Khó đạt điểm cao

Câu 1 và câu 3, thí sinh đã được học qua, vì vậy, đa số các em đều làm được. Và câu 2 chính là câu quyết định sự hơn kém nhau ở môn này năm nay. Câu 2 (3 điểm): “Việc quan sát và lắng nghe sẽ giúp ta rút ra nhiều bài học ý nghĩa. Nhìn thấy những nếp nhăn trên gương mặt cha, những giọt mồ hôi thấm trên vai áo mẹ vì lo toan cho con cái, ta rút ra bài học về đức hy sinh. Cảm nhận những cái thay đổi của bản thân và thấy mình vững vàng, sống có ý thức, có trách nhiệm hơn, ta rút ra bài học về sự trưởng thành. Theo dõi tin tức về tình hình biển Đông và những hành động thiết thực của nhân dân hướng về Trường Sa, ta rút ra bài học về việc thể hiện lòng yêu nước một cách đúng đắn. Hãy viết bài văn (khoảng 1 trang giấy thi) trình bày suy nghĩ của em về một trong 3 bài học trên”.

Yêu cầu của đề bài đã buộc các thí sinh phải có chọn lựa để quyết định đúng với khả năng kiến thức của mình. Thí sinh chọn trình bày suy nghĩ về bài học thứ 3 sẽ viết dễ dàng. Điều này cũng thật dễ hiểu, vì thời gian qua, thầy cô, phụ huynh và cả các em đều tập trung vào chủ đề bảo vệ biển đảo, người lính, lòng yêu nước bởi nó đang là thời sự nóng hàng ngày và đề thi tốt nghiệp THPT vừa qua cũng có chủ đề này. Tuy nhiên, chọn bài học thứ 3 để làm, các em sẽ bị trùng lắp ý, khó tìm được ý hay, đắt giá để làm nổi bật bài viết của mình hơn các thí sinh khác. Nếu không cẩn thận đọc kỹ yêu cầu đề, các em chỉ rút ra bài học về lòng yêu nước thì như thế là chưa đạt yêu cầu vì đề yêu cầu “bài học về việc thể hiện lòng yêu nước một cách đúng đắn”.

Những thí sinh viết về bài học thứ nhất sẽ có nhiều ý hơn vì đức hy sinh của cha mẹ hiện ngay trước ngày thi, trước giờ vào phòng thi: Cha mẹ chăm lo miếng ăn, giấc ngủ cho con có thêm sức khỏe trước kỳ thi; cha mẹ dậy sớm lo cho con ở những ngày thi… Nếu kể đến 15 năm nuôi dạy thì đức hy sinh ấy đủ để các em học hỏi cả đời. Còn bài học thứ hai – bài học về sự trưởng thành – là một yêu cầu cao, bởi hiếm thí sinh nào nhận ra được sự trưởng thành ở bản thân mình. Qua trao đổi, tôi nhận thấy các em viết được nhưng không hay. Cụ thể, các em không có nhiều ý tưởng, không diễn đạt được ý “mình sống vững vàng, sống có ý thức, có trách nhiệm hơn”. Nếu các em nhanh nhẹn trong tư duy sẽ dễ dàng nhận thấy rằng rút ra được “bài học về đức hy sinh” để có trách nhiệm hiếu thảo, học tốt, làm vui lòng cha mẹ…; rút ra được “bài học về việc thể hiện lòng yêu nước một cách đúng đắn” và mình đã làm gì để thể hiện lòng yêu nước trong hiện tại như trong đề bài đã nêu, chính là các em đã rút ra được “bài học về sự trưởng thành” trong ý thức và hành động của bản thân.

Chỉ với câu 2, những người ra đề đã thật sự tài tình buộc các em phải có sự chọn lựa vững vàng, bản lĩnh và cố gắng để diễn đạt đúng, hay, đầy cảm xúc và sáng tạo trong ý tưởng, trong lời văn. Có vượt qua chính mình như thế, các em mới có thể đạt được điểm cao ở môn ngữ văn trong kỳ thi tuyển sinh lớp 10 năm nay.

Nhân Tâm