Loại bỏ xe máy hết đát để “cứu” môi trường

Xe máy không được kiểm định, có tuổi đời hàng chục năm chiếm số lượng lớn là tác nhân chính gây ra lượng phát thải lớn, tác động tiêu cực đến môi trường.

Xe hết đát được xác định là “thủ phạm” gây ô nhiễm môi trường

Theo thống kê của Sở GTVT TP.HCM, TP hiện có hơn 8,1 triệu xe máy đang lưu hành, gấp hơn 10 lần lượng ô tô và chiếm khoảng 90% tổng phương tiện.

“Trị” xe hết đát

Kết quả đo đạc của Trung tâm Quan trắc và Phân tích môi trường (Sở TN-MT TP), trong thời gian thực hiện giãn cách xã hội để phòng, chống dịch Covid-19, chỉ số chất lượng không khí (AQI) tại TP liên tục ở mức xanh, tức chất lượng không khí tốt (trước đó ở top 10 TP ô nhiễm nhất thế giới). Tuy nhiên, những ngày đầu nới lỏng giãn cách, lượng phương tiện đổ ra đường nhiều hơn, chỉ số này lại tăng mạnh chạm ngưỡng đỏ, tức chất lượng không khí xấu.

Tại TP.HCM, xe máy có tuổi đời hàng chục năm vẫn nhan nhản ngoài đường là hiểm họa tai nạn, chất lượng khí thải kém đe dọa môi trường, sức khỏe người dân. Xe này dùng chở hàng nhưng có “nhiều không” như không giấy tờ, không biển số, không đèn, không còi…

Một CSGT thuộc Trạm CSGT Tân Túc cho biết, trung bình mỗi ngày xử phạt hàng chục chiếc xe như thế này. Tuy nhiên, khi bị giữ xe, người vi phạm bỏ luôn vì tổng mức phạt luôn cao hơn giá trị của xe. Lực lượng chức năng không thể tịch thu xe vì không có quy định niên hạn sử dụng, không có quy chuẩn kiểm định đối với loại xe này.

Ông Nguyễn Văn Tài (chủ vựa hành, tỏi) trên đường Võ Văn Kiệt, Q.6 cũng thừa nhận chỉ có các loại xe Cub, Dream… hết đát, “nồi đồng cối đá” mới có thể tải hàng tốt, người chở hàng “phá” thoải mái cũng không sao. Mỗi chiếc mua từ 1-2 triệu đồng về đôn lại phuộc, làm máy là chạy vô tư, CSGT có bắt thì… sắm chiếc khác.

Tại các chợ, các loại xe này là phương tiện chính dùng để chở hàng phân phối về đại lý khắp nơi trong TP, dễ dàng di chuyển vào lồng chợ, hẻm nhỏ mà xe ba bánh hiện nay không thể. CSGT cũng cho biết, họ gặp rất nhiều khó khăn trong việc xử lý xe hết đát vì nhiều lý do như xe không giấy tờ, thay đổi kết cấu xe, biển số nhái, xe sang tay qua nhiều đời chủ, thậm chí không thể truy tìm được nguồn gốc của xe…

Ông Nguyễn Khắc Thanh (Phó Giám đốc Sở KH-CN TP.HCM) cho rằng, kiểm soát khí thải xe máy, đặc biệt là xe hết đát là một trong những giải pháp vừa hạn chế xe cá nhân vừa giảm thiểu tác động xấu đến môi trường, cải thiện chất lượng không khí.

