Lòng biết ơn cũng phải học

Cô Nguyễn Thị Tuyết Mai – giáo viên Trường Tiểu học Hoàng Văn Thụ (Q.Tân Bình) nhận xét: “Học sinh thể hiện lòng biết ơn rất rụt rè. Đó cũng là hạn chế của học sinh Việt Nam so với học sinh các nước. Cụ thể là nhân Ngày 20-11, một học sinh trong lớp đặt lên bàn tôi một tấm thiệp mà không nói gì. Tôi gọi học sinh này lại và hỏi: “Con làm gì thế”. Em học sinh lí nhí: “Con tặng cô món quà nhân Ngày Nhà giáo Việt Nam. Trong tấm thiệp đó con đã viết rất nhiều lời tặng và vẽ cả hoa nữa”…”.

Rõ ràng là trẻ em biết thế nào là lòng biết ơn và cũng biết nói lời cám ơn nhưng do thiếu sự hướng dẫn của người lớn nên các em còn ngại ngùng khi thể hiện.

Theo kết quả nghiên cứu “Tìm hiểu cách thể hiện lòng biết ơn của trẻ với người thân và những người xung quanh” do Công ty Nghiên cứu thị trường FTA thực hiện khảo sát trên 100 bà mẹ trong độ tuổi từ 25-45 và 100 trẻ trong độ tuổi từ 6-12 cho thấy, hầu hết trẻ em đều được giáo dục về lòng biết ơn người khác. Các em cũng hiểu được ý nghĩa của lòng biết ơn và sự cần thiết phải bày tỏ lòng biết ơn. Đặc biệt, 100% học sinh cho biết các em học về lòng biết ơn từ thầy, cô giáo; 69% từ cha mẹ… Tuy nhiên sự tự giác thực hiện những hành động phù hợp để bày tỏ lòng biết ơn thì chưa tới 40%. Và có tới 35% ý kiến cho biết là bản thân còn mắc cỡ, rụt rè khi nói lời cám ơn hoặc bày tỏ lòng biết ơn. Đồng thời khi được hỏi về những hành động cụ thể như rót nước mời mẹ uống, quạt mát cho ba để thể hiện lòng biết ơn cũng có tới 70% trẻ cho là cần thiết. Nhưng trên thực tế có tới 39% trẻ chưa từng thực hiện hành động này…

Đối với các bà mẹ khi được hỏi, có 98% cảm thấy hạnh phúc và vui vẻ khi con mình biết thể hiện lòng biết ơn. Song các bà mẹ cũng thừa nhận trong cuộc sống mỗi ngày họ chỉ cần con mình nói lời cám ơn, ngoan ngoãn và học giỏi là đủ, chứ ít khi khuyến khích và tạo cơ hội cho con thể hiện lòng biết ơn.

Tại buổi tọa đàm, TS. