Khởi nghiệp từ dế mèn

Nhận mình là một chú dế mèn đang “hát” khúc phiêu lưu của đời mình cùng khát khao khởi nghiệp, Bùi Ngọc Chương (sinh năm 1989) đã cho ra mắt thị trường sản phẩm snack dế nguyên con đầu tiên tại Việt Nam, mở ra xu hướng đưa thực phẩm chế biến từ côn trùng đến với người tiêu dùng Việt theo cách gần gũi nhất.

Bùi Ngọc Chương

Không thiếu những lần thất bại, bầm dập tưởng chừng đã bỏ cuộc, chú Dế Mèn đó vẫn không ngừng hát vang khúc ca lạc quan…

Khởi nghiệp… ba không

Thời còn là sinh viên ĐH Công nghiệp thực phẩm TP.HCM, Chương đã vật lộn với đủ món kinh doanh lặt vặt, từ bán móc chìa khóa đến sữa đậu nành vì không muốn tương lai “gắn chặt với phòng thí nghiệm”. Nhưng rồi lại bén duyên với dế khi vào năm 2010, trong một lần học môn chăn nuôi, thầy có nói chăn nuôi dế dễ. Cậu bèn thử nuôi và cái tên Chương Dế gắn với Chương từ đó.

Để nuôi dế, từ ở nhà bà con, Chương chuyển hẳn ra ngoài thuê trọ. Bố mẹ biết chuyện, đi từ Quảng Nam vào, khuyên can đủ điều nhưng đành thua trước sự quyết tâm của Chương. Trước khi bắt tay vào nuôi, Chương cũng lặn lội đi khảo sát thực tế những vùng nuôi dế từ Long An, Củ Chi đến Đồng Nai. Sau 3 tháng tập tành nuôi với 4, 5 thùng dế thì dế chết gần hết. Chương nói, đó chính là thất bại đầu tiên trong chuyến phiêu lưu của chú Dế Mèn. “Khởi nghiệp ba không, không tiền, không kinh nghiệm, không quan hệ thì khó có thể thành công. Nhìn những chú dế chỏng chơ chết trong những chiếc thùng xốp, mình đã nản chí muốn bỏ cuộc”.

Nhưng với bản tính lì lợm, một lần nữa, cậu quyết đi theo dế. “Đến tận năm 2011, ra trường mình vẫn không biết nên đi làm hay tiếp tục lựa chọn khởi nghiệp và cuối cùng vẫn chiên dế bán tại Công viên Lê Thị Riêng vào mỗi buổi tối”. Những ngày ấy, Chương kể rằng lúc nào phòng trọ cũng sực nức mùi chiên xào, đến tận khi đi ngủ vẫn mơ thấy mình “chiên dế”. Thế nhưng, thất bại đến ngay sau đó chỉ vài tháng. “Khách ít, chạy công an thường xuyên. Không đủ bù lỗ”.

Vẫn muốn “đi cùng” với dế, Chương chuyển sang làm hamburger dế cùng bạn. Năm 2012, Công ty cổ phần BUG được thành lập, với trụ sở là nhà trọ. Vậy nhưng, đùng cái, bạn lại rút lui, tham vọng làm món hamburger dế đã bị phá sản từ trong trứng nước. “Mình đành chuyển sang hình thức cung cấp nguyên liệu dế cho các nhà hàng cùng với 2 người bạn khác”, chàng giám đốc chia sẻ.

Đó là quãng thời gian năm 2012-2014. Với Chương, đó như một cơn ác mộng “sặc mùi dế”. Để duy trì hoạt động cho công ty, Chương và đồng sự phải kiêm cả bán sữa đậu nành, sữa bắp. “Ngày đầu tiên bán tại chợ Căn Cứ (Q.Gò Vấp) được 10 chai với 7 ngàn đồng/chai. Mỗi ngày chỉ được ngủ có 3 tiếng. Làm được 2 năm, đành bán lại máy móc vì cực, vì lỗ”, Chương lắc đầu cười.

Cuộc chiến tìm ra snack dế

Năm 2014, Chương và cộng sự quyết định qua Thái Lan để tìm hiểm xem các nước Đông Nam Á đang làm gì với các con côn trùng. Cậu nhận thấy sản phẩm snack dế rất thịnh hành tại đây. “Người Thái làm được thì mình cũng làm được”, Chương nghĩ và cuộc hành trình chinh phục dế mới lại bắt đầu.

