Trong những năm gần đây, chiếc tai nghe đã trở thành “người bạn đồng hành” quen thuộc của giới trẻ, học sinh sinh viên. Đi xe buýt, ngồi quán cà phê, học bài ở thư viện, thậm chí cả khi đi ngủ, không khó để bắt gặp hình ảnh nhiều bạn trẻ cắm tai nghe trong tai. Âm nhạc, podcast hay video dường như đã trở thành dòng chảy âm thanh không ngừng trong đời sống.
Thế nhưng, đằng sau sự tiện lợi ấy là một nguy cơ sức khỏe mà ít ai để ý: suy giảm thính lực.
Nguy cơ suy giảm thính lực
ThS.BS Nguyễn Văn Thành, Khoa Tai mũi họng Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM, cho biết sử dụng tai nghe thường xuyên đang trở thành xu hướng phổ biến trong giới trẻ. Ban đầu, việc đeo tai nghe không tạo ra cảm giác khó chịu rõ rệt. Nhưng chính sự “êm đềm” ấy lại che giấu những tổn thương từ từ của tai.
Trong môi trường yên tĩnh, âm lượng chỉ cần 50-60 decibel (dB) là đủ để nghe rõ và an toàn. Tuy nhiên, ở những nơi ồn ào, người nghe có xu hướng tăng âm lượng thiết bị để át tiếng ồn xung quanh. Khi mức âm thanh vượt ngưỡng 80-85 dB và kéo dài hơn 40 giờ mỗi tuần, thính lực sẽ chịu tác động tiêu cực, thậm chí có thể dẫn tới điếc đột ngột.
“Nguy hiểm nhất là nhiều bạn trẻ thường xuyên duy trì thói quen này. Ban đầu, họ có thể chỉ thấy ù tai, nghe như tiếng ve kêu, hoặc cảm giác âm thanh “vò vò” trong đầu. Lâu dần, họ bắt đầu khó nghe trong giao tiếp, hay bị nhức đầu, chóng mặt. Khi tai đã tổn thương ở mức độ trung bình, mỗi khi nghe âm thanh lớn sẽ thấy đau chói. Nếu vẫn không thay đổi, việc nghe kém dần dần là khó tránh khỏi”, bác sĩ Thành nhấn mạnh.
Điều đáng lo ngại, theo bác sĩ Thành, là sự tổn thương này không xảy ra ngay lập tức. Việc đeo tai nghe quá lâu gây ra những tổn thương tế bào thần kinh thính giác, vốn không thể tự phục hồi. Một khi các tế bào lông trong ốc tai bị hư hại, khả năng nghe sẽ chỉ suy giảm dần chứ không thể lấy lại như ban đầu.
Không chỉ dừng lại ở vấn đề suy giảm thính lực, tai nghe còn có thể gây ra nhiều tác hại khác. Khi đeo tai nghe quá lâu, môi trường trong ống tai trở nên bí bách, dễ dẫn đến viêm hoặc nhiễm trùng. Nếu tai nghe được chia sẻ giữa nhiều người, nguy cơ lây lan bệnh truyền nhiễm càng cao. Thậm chí, có không ít bạn trẻ còn đeo tai nghe khi ngủ. Lúc này, não bộ vẫn phải hoạt động để xử lý âm thanh, khiến cơ thể không thực sự được nghỉ ngơi, lâu dài dẫn đến rối loạn giấc ngủ, mệt mỏi, thậm chí trầm cảm.
Bạn Nguyễn Thảo Vy, 21 tuổi, sinh viên một trường đại học tại TP.HCM. Vy cho biết: “Em gần như ngày nào cũng đeo tai nghe. Buổi sáng đi xe buýt đến trường, em nghe nhạc để tỉnh táo. Lúc học ở thư viện, em bật nhạc lo-fi để tập trung. Tối về, em lại cắm tai nghe nghe podcast để dễ ngủ. Có giai đoạn em thấy hay bị ù tai, nghe âm thanh như có tiếng gió trong đầu, nhưng em nghĩ chắc do mệt. Đến khi đọc được khuyến cáo bác sĩ, em mới nhận ra mình đã lạm dụng tai nghe quá mức”.
