Khốn khổ vì dính bẫy vay nặng lãi

Cần gấp tiền để xoay xở trong cuộc sống, không ít người lao động ở TPHCM đã “dính bẫy” cho vay nặng lãi của nhiều băng nhóm giang hồ phía Bắc. Khi “sập bẫy”, nạn nhân phải đối diện với nhiều mối hiểm nguy: Bị chửi bới, dọa chém, đánh đập hoặc mất trắng tài sản vốn có. Nạn cho vay nặng lãi còn gây mất an ninh trật tự, do các nhóm cho vay tranh giành địa bàn, ẩu đả với con nợ.
Chiêu giăng bẫy của tín dụng đen
Tại nhiều khu vực gần chợ, khu công nghiệp, nhà trọ, ký túc xá… ở TPHCM, người dân không khó bắt gặp những tờ rơi dán trên các trụ điện, tường nhà, nhà chờ xe buýt với nội dung: “Cho vay trả góp, không thế chấp tài sản”, hoặc “Vay trả góp (không thế chấp), thủ tục đơn giản, cầm cà vẹt xe (vẫn có xe sử dụng)”. Thoạt nhìn, có vẻ như đây là “phao cứu sinh” với những ai đang cần tiền gấp để xử lý công việc, thế nhưng đằng sau những câu giới thiệu, chào mời hấp dẫn lại là một thế giới ngầm tín dụng đen hoạt động rất phức tạp.
Từ phản ánh của một số nạn nhân ở phường 6 (quận 8), sáng 26-5, chúng tôi gọi vào số điện thoại 0966.433… ghi trên tờ rơi dán ở đầu cầu Nhị Thiên Đường, đặt vấn đề cần vay nóng 5 triệu đồng trong ngày. Không do dự, bên kia đầu dây, một người nam nói giọng Bắc bảo cứ ghé tiệm cầm đồ M.L. gần giao lộ Hòa Hảo – Sư Vạn Hạnh, vay bao nhiêu cũng có. Tại đây, tiếp chúng tôi, một nam thanh niên (tầm 35 tuổi) xưng là Hưng – chủ tiệm cầm đồ M.L., cho biết: “Vay đứng (không thế chấp tài sản) 5 triệu, đúng tháng sau trả đủ 6 triệu”. Tuy nhiên, khi biết chúng tôi không có hộ khẩu ở TPHCM, người này nói: “Bó tay rồi. Muốn vay dạng này, ông phải thế tạm hộ khẩu hoặc có người quen giới thiệu. Sở dĩ ràng buộc vậy là để khi ông bỏ trốn tôi còn biết đường mà đi kiếm”.

Tờ rơi có nội dung hấp dẫn được các băng nhóm cho vay nặng lãi dán tràn lan trên các tuyến đường ở quận 8 (ảnh chụp vào trưa 29-5)

