Trước đây, khi về công tác tại Sở GD-ĐT tỉnh (khu vực đồng bằng sông Cửu Long), tôi làm chuyên viên phụ trách môn ngữ văn và luôn được phân công ra đề thi. Vinh dự, tự hào thật đấy nhưng cũng biết bao thử thách, áp lực chờ phía trước…
Theo đó, các đề thi luôn bao gồm đáp án và biểu điểm, vì vậy cách diễn đạt phải rõ ràng, dễ hiểu, không gây khó khăn cho giám khảo khi chấm bài. Đó là các đề thi tốt nghiệp THCS phổ thông và THCS bổ túc; thi học sinh giỏi THCS và THPT; thi tuyển sinh lớp 10 phổ thông và lớp 10 trường chuyên; đề kiểm tra học kỳ bậc THPT… Có nhiều kỳ thi, kiểm tra như vậy nên việc chuẩn bị vô cùng khẩn trương nhưng luôn thận trọng, cẩn mật. Lúc đó chưa có quy định phản biện đề; đề thi soạn ra chỉ có chuyên viên bộ môn chịu trách nhiệm toàn bộ. Không đơn giản là một đề thi, đề kiểm tra cấp trường mà là quy mô cấp tỉnh; nếu có sơ suất, sai sót sẽ ảnh hưởng rất lớn về nhiều mặt. Yêu cầu của một đề thi, đề kiểm tra là phải mang tính khoa học; tính chính xác, tính sư phạm, tính vừa sức; đúng chương trình dạy và học…, từ đó mới đánh giá chính xác hiệu quả quá trình dạy và học trong nhà trường.
Việc chuẩn bị để tiến hành làm một đề thi thật công phu, đòi hỏi công việc sắp xếp khoa học, đúng thời gian quy định. Đối với đề thi tốt nghiệp THCS, tôi xin phép lãnh đạo Sở GD-ĐT được đi kiểm tra việc dạy và học của ba trường thuộc các vùng khác nhau. Cụ thể, một trường ở ngay trung tâm thành phố (thuộc tỉnh), một trường ở vùng sâu vùng xa, cách trung tâm tỉnh khoảng trên 50 cây số và một trường ở khu vực vùng ven. Đến mỗi trường, tôi xin dự một, hai tiết dạy học và xem tập ghi bài của học sinh. Theo đó, tôi xem tập của một em ngồi bàn đầu, một em ngồi bàn giữa và một em ngồi cuối lớp để nắm được mức độ hiểu bài, ghi bài học của các em. Tôi còn nhờ giáo viên cho xem những bài viết, bài kiểm tra 15 phút trước đó để nắm được cụ thể hơn về mức độ hiểu bài của học sinh. Làm như vậy tôi đã sơ bộ đánh giá được trình độ, sức học của học sinh trong tỉnh. Khâu tìm hiểu này giúp công việc ra đề thi đáp ứng được các đối tượng giỏi, khá, trung bình.
Người ra đề thi phải làm ba đề chính thức, ba đề dự bị; hoàn chỉnh đáp án, biểu điểm nộp cho lãnh đạo. Sau đó, lãnh đạo sẽ chọn ngẫu nhiên một đề thi chính thức và một đề dự bị để tiến hành đánh máy, in ấn, vô bì đựng bài theo quy định. Quá trình đánh máy luôn phải có sách giáo khoa, bản chính kế bên để đối chiếu, so sánh, không thể dựa vào trí nhớ hoặc tham khảo trên mạng, không có căn cứ cụ thể. Xong rồi, trước khi in phải đọc đi đọc lại, rà soát từng chữ, từ tiêu đề “Sở Giáo dục…” nằm phía trên bên trái tờ giấy… Vì nhiều khi do chủ quan, do theo quán tính, theo thói quen mà để mất chữ, mất dấu sẽ dẫn tới mất ý nghĩa câu chữ!
Đối với đề thi chọn học sinh giỏi, có khi phải chuẩn bị trước cả năm. Người ra đề phải tham khảo tài liệu, đọc sách, ghi chép; gặp câu nào, ý nào tâm đắc là ghi vào sổ tay ngay. Cứ vậy, một “ngân hàng đề” đã có sẵn, tùy theo từng năm học, từng chủ điểm mới lựa đề phù hợp.
Ra được một đề thi, một đề kiểm tra mà được đồng nghiệp, học sinh khen hay là mừng vô cùng. Nếu có sơ suất sẽ bị phê bình, tùy theo lỗi nặng nhẹ. Vì vậy, việc ra đề thi vừa là trách nhiệm, vừa là cơ hội thử sức mình, mài giũa kiến thức chuyên môn ngày càng sắc bén…
Lê Lam Hồng
Bình luận (0)