Sản phẩm snack dế của Bùi Ngọc Chương

Tháng 4-2015, Chương chính thức bước vào cuộc chiến với snack dế. Giống như ngày đi bán dế chiên dạo, lần này Chương và cộng sự chiên không biết bao nhiêu lần nhưng con dế vẫn không giòn, khô cứng thách thức chàng Dế Mèn. Thất bại đến lần thứ n, Chương nói, đó là những ngày toàn phải ăn dế chiên thay cơm, đến giấc mơ cũng chỉ mơ về những chú dế bay nhảy, đến mùi dế chiên ngây ngấy. Và choàng tỉnh với căn phòng la liệt dế.

Đường cùng, Chương viết email gửi thầy Phó Viện trưởng Viện Công nghệ sinh học và Thực phẩm như một sự cứu cánh. May mắn mỉm cười khi cậu được thầy gọi lên nói chuyện, cho mượn phòng thí nghiệm để nghiên cứu và chỉ cho công nghệ chiên sao cho sản phẩm giòn, không bị nát. Khi bài toán chiên đã được giải quyết. Cậu đánh liều, vay tiền tậu máy chiên vài trăm triệu.

Tuy nhiên, đến “bài toán mùi vị”, Chương kể, dù đã ướp đủ các loại gia vị vào con dế từ đường, mắm, muối, tỏi, ớt… Nhưng đến khi chiên lên, không thể nào nuốt nổi.

Như chú dế mèn trong chuyện của Tô Hoài, đi qua thời trai trẻ ngông cuồng, trưởng thành nhờ những vấp ngã và biến cố trong cuộc đời. Với Chương, đó là triền miên những tháng ngày ăn dế thay cơm, bị người yêu chê là sống với dế nên tới giờ vẫn ế. Nhưng lại là con đường hoàn thiện bản thân, chinh phục côn trùng để đưa thực phẩm côn trùng ngày càng phổ biến bên cạnh thịt, cá. “Khởi nghiệp có lẽ ngoài may mắn cần phải có sự cứng đầu, lì lợm, và tình yêu. Hãy tin rằng, bất cứ một bài toán dù khó đến đâu cũng vẫn sẽ có lời giải”.

Ngõ cụt, cậu hú họa đăng câu hỏi của mình trên trang của SME Networking, nơi các doanh nhân trẻ kết nối với nhau và nhận được gợi ý về một hội chợ có thể cho anh câu trả lời. Và chàng Dế Mèn đã tìm dược lời giải khi gặp được một công ty chuyên cung cấp nghiên cứu nguyên phụ liệu.

Bài toán cuối cùng để hoàn thiện sản phẩm snack dế đó là bao bì. Ban đầu Chương và cộng sự chọn cách đóng vào giấy bạc, hộp giấy, nguyên cả buổi chiều, 3 người miệt mài làm mới được 200 gói. Sau đó mỗi người một giỏ xách tới các quán nhậu để bán. Tuy nhiên, khi chuyển sang công nghệ thì một phút đã được 40 gói.

Một năm tám tháng đó là khoảng thời gian để một sản phẩm snack hoàn thiện. Tháng 8-2016, nhà máy tại Đồi Chè (Cầu Đất, Đà Lạt) được hoàn thiện cũng là lúc sản phẩm snack dế nguyên con được tung ra thị trường và nhận được sự đón nhận nồng nhiệt từ phía người tiêu dùng trẻ. Hiện nay, sản phẩm đã đi vào được kênh siêu thị tiện lợi, kênh bán hàng online. Khoảng 10 đại lý tiêu thụ đặt tại các khu vực miền Trung và Hà Nội. Chương và cộng sự có một trang trại nuôi dế tại Lâm Đồng.

“Côn trùng dù rất giàu protein có thể thay thế thịt, cá. Tuy nhiên, người Việt vẫn còn tâm lý e dè, sợ hãi, ăn chơi là chính. Đây chính là rào cản tâm lý lớn và là cuộc chiến dài hơi cho sản phẩm snack dế nguyên con cũng như sản phẩm côn trùng đi sâu vào đời sống”, chàng Dế Mèn băn khoăn.

Bài, ảnh: Yến Hoa