Tương tự, TS. Vũ Minh Tân (chuyên gia môi trường) cảnh báo, chỉ số AQI (chỉ số chất lượng không khí) cho thấy không khí ô nhiễm nghiêm trọng nhất thường vào giờ cao điểm sáng, chiều. Vì vậy, hạn chế xe cá nhân không chỉ là giải pháp chống ùn tắc giao thông mà còn giải quyết được phần nào bài toán ô nhiễm môi trường. Trước mắt TP cần mạnh tay “xóa” xe hết đát, quy định chặt chẽ niên hạn sử dụng để hạn chế tác động xấu đến môi trường, kéo giảm tai nạn giao thông. Bên cạnh đó, kiểm định xe máy cũng là một giải pháp căn cơ để giảm ô nhiễm. Năm 2010, Chính phủ phê duyệt kiểm soát khí thải xe máy nhưng đến nay loại phương tiện này chưa được kiểm soát. Chính xe cũ là “thủ phạm” gây ô nhiễm, mất an toàn giao thông.

Ông Bùi Hòa An – Phó Giám đốc Sở GTVT TP chia sẻ: “Thí điểm kiểm tra khí thải cũng là để thăm dò tâm lý người dân, mức độ hưởng ứng chủ trương của TP chứ không đặt vấn đề về kiểm tra, kiểm soát. Sau đợt thí điểm, từ dữ diệu thu nhập, đánh giá, sở sẽ xây dựng một chương trình kiểm tra khí thải xe máy quy mô hơn, từng bước tiến tới loại xe máy cũ”.

“Xe máy là phương tiện chính ảnh hưởng trực tiếp đến mưu sinh, là vấn đề nhạy cảm, dễ gây phản ứng, tuy nhiên không phải không “xóa” được xe máy cũ, hết đát. Để tạo sự đồng thuận trong người dân, TP cần có lộ trình, từng bước vì lợi ích chung, vì sức khỏe, an toàn cho người dân”, ông Tân đề xuất.

Ông Cao Tung Sơn – Giám đốc Trung tâm Quan trắc và Phân tích môi trường (Sở TN-MT TP), cho biết nguồn phát thải từ hoạt động giao thông chiếm đến 50% tổng lượng phát thải tại TP. Theo đó, kết quả quan trắc nồng độ các chất ô nhiễm ở những nơi có chất lượng không khí thấp tập trung ở những điểm có mật độ lưu thông cao, thường xuyên ùn tắc.

Tiến tới loại bỏ xe máy hết đát

Ông Bùi Hòa An – Phó Giám đốc Sở GTVT TP cho biết, từ ngày 15-5-2020, sở đã phát động chương trình thí điểm kiểm tra khí thải xe máy. Đây là một trong những hoạt động hướng tới thí điểm kiểm soát khí thải xe máy đang lưu hành. Ông An thông tin thêm, việc triển khai kiểm tra khí thải xe máy, sau đó tiến tới kiểm định là một giải pháp nhằm loại bỏ xe máy hết đát, giảm thiểu ô nhiễm môi trường. Đồng thời thu thập số liệu về mức độ tác động của khí thải xe mô tô, xe gắn máy và khảo sát mức độ đồng thuận của người dân.

Sở này cũng đã thông tin rộng rãi 8 đại lý bảo dưỡng, sửa chữa của các hãng xe Honda, Yamaha, SYM, Suzuki, Piaggio (thuộc các quận 1, quận 3, quận Phú Nhuận và Tân Bình) tự nguyện kiểm tra khí thải. Người dân có thể đến các đại lý này để kiểm tra khí thải miễn phí từ nay đến tháng 9-2020. Dự kiến sẽ có khoảng 6.000 phiếu kiểm tra được phát hành trong đợt kiểm tra thí điểm này. Để khuyến khích người dân tham gia chương trình, các đại lý làm hoàn toàn tự nguyện và xe có nồng độ khí thải đảm bảo tiêu chuẩn phát thải sẽ được tặng voucher thay dầu nhớt miễn phí.

Ông An khẳng định, ô nhiễm không khí, tiếng ồn từ hoạt động giao thông vận tải cũng như gia tăng lượng phương tiện giao thông cơ giới có chất lượng khí thải kém là nguyên nhân đe dọa sức khỏe người dân.

Mai Tuyết