Những câu chuyện này phản ánh thực trạng đáng báo động: tai nghe không còn đơn thuần là thiết bị giải trí, mà đang dần trở thành “tác nhân thầm lặng” khiến thế hệ trẻ phải đối mặt với suy giảm thính lực từ rất sớm.
Thói quen an toàn để bảo vệ đôi tai
Theo bác sĩ Nguyễn Văn Thành, một số dấu hiệu cảnh báo sớm người dùng cần chú ý gồm: ù tai, nghe thấy âm thanh lạ như tiếng côn trùng vo ve; cảm giác chóng mặt, nhức đầu; mệt mỏi sau khi đeo tai nghe lâu; đau chói khi nghe âm thanh lớn. Ngoài ra, các trường hợp viêm tai ngoài, ngứa hoặc tiết dịch trong tai do dùng tai nghe cũng rất phổ biến.
“Điều quan trọng là khi có những dấu hiệu này, người trẻ không nên chủ quan. Hãy đến bệnh viện để được đo thính lực, kiểm tra và được bác sĩ tư vấn kế hoạch điều trị phù hợp. Nếu phát hiện sớm, chúng ta có thể ngăn chặn việc suy giảm nặng hơn, tránh để lại di chứng vĩnh viễn”, bác sĩ Thành khuyến nghị.
| Các chuyên gia khuyến cáo, người trẻ nên áp dụng nguyên tắc “60-60”: chỉ nghe tối đa 60 phút liên tục, với âm lượng không vượt quá 60% mức tối đa của thiết bị. Khi nghe ở môi trường ồn, nên ưu tiên chọn tai nghe chụp ngoài (over-ear) có tính năng chống ồn thay vì tăng âm lượng. |
Ngoài ra, cần giữ tai nghe sạch sẽ, tránh dùng chung để giảm nguy cơ lây bệnh. Khi có thói quen nghe nhạc khi ngủ, hãy thay bằng loa ngoài với âm lượng nhỏ, để não bộ được nghỉ ngơi trọn vẹn.
Cái khó nằm ở chỗ, những tổn thương thính lực do tai nghe gây ra thường tiến triển âm thầm, không có triệu chứng rõ rệt cho đến khi đã nặng. Bởi vậy, việc nâng cao nhận thức, hình thành thói quen sử dụng tai nghe hợp lý ngay từ sớm chính là giải pháp căn cơ nhất.
Như bạn trẻ Thảo Vy chia sẻ: “Giờ em tập cho mình thói quen chỉ đeo tai nghe khi thật sự cần. Em cũng đặt báo thức để nhắc mình tháo tai nghe sau khoảng 1 giờ. Ban đầu hơi khó chịu, nhưng nghĩ đến chuyện có thể bị điếc sớm thì em thấy đáng để thay đổi”.
Âm nhạc, podcast hay những video giải trí chắc chắn là một phần không thể thiếu trong đời sống hiện đại. Nhưng đôi tai của chúng ta chỉ có một lần. Một khi đã bị tổn thương, chúng sẽ không thể trở lại như ban đầu.
ThS.BS Nguyễn Văn Thành nhấn mạnh: “Người trẻ cần coi việc bảo vệ thính lực như một hành động thiết yếu, không kém gì việc bảo vệ mắt hay răng. Hãy lắng nghe cơ thể mình. Khi đã có dấu hiệu bất thường, đừng chần chừ mà hãy đến gặp bác sĩ. Chúng ta có thể điều chỉnh thói quen, nhưng không thể tạo ra những tế bào thính giác mới”.
Trong nhịp sống đô thị sôi động, tai nghe có thể giúp ta hòa mình vào thế giới riêng, nhưng đừng để sự tiện lợi ấy trở thành cái giá cho sức khỏe lâu dài. Thói quen nhỏ, ý thức sớm, sẽ quyết định chất lượng âm thanh của cả một đời người.
Thủy Phạm
Bình luận (0)