Thời gian gần đây nhiều người tâm thần đã gây ra những vụ việc khiến người dân hoang mang, lo lắng. Đơn cử như vụ việc người tâm thần đâm 10 người ở Q.5 hồi cuối tháng 3, đầu tháng 4 vừa qua. Hay vụ Huỳnh Văn Ch. (SN 1976, ngụ TP.HCM), lái xe bán tải BKS 51C-952.29 gây tai nạn tại Bà Rịa – Vũng Tàu đã khiến Đại úy Chu Quang Sáng (cán bộ Phòng CSGT Công an tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu) tử vong. Đồng thời Ch. dùng rìu trong xe chém bị thương người đi đường. Được biết, Ch. đang điều trị bệnh tâm thần…
Nhiều người bệnh tâm thần vẫn lang thang ngoài đường, gây nguy hiểm cho xã hội (ảnh minh họa)
Hàng chục nghìn người bệnh chưa được quản lý
BS.CKII Vũ Kim Hoàn – Phó Trưởng phòng Kế hoạch tổng hợp, BV Tâm thần TP.HCM – cho biết, trong các bệnh lý tâm thần, bệnh lý tâm thần phân liệt được xác định là bệnh lý thể nặng, có tính chất mạn tính, kết quả cuối cùng làm cho người bệnh tan rã nhân cách hoàn toàn. Người bệnh không còn quan tâm đến bản thân mình và khả năng cao gây hại cho những người xung quanh. Khi được phát hiện, bệnh nhân cần được điều trị kịp thời và lâu dài bằng thuốc kèm theo những biện pháp tâm lý trị liệu, phục hồi chức năng. Nhận định được mức độ nguy hiểm khi người bệnh không được quản lý và những khó khăn trong công tác điều trị, từ nhiều năm nay, TP.HCM đã thực hiện và duy trì Chương trình quản lý người bệnh tâm thần trong cộng đồng, tuy nhiên kết quả đạt được vẫn còn một số hạn chế.
Theo số liệu thống kê, tỷ lệ người dân mắc bệnh tâm thần phân liệt khoảng 0,3-1% dân số. TP.HCM có 10 triệu dân thì có khoảng 30-100 nghìn người bị tâm thần phân liệt. Tuy nhiên hiện nay chương trình chỉ mới quản lý được gần 10 nghìn người, còn lại khoảng 20-90 nghìn người bệnh trong cộng đồng chưa được quản lý. Công tác quản lý người bệnh cũng gặp phải nhiều khó khăn, nhất là nguồn kinh phí hạn hẹp. Bên cạnh đó là tình trạng người bệnh không tuân thủ điều trị.
Thống kê của BV Tâm thần TP.HCM, trong số 10 nghìn người bệnh tâm thần được quản lý trong chương trình thì có khoảng 30-40% người bệnh bỏ điều trị.
BS Hoàn kể: “Mới đây có một người phụ nữ ngoài 50 tuổi tìm đến chúng tôi để “cầu cứu” cho con trai. Con trai của bà mắc bệnh tâm thần phân liệt đã nhiều năm, hiện đang điều trị ngoại trú tại nhà. Bà cho biết, dù đã kiên trì với nhiều biện pháp từ quản lý việc uống thuốc đều đặn, trò chuyện hỗ trợ tâm lý nhưng không lâu sau con trai của bà bắt đầu có những biểu hiện và hành động chống đối. Tình cờ bà phát hiện sau mỗi lần uống thuốc con của bà đã tự thúc ói để đẩy thuốc ra ngoài dẫn đến việc điều trị bị đứt quãng. May mắn bệnh nhân được tái nhập viện kịp thời trước khi gây hại cho những người xung quanh. Trước đó, nhiều trường hợp bỏ điều trị đã gây hại cho cộng đồng như bệnh nhân Hoàng Nhất G. (ngụ Q.11). Dù đang điều trị bệnh tâm thần phân liệt thể hoang tưởng giai đoạn đang tiến triển nhưng G. vẫn được làm bảo vệ khu phố. Trong quá trình đó, G. không tuân thủ điều trị khiến bệnh tái phát và tước đi sinh mạng của bé trai 6 tuổi…”.
Cảnh giác khi người thân kích động quá mức
Hiện nay, mỗi ngày BV Tâm thần TP.HCM tiếp nhận từ 800-1.000 lượt bệnh nhân đến khám các bệnh lý về tâm thần, trong đó có khoảng 80-90 bệnh nhân điều trị nội trú. Ở những thời điểm thời tiết nắng nóng, số lượt khám và điều trị tăng hơn với 100 bệnh nhân nhập viện điều trị. BV có 3 cơ sở (cơ sở chính tại Võ Văn Kiệt, Q.5; cơ sở 2 tại Lê Minh Xuân, huyện Bình Chánh; cơ sở 3 tại Phan Đăng Lưu, Q.Phú Nhuận), các cơ sở luôn trong tình trạng quá tải.
Trong số những trường hợp khám và điều trị, độ tuổi thường gặp là từ 16 đến 45 tuổi, trong đó nhiều nhất là người từ 18 đến 26 tuổi.
BS Hoàn cho biết: Bệnh lý tâm thần có rất nhiều nguyên nhân như biến động mạnh về tâm lý, môi trường, bệnh lý thực thể, áp lực công việc, áp lực do vấn đề tâm lý, di truyền. Một số trường hợp không xác định được nguyên nhân. Tâm thần phân liệt là bệnh lý tiên lượng xấu. Đối với những trường hợp có hệ thống nâng đỡ, được gia đình quan tâm chăm sóc, hỗ trợ tích cực thì khả năng hồi phục chức năng sẽ cao hơn so với người không được chăm sóc tốt. Tuy nhiên, không ít phụ huynh khi biết con mắc bệnh lý tâm thần đã không chấp nhận được sự thực, có tâm lý trốn tránh, không đưa con đến các cơ sở chuyên khoa về tâm thần bởi sợ bị kỳ thị, không chủ động đăng ký quản lý tại địa phương, thay vào đó họ đưa con đến các phòng mạch tư, hoặc các phương pháp hỗ trợ điều trị không thường xuyên liên tục; điều này khiến việc điều trị đi vào ngõ cụt…
BS Hoàn khuyến cáo: “Khi phát hiện con em, người thân có những biểu hiện khác lạ, kích động quá mức, lo lắng bồn chồn không yên… cần kịp thời đưa đến cơ sở y tế có chuyên khoa tâm thần để được khám và điều trị đúng phương pháp. Đối với điều trị bệnh nhân tâm thần ngoại trú, gia đình cần quản lý sát sao việc uống thuốc của người bệnh, đảm bảo thuốc phải vào bao tử, tránh tình trạng người bệnh dùng chiêu trò trốn uống thuốc, ói hoặc phun thuốc ra ngoài. Song song với gia đình là sự hỗ trợ từ cộng đồng, theo đó tuyệt đối không kỳ thị, không sử dụng những từ ngữ xấu để trêu ghẹo người bệnh, tránh tình trạng người bệnh bị kích động, hành động nguy hiểm. Tại địa phương, cần cố gắng tuyên truyền vận động người dân nâng đỡ hỗ trợ người bệnh và gia đình người bệnh, bỏ những thành kiến xấu, giúp họ thoát khỏi mặc cảm. Ngoài ra, hỗ trợ người bệnh làm những việc gia công đơn giản…”.
Hoài Thương
Bình luận (0)