Khô hạn mang tính chất toàn cầu: Việt Nam là quốc gia bị tổn thương nhất

Đây là thông tin được các tư lệnh ngành thông tin trong phiên chất vấn và trả lời chất vấn về lĩnh vực tài nguyên – môi trường (TN-MT) tại kỳ họp thứ 7, Quốc hội (QH) khóa XV…

Bộ trưởng Bộ Tài nguyên – Môi trường Đặng Quốc Khánh trả lời chất vấn

Xây dựng hồ thủy điện kết hợp hồ thủy lợi

Theo đại biểu (ĐB) Đoàn Thị Hảo – Đoàn ĐBQH tỉnh Thái Nguyên, hiện nay cả nước có khoảng trên 40.200 công trình khai thác sử dụng nước, trong đó có 6.750 hồ thủy lợi với nhiều hồ, đập nhỏ, phần lớn được xây dựng từ những năm 1970-1980 trong điều kiện kinh phí, trình độ kỹ thuật hạn chế, chất lượng thiết kế thi công chưa phù hợp, không có hồ sơ, thiếu kinh phí bảo trì… Đề nghị Bộ trưởng Bộ TN-MT cho biết, trong thời gian tới ngành TN-MT sẽ có giải pháp gì để khắc phục tình trạng trên?

Trả lời chất vấn của ĐB Hảo, Bộ trưởng Bộ TN-MT Đặng Quốc Khánh cho biết, hiện cả nước có 6.550 hồ thủy lợi với hơn 1.000 hồ đã được xây dựng từ lâu. Do đó, nguy cơ về an toàn hồ đập là rất lớn. Nếu sửa chữa, nâng cấp và cải tạo thì cần nguồn nhân lực rất lớn. Thời gian qua Luật Tài nguyên nước đã được QH thông qua, theo đó tập trung giao cho Bộ NN&PTNT, Bộ TN-MT, Bộ Công thương phối hợp điều hòa, phân phối nguồn nước, đưa ra các kịch bản nguồn nước để đảm bảo an ninh nguồn nước. Đối với các địa phương nắng nóng như miền Trung, nếu không có các hồ thủy lợi thì hạn hán rất lớn. Do đó, với việc quản lý các hồ đập, Bộ TN-MT sẽ phối hợp với Bộ NN&PTNT đề xuất báo cáo Thủ tướng rà soát lại các hồ đập để đảm bảo việc giữ nước, tích trữ nước, đảm bảo sản xuất bền vững, đảm bảo điều hòa và an ninh nguồn nước.

Trả lời bổ sung, Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Lê Minh Hoan thông tin, về hồ thủy lợi, theo phân cấp, Bộ NN&PTNT đang trực tiếp quản lý 5 hồ lớn và 25 hồ liên quan nhiều tỉnh do Bộ NN&PTNT phân cấp cho các địa phương quản lý. Đến thời điểm này các hồ an toàn, đang được theo dõi, quản lý. Đối với 900 hồ lớn, vừa, nhỏ đã phân cấp các địa phương quản lý, nguồn lực đầu tư theo luật ngân sách của địa phương. Đối với một số địa phương nguồn lực hạn chế, Bộ NN&PTNT đã báo cáo Thủ tướng có giải pháp cụ thể hơn.

ĐB Quàng Thị Nguyệt – Đoàn ĐBQH tỉnh Điện Biên – nêu rõ, đầu tư công trình tích trữ nước là một trong những giải pháp ưu tiên trong Luật Tài nguyên nước năm 2023. Để đảm bảo chủ động tích trữ, điều hòa, phân phối nguồn nước nhằm đáp ứng yêu cầu sử dụng nước phục vụ dân sinh và phát triển kinh tế – xã hội, đề nghị Bộ trưởng Bộ TN-MT cho biết việc thực hiện các chính sách nhằm thu hút đầu tư xây dựng các công trình tích trữ nước trong thời gian tới?

Bộ trưởng Khánh trả lời, thời gian qua, chúng ta rất quan tâm đến việc xây dựng hồ thủy lợi để tích trữ nước. Bộ TN-MT cũng đang rà soát những nơi có đủ điều kiện để xây dựng các hồ đập, hồ thủy lợi. Việc tích trữ nước phải gắn với việc sử dụng hiệu quả nguồn nước. Ngoài ra, việc kêu gọi doanh nghiệp xây dựng các hồ thủy lợi, hồ đập cũng phải gắn với đảm bảo công tác bảo vệ môi trường, không ảnh hưởng đến rừng, hệ sinh thái. Ở khu vực miền Bắc, miền Trung và Tây Nguyên, chúng ta xây dựng các hồ đập và các hồ thủy điện, các hồ thủy điện kết hợp với hồ thủy lợi…

Phải đảm bảo được nguồn nước nội sinh

ĐB Phạm Thị Kiều – Đoàn ĐBQH tỉnh Đắk Nông – cho biết, với việc gia tăng tình trạng hạn hán, suy thoái, cạn kiệt, xâm nhập mặn ở Việt Nam, vấn đề đảm bảo an ninh nguồn nước cho sinh hoạt, đặc biệt là vùng khan hiếm nước ngọt, vùng đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi, biên giới, hải đảo là thách thức lớn. Đề nghị Bộ trưởng Bộ TN-MT cho biết giải pháp đảm bảo an ninh nguồn nước cho sinh hoạt trong thời gian tới?

Bộ trưởng Khánh khẳng định, biến đổi khí hậu đã tác động rất lớn đến Việt Nam và nước ta là một trong 6 quốc gia bị ảnh hưởng nặng nề về biến đổi khí hậu. Biến đổi khí hậu cũng tác động đến nguồn nước nên chúng ta phải có những giải pháp sớm để đảm bảo được an ninh nguồn nước. Để đảm bảo an ninh nguồn nước, đầu tiên phải đảm bảo được nguồn nước nội sinh. Theo đó, chúng ta phải tiếp tục bảo vệ rừng, trồng thêm rừng và sử dụng hiệu quả nguồn nước.

Về tài nguyên nước, Bộ trưởng Hoan thông tin, chúng ta đang ở trong kỷ nguyên khô hạn mang tính chất toàn cầu, trong đó Việt Nam là quốc gia bị tổn thương nhất.

Theo Bộ trưởng Hoan, tiếp cận vấn đề nước chúng ta phải tiếp cận ba chủ thể: số lượng nước, chất lượng nước và cách thức sử dụng nguồn nước. Trong đó, cách thức sử dụng nguồn nước sẽ tác động tới số lượng nước và chất lượng nước. Chúng ta chưa bao giờ xem nước là tài nguyên nhưng đứng trước thách thức biến đổi khí hậu đã đến lúc cần thay đổi cách tiếp cận với nguồn nước. Chúng ta cũng cần có “tuyên ngôn” với bà con nông dân cả nước rằng, chúng ta không phải là một quốc gia dư thừa nước, do vậy cần có cách tiếp cận ngắn hạn, dài hạn và có chiến lược tổng thể để chuyển đổi trạng thái nông nghiệp từ tưới tràn, tưới xả sang tưới nhỏ giọt.

Về các giải pháp trước mắt hạn chế xâm nhập mặn, trữ ngọt, Bộ trưởng Hoan nêu rõ, Bộ NN&PTNT sẽ đề nghị Chính phủ ưu tiên đầu tư cho đồng bằng sông Cửu Long, nhất là các công trình có độ phủ rộng, nhiều người dân hưởng lợi.

ĐB Nguyễn Thị Kim Bé – Đoàn ĐBQH tỉnh Kiên Giang – chất vấn, thời gian qua, tình trạng sạt lở, sụt lún bờ biển, bờ sông đang bủa vây vùng đồng bằng sông Cửu Long với mức độ phức tạp, ảnh hưởng nghiêm trọng tới đời sống, sinh hoạt, sản xuất của người dân trong vùng. Đề nghị Bộ trưởng Bộ TN-MT cho biết đánh giá về công tác dự báo, dự phòng đối với vấn đề này trong thời gian qua; giải pháp ổn định môi trường sống khu vực này trong thời gian tới? Bộ trưởng Khánh trả lời, biến đổi khí hậu đang tác động rất lớn đến tình hình sạt lở của khu vực đồng bằng sông Cửu Long cũng như miền núi phía Bắc. Để khắc phục và giảm thiểu tối đa tình trạng trên, Bộ TN-MT đang đánh giá về trữ lượng của cát, sỏi lòng sông ở khu vực đồng bằng sông Cửu Long để từ đó biết rõ được trữ lượng khai thác ở các vùng như thế nào. Mặt khác, hiện nay các địa phương đều đã có quy hoạch nên cần có sự rà soát, sắp xếp lại dân cư, những vùng có nguy cơ bị sạt lở ảnh hưởng đến kinh tế – xã hội. Những nơi có nguy cơ cao về sạt lở thì phải bố trí lại dân cư. Ngoài ra, cần có quy định và xử lý nghiêm việc lấn chiếm lòng sông, bờ sông.

Trả lời vấn đề ĐB nêu liên quan đến tình trạng hạn hán, xâm nhập mặn ở đồng bằng sông Cửu Long, Bộ trưởng Hoan cho biết, vừa qua, Thủ tướng đã có chuyến thị sát và giao Bộ NN&PTNT trình đề án tổng thể về vấn đề này, dự kiến đến tháng 9 tới, bộ sẽ trình đề án (trong đó, tiếp cận một cách tổng thể hơn, chiến lược hơn về vấn đề hạn hán, xâm nhập mặn).

Hòa Triều