năm thực hiện nghị định 134 do Bộ GD-ĐT tổ chức ngày 11-9, lĩnh vực tập trung đăng ký học cử tuyển không đồng đều, chủ yếu là y tế (trên 25%), kinh tế (gần 17%), sư phạm (23%). Trong khi đó, lĩnh vực xã hội nhân văn chỉ có trên 5%, nông lâm gần 13%, kỹ thuật 15% và nghệ thuật – thể dục thể thao chỉ 0,6%.

Riêng tại Khoa Y, ĐH Quốc gia TP.HCM, Phó giám đốc ĐH Quốc gia TP.HCM Nguyễn Hội Nghĩa cho biết từng có đại diện trường phổ thông dân tộc nội trú đến ngỏ ý đăng ký trên 20 “suất” học trong khi tổng chỉ tiêu đơn vị chỉ 100. Theo PGS.TS Nguyễn Hội Nghĩa, đây là điều khó thực hiện, chưa nói để theo học được những ngành đặc thù như y dược, bắt buộc đầu vào phải cao.

PGS.TS Đỗ Văn Dũng (Phó hiệu trưởng Trường ĐH Y dược TP.HCM) cũng nêu thực tế, SV cử tuyển xuất thân từ miền núi, vùng sâu xa với đa phần sức học trung bình. Do vậy, dù nhiều em có nguyện vọng học y đa khoa nhưng chỉ những em khá giỏi mới đáp ứng.

Chất lượng đầu vào quá thấp khiến cho công tác đào tạo đối tượng cử tuyển ở nhiều lĩnh vực khác cũng gặp nhiều trở ngại, SV không theo nổi chương trình. ThS. Lê Ngọc Tứ (Phó trưởng phòng Đào tạo ĐH Sư phạm TP.HCM) nhìn nhận, học lực của SV cử tuyển chỉ đạt mức trung bình, có em còn yếu so với SV hệ khác.

Tại Trường ĐH Kinh tế TP.HCM, năm 2010 chỉ có 75% SV cử tuyển tốt nghiệp. Năm 2011, con số tốt nghiệp chỉ còn 45% và tiếp tục giảm xuống còn 28% năm 2012. Đợt 1 năm 2013, mới chỉ có 2 trong 44 SV tốt nghiệp đúng hạn. Cũng tại trường, 3 SV từng bị thôi học vì quá kém. Tại các trường khác như ĐH Bách khoa Hà Nội, ĐH Cần Thơ, ĐH Đà Nẵng, nhiều SV phải dừng tiến độ để bổ sung kiến thức. Cả nước chỉ có 3% đến 5% HS, SV đạt loại khá.

ThS. Nguyễn Văn Đương (Phó trưởng phòng Quản lý đào tạo và Công tác SV Trường ĐH Kinh tế TP.HCM) cho rằng, bộ nên có giải pháp kích thích đầu vào hoặc gửi đối tượng cử tuyển vào những trường có trình độ đào tạo phù hợp để thuận tiện đào tạo.

“Thực tế, có trường đã “kèm cặp”, bồi dưỡng thêm cho SV cử tuyển nhưng chất lượng vẫn không đồng đều. Vì vậy, cần có nghiên cứu tìm hiểu những khó khăn của HS dân tộc để bồi dưỡng, “bù đắp” đúng chỗ” – PGS.TS Đỗ Văn Dũng đề xuất.

Thứ trưởng Bùi Văn Ga thừa nhận, có tình trạng nhiều SV học tập khó khăn hoặc lưu ban do đăng ký những ngành đang thu hút hiện nay nhưng điều kiện đầu vào không đáp ứng. Vì vậy, việc chọn ngành cho HS cần có sự tham gia của nhà trường. Bản thân HS nên chọn những ngành vừa sức để theo nổi chương trình, đảm bảo thời gian đào tạo.

Nằm trong chủ trương đào tạo cán bộ, công chức, viên chức cho vùng có điều kiện kinh tế xã hội đặc biệt khó khăn, lẽ ra, những SV tốt nghiệp diện cử tuyển luôn có cơ hội việc làm rõ ràng. Thế nhưng, thống kê của Bộ GD-ĐT, hiện mới chỉ có trên 60% được bố trí việc. Cơ chế tuyển dụng tại địa phương là một trong những rào cản được Thứ trưởng Bùi Văn Ga đề cập. “Đầu vào lẫn ra của SV hệ cử tuyển thấp nên khi thi tuyển công chức tại các địa phương, cơ hội cho các em là rất mong manh” – ông Ga nói.

Thực tế, có năm, lượng việc bố trí còn ở ngưỡng thấp hơn. Đơn cử, hai khóa cử tuyển 2007-2008 và 2008-2009, cả nước chỉ có 40% SV ĐH-CĐ tốt nghiệp được bố trí việc làm. Ông Lê Văn Hiển (Phó trưởng phòng Đào tạo Trường ĐH Luật TP.HCM) nhận định, SV về địa phương hầu như không còn biên chế, Nhà nước bỏ kinh phí đào tạo nhưng không được thụ hưởng sản phẩm là… bất ổn.

Trong khi đó, chính sách thiếu hẳn chế tài, nhiều địa phương lại không cương quyết trong việc bồi hoàn kinh phí đào tạo đối với SV tốt nghiệp không trở về địa phương công tác. Sắp tới, cùng với chủ trương tăng chỉ tiêu, mở rộng vùng và đối tượng cử tuyển thì vấn đề bồi hoàn kinh phí sẽ phải được thực hiện quyết liệt, nghiêm túc.

Việc quy hoạch, xây dựng kế hoạch nguồn nhân lực và cơ cấu ngành nghề đào tạo trong 5 năm tới cũng là một trong những hướng mà Thứ trưởng Bùi Văn Ga đề cập đối với các địa phương. Thời gian qua, nhiều địa phương chưa xây dựng được kế hoạch tổng thể đào tạo cán bộ theo chế độ cử tuyển, xác định nhu cầu ngành nghề, trình độ đào tạo chưa phù hợp yêu cầu phát triển kinh tế xã hội, chủ yếu ngắn hạn, “năm nào xào năm đó” đúng như đánh giá của PGS.TS Nguyễn Hội Nghĩa.

Mê Tâm