Nhìn ra phía trước, thấy chiếc xe Honda Wave RSX chúng tôi đang dựng, Hưng gợi ý: “Vẫn còn cách, giờ ông muốn vay 10 triệu cũng được nhưng phải làm hợp đồng công chứng mua bán chiếc xe máy ông đang đi với tôi, lãi 16%/tháng, hạn vay tùy ông chọn, xe ông vẫn đi, tôi tạm giữ cà vẹt. Đến hẹn ông trả đủ gốc lẫn lãi, tôi trả lại cà vẹt và hợp đồng”. Thấy chúng tôi dè dặt, Hưng trấn an: “Ông yên tâm, tôi dân Hải Phòng rất đâu vào đó, tôi làm nghề này chục năm nay, chưa mất uy tín với ai, chỉ có họ (người vay – PV) mất uy tín với tôi thôi”. Rồi Hưng trưng ra cả trăm sổ, hợp đồng vay – mua bán công chứng xe máy, nhà, ô tô… của tiệm với khách hàng, các hợp đồng đều có mức lãi từ 15% – 20% giá trị tài sản. Khi chúng tôi nói để hỏi ý kiến người nhà, đầu giờ chiều quay lại, Hưng cười: “Ok, ở đây vay bao nhiêu, lúc nào cũng đều có”. Hưng còn cho biết tiệm của mình cho vay khắp thành phố, các quận đều có “chi nhánh”.
Thực tế tại nhiều quận, huyện khác ở TPHCM gần đây, chúng tôi còn phát hiện nhiều nhóm khác tổ chức cho vay nặng lãi với hình thức tương tự. Đa số đối tượng tham gia các nhóm cho vay nặng lãi có hộ khẩu ở các tỉnh phía Bắc. Để tiện hoạt động, các nhóm này thuê nhà trọ, chung cư để ở và thường xuyên thay đổi chỗ ở mới, đồng thời xây dựng mạng lưới “chân rết” dày đặc ở phường xã, khu phố, tổ dân phố để “săn tìm con mồi”.
Khó xử lý (!?)
Trên thực tế, nạn cho vay nặng lãi đã gây ra nhiều hậu quả và hệ lụy cho xã hội, hàng trăm người bị mất trắng tài sản do không đủ khả năng chi trả khoản tiền vay, không ít người bị trọng thương do bị chủ nợ tấn công. Chưa hết, nạn cho vay nặng lãi còn sinh ra bảo kê, kéo theo nhiều loại tội phạm khác ẩn náu, hoạt động, gây bất an cho dân. Thế nhưng, việc ngăn chặn, xử lý, theo cơ quan chức năng là rất khó!
Theo Trung tá Nguyễn Văn Tha, Đội trưởng Đội Cảnh sát Điều tra tội phạm về trật tự xã hội – Công an quận 6, để xử lý hình sự được các đối tượng cho vay nặng lãi, ngoài việc phải chứng minh mức lãi cho vay vượt mức lãi vay theo quy định của Nhà nước (gấp hơn 10% tổng tiền vay), cơ quan cảnh sát điều tra còn cần phải làm rõ các điều kiện khác như: cho vay chuyên nghiệp, mang tính chất bóc lột, đòi nợ theo kiểu “xã hội đen”. Tuy nhiên, thực tế không đơn giản để làm rõ các yếu tố này. Khái niệm “tính chất bóc lột”, “đòi nợ kiểu xã hội đen” cụ thể thế nào, luật không nêu rõ. Ngoài ra, đa số các đối tượng cho vay nặng lãi đều lách luật, xin giấy phép mở thêm tiệm cầm đồ, hoạt động trá hình bên trong.
Thiếu tá Lê Hữu Phước, Đội trưởng Đội Cảnh sát Điều tra tội phạm về trật tự xã hội – Công an quận 8, cho rằng để ngăn chặn nạn cho vay nặng lãi hiệu quả, ngoài xử phạt hành chính lỗi: “cá nhân, tổ chức cho vay không có giấy phép”, công an các địa phương cần làm tốt công tác nắm kỹ tình hình địa bàn, kiểm tra sát sao tạm trú tạm vắng các đối tượng lạ. Khi phát hiện đối tượng, cá nhân có dấu hiệu hoạt động cho vay nặng lãi, cảnh sát khu vực vận động chủ nhà không cho thuê ở. Một khi không có chỗ ở, không tìm kiếm được “con mồi”, các đối tượng cho vay nặng lãi sẽ bỏ đi. Ngoài ra, lãnh đạo các địa phương, đoàn thể cần đa dạng nguồn vốn hỗ trợ cho người lao động làm ăn, bởi đa số trường hợp “dính bẫy” vay nặng lãi là người lao động, công nhân khó khăn, khi rơi vào bế tắc họ dễ tìm đến tín dụng đen.
Mất trắng tài sản
Bà Hoàng Thị Thương, quê Mộ Đức (Quảng Ngãi), hiện tạm trú tại ấp 5, xã Bình Hưng (huyện Bình Chánh), là một trường hợp điển hình. Vào TPHCM bán vé số nhiều năm vẫn không đủ tiền lo cho 3 người con ăn học, cuối năm 2015, được một người quen biết giới thiệu, bà Thương đem xe máy Vision (mới mua cho con gái đầu sắp ra trường) làm hợp đồng mua bán (có công chứng) với tiệm cầm đồ H.S. ở Bình Hưng Hòa (Bình Tân) để vay 25 triệu đồng mở quán bán hủ tiếu, hy vọng có thêm thu nhập. Theo thỏa thuận, thời hạn vay – mua bán xe giữa hai bên là 8 tháng, lãi suất 15%. Mức lãi cao cứ dồn lên hàng tháng, trong khi thu nhập không đủ chi, hết 8 tháng, bà Thương cố xoay xở nhưng chỉ đủ trả tiền gốc và 7 tháng lãi.
“Không biết xoay đâu ra tiền trả lãi tháng cuối cùng, tôi đến năn nỉ, van xin khất trả gấp đôi vào tháng sau nhưng họ (người cho vay) nhất quyết không chịu. Tôi chưa kịp đem cà vẹt lên, họ đã làm hợp đồng mua bán xe của tôi với một người khác và cho nhiều người xâm trổ xuống hăm dọa, đòi chém. Quá sợ, tôi đã đưa cà vẹt xe”, bà Thương kể.

TUẤN VŨ (SGGP)