Linh hoạt cho giáo dục STEM trong điều kiện “bình thường mới”

Trong hội thảo bàn về phát triển phẩm chất năng lực cho học sinh thông qua hoạt động trải nghiệm giáo dục STEM và ứng dụng công nghệ 4.0 mới đây do Sở GD-ĐT TP.HCM tổ chức, các chuyên gia cho rằng trong điều kiện bình thường mới, cần một môi trường giảng dạy, học tập linh hoạt hơn để có thể trang bị cho học sinh những kiến thức, kỹ năng đáp ứng yêu cầu của đổi mới giáo dục.

Các chuyên gia cho rằng, cần một môi trường giáo dục linh hoạt hơn trong điều kiện “bình thường mới”

Giáo dục STEM cần thiết cho học sinh TP.HCM

Ông Lê Duy Tân, Trưởng phòng Giáo dục Trung học, Sở GD-ĐT TP.HCM nhìn nhận, trong bối cảnh giáo dục Việt Nam đang triển khai Chương trình GDPT 2018 định hướng tiếp cận phẩm chất, năng lực, TP.HCM định hướng giáo dục thông minh và nhất là các trường trên địa bàn TP đang hướng đến dạy học nhằm phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo cho học sinh, GD STEM với nhiệm vụ cung cấp các kiến thức và kỹ năng liên môn, liên ngành, thật sự cần thiết cho học sinh thành phố.

STEM gắn với việc giải quyết vấn đề, học sinh tham gia học tập một cách tích cực, chủ động, vận dụng kiến thức vừa học để giải quyết vấn đề đặt ra; từ đó hình thành phẩm chất năng lực cho học sinh.

“Tùy thuộc đặc thù từng môn học và điều kiện cơ sở vật chất, các trường có thể áp dụng linh hoạt các hình thức tổ chức GD STEM phù hợp. Song, cách làm đúng đắn nhất và sẽ mang lại hiệu quả cao nhất là giáo viên cần làm tốt vai trò gợi mở, hướng dẫn, phát huy sự sáng tạo ở học sinh”, ông Tân khẳng định.

TS. Nguyễn Thanh Hải (Viện nghiên cứu giáo dục STEM, Đại học Missouri, Mỹ) chia sẻ, tại Mỹ GD STEM/STEAM đã được đưa xuống các cấp học từ mầm non đến đại học. Trong đó các môn học luôn khuyến khích sự sáng tạo, là sự tích hợp nhiều bộ môn với nhau, qua đó tạo cho học sinh môi trường học tập thực tế, sống động, có cơ hội trải nghiệm thực hành, có tư duy logic và đặc biệt có đam mê.

Chuyên gia này nhấn mạnh, tương lai khoa học công nghệ thay đổi rất nhanh, học sinh cần được chuẩn bị rất nhiều ngay từ bây giờ. Giáo dục STEAM/STEM chính là nhịp cầu giúp các em chuẩn bị những kỹ năng, kiến thức để thích ứng cũng như theo kịp sự phát triển của xã hội.

Cần môi trường dạy – học linh hoạt trong điều kiện mới

Nhìn nhận giáo dục Việt Nam đã bắt đầu tiệm cận với cách làm tiên tiến của thế giới, ông Hà Duy Bình (Giám đốc Công ty TNHH Giáo dục STEM và Phát triển kỹ năng 4C, Chuyên gia nghiên cứu công nghệ giáo dục) cho hay, giáo viên đang được đào tạo 9 modul gắn liền với STEAM rất nhiều. Bộ GD-ĐT, Sở GD-ĐT TP.HCM cũng đã xây dựng khung STEM, thư viện cho giáo dục STEAM cho giáo viên, giúp các giáo viên được tập huấn, đào tạo về phương pháp dạy STEM.

Về vấn đề tài liệu tham khảo, TS. Nguyễn Thanh Hải chia sẻ, trên thế giới có nhiều tài liệu để giáo viên tham khảo. Giáo viên có rất nhiều công cụ, những công cụ này thì được các tổ chức sắp xếp theo từng cấp độ. Các thầy cô tham khảo bản video demo theo từng chủ đề mà các thầy cô quan tâm.

Tại hội thảo, ông Hung Chuan Khoo (Giám Đốc cấp cao mảng Chuyển đổi số và Phát triển giáo dục, khu vực châu Á Thái Bình Dương) dự báo, tương lai nghề nghiệp sẽ thay đổi. Những tiến bộ trong công nghệ tự động hóa và AI sẽ ảnh hưởng đến các công việc trong hầu hết các nhóm nghề nghiệp trong tương lai. 65% học sinh trong lớp sẽ thực hiện các công việc chưa được phát minh ra.

Những nghề nghiệp phát triển nhanh nhất sẽ yêu cầu các kỹ năng nhận thức cấp cao hơn trong các lĩnh vực như hợp tác, giao tiếp, giải quyết vấn đề, tư duy phản biện và sáng tạo. Kỹ năng hợp tác trở nên quan trọng hơn bao giờ hết khi thế giới chuyển sang kỹ thuật số.

“Dịch Covid-19 lan rộng toàn cầu khiến 1,5 tỷ học sinh, 90% học sinh bị ảnh hưởng việc học. Hiện tại, trong điều kiện bình thường mới, chúng ta cần một môi trường giảng dạy, học tập linh hoạt hơn để có thể trang bị cho học sinh những kiến thức, kỹ năng đáp ứng yêu cầu…”, chuyên gia này nhận định.

Bổ sung thêm, bà Trần Thị Kim Thanh (Phó Trưởng phòng Phòng Giáo dục thường xuyên, Sở GD-ĐT TP.HCM) cho hay, STEM là phương thức giáo dục tích hợp hỗ trợ phát triển năng lực của học sinh một cách toàn diện, từ đó giúp các em đánh giá được năng lực bản thân, đưa ra định hướng tương lai của mình. Tuy nhiên, Bộ GD-ĐT mới đưa ra khung chương trình, giáo viên thường phải tự sáng tạo. Trong khi giáo viên thường được đào tạo đơn môn và giáo dục STEM thường là đa môn, liên môn.

Theo bà Thanh, dù STEM đã được triển khai từ nhiều năm qua, giáo viên và nhà trường đã có một số kinh nghiệm, tham dự nhiều hội thảo trao đổi kinh nghiệm nhưng chưa thật sự có một chương trình bồi dưỡng, tiếp cận một cách phù hợp đặc thù từng môn học và điều kiện cơ sở vật chất, các trường có thể áp dụng linh hoạt giúp giáo viên thực hiện hiệu quả. “Cần có sự tham gia của các tổ chức, các chuyên gia nghiên cứu sâu thêm và đưa ra cách hỗ trợ phù hợp với điều kiện, hoàn cảnh dạy học hiện nay của giáo viên”, bà Thanh nói.

Trong khi đó, ông Lê Duy Tân chỉ ra rằng, khó khăn lớn nhất hiện nay với GD STEM nói riêng, cũng là khó khăn chung của ngành giáo dục đó là phải tiến hành các hoạt động dạy học, giáo dục trong bối cảnh dịch bệnh Covid-19 còn đang diễn biến phức tạp, khó lường; các phương thức tổ chức dạy học còn đang ở thế bị động và thay đổi liên tục nhất là đối với các nội dung có nhiều hoạt động thực hành, nghiên cứu, khảo sát thực tiễn, xây dựng mô hình, tổ chức thực nghiệm…

Đỗ Giang Quân