Khi ông bà là cha mẹ

Quan hệ cha mẹ và con cái là một quan hệ khá đặc biệt trong đời sống gia đình. Quan hệ này sẽ tạo nên sự gắn bó đặc biệt mật thiết, thân tình. Điều gì sẽ xảy ra nếu trẻ chỉ sống chung với ông bà – thiếu hẳn hoặc quá ít sự gần gũi với cha mẹ?

Cha mẹ cần phải có thái độ thực sự bình tĩnh khi trẻ “lệch” tình cảm về phía ông bà (ảnh minh họa). Ảnh: I.T

Con hổng chịu

Rời quê hương du lịch Phú Quốc để đến với thành phố năng động bậc nhất cả nước, Nhàn và Duyên đành phải gửi cho ông bà nội nuôi cu Minh ở độ tuổi còn khá nhỏ. Với 14 tháng tuổi, những ký ức về thời sơ sinh và hài nhi với sự chăm sóc đặc biệt của cha và mẹ không mấy sâu sắc… Minh dần dần quen hơi với ông bà nội một cách lạ kỳ. Vắng ông, Minh cũng không ngủ được, thiếu bà Minh cứ khóc suốt đêm… bốn năm đằng đẵng trôi qua, Nhàn và Duyên thực sự trở nên xa lạ… Có nhiều gì cho cam vì cả năm, hai vợ chồng chỉ thăm con và gia đình vào ngày mùng 5 tháng 5 cũng như dịp xuân về Tết đến. Tết vừa qua, Minh cũng chào đón cha mẹ từ TP.HCM trở về bình thường như mọi năm… Thế nhưng khi cha mẹ bảo cu cậu cùng lên xe đi chợ hoa thì cu cậu lắc đầu… Cảm giác xa lạ còn nhân lên thật nhiều khi đêm giao thừa cha mẹ đòi cu cậu ngủ chung… Cu cậu đáp một cách rất ngây thơ gọn lỏn: “Con hổng chịu…”.

Buồn cũng có, lo cũng có, căng thẳng cũng có… cả hai tìm đến gặp chúng tôi để được chia sẻ… Thực sự khó có thể cải thiện khi thời gian bên cạnh con ít ỏi, điều kiện chăm sóc cho con không có, tâm tình thường xuyên hay trò chuyện cũng không… Quan hệ ruột rà trở nên lỏng lẻo một cách lạ kỳ…

Chính sự gần gũi ông bà cho nên tình cảm sẽ tự nhiên được hình thành, ngược lại khi không được sống trong vòng tay của mẹ, không được quan tâm đích thực bằng những tia mắt đầy tình cảm, những lời động viên chân thành thì trẻ hoàn toàn có thể không cảm nhận được tình cảm mà cha mẹ dành cho mình. Trẻ cũng không thực sự hiểu mình cần phải thể hiện hay ứng xử tình cảm như thế nào với chính cha mẹ của mình… Không chỉ sự nhạt nhẽo diễn ra mà dần dần khi trẻ lớn lên thì chắc chắn quan hệ giữa cha mẹ và con cái khó có thể thân tình, khó có thể thực sự đồng cảm như mối quan hệ gần gũi với người chăm sóc mình một cách đúng nghĩa…, sự hụt hẫng về mặt tình cảm có thể diễn ra dù ít dù nhiều.

Con sẽ chịu

Trừ những hoàn cảnh quá đặc biệt nhưng nếu được, đừng nên để trẻ sống chỉ với ông bà quá sớm. Khi trẻ tự nhận thức về mình, nhận thức về những người xung quanh thì sự “rời rạc” trong quan hệ giữa cha mẹ và con cái có thể được kiểm soát. Điều đó cho thấy không nên xa trẻ quá sớm. Nếu có thể kiểm soát được quan hệ này thì chỉ khi những điều kiện dồn ép thì sớm nhất, cha mẹ mới nên để trẻ sống chung với ông bà sau giai đoạn 2 tuổi và tốt nhất là giai đoạn sau 3 tuổi. Điều này sẽ làm cho trẻ được định hình quan hệ thân tình, nhận thức rõ rệt về quan hệ ruột thịt, cảm nhận trực tiếp được sự quan tâm và tình thương đúng nghĩa của cha mẹ cũng như không dễ quên những quan hệ đặc biệt này.

Khi chăm sóc trẻ thì cả ông bà lẫn cha mẹ nên có những tác động thống nhất và hợp lý. Về phía ông bà, luôn thể hiện sự thương yêu, sự quan tâm đặc biệt đến trẻ nhưng đừng tạo cho trẻ những cảm giác được vỗ về hoặc bù đắp sẽ làm cho trẻ dễ có cảm giác mất thăng bằng.

Về phía cha mẹ của trẻ, đừng nên để khoảng thời gian quá dài hay quá lâu không gần gũi trẻ. Đương nhiên điều này nên được xử lý một cách tinh tế tùy theo điều kiện của mỗi cá nhân. Tranh thủ thời gian sớm nhất có thể để ôm trẻ trong vòng tay, đút trẻ ăn, ru trẻ ngủ, hát cho trẻ nghe, kể chuyện cho trẻ thưởng thức…

Nếu trẻ không thực sự gần gũi với cha mẹ và đã có những hành vi xa cách hoặc “lệch” tình cảm về phía ông bà thì cần phải có thái độ thực sự bình tĩnh. Đừng căng thẳng với trẻ cũng như chia sẻ với ông bà không nên “xô” trẻ quay ngược lại về phía cha mẹ. Cần cẩn trọng và kiên nhẫn chinh phục trẻ bằng những biện pháp rất cụ thể và hiệu quả đánh thức trái tim của trẻ trong quan hệ với cha mẹ, chứng minh với trẻ về sự chân thật và hết lòng trong tình cảm của mình dành cho trẻ, khẳng định sự quan tâm đích thực và lâu bền với trẻ bằng thái độ bao dung, rộng mở… Dần dần trẻ sẽ định hướng tình cảm của mình và chắc chắn từ trái tim sẽ đến được trái tim.

PGS.TS Huỳnh Văn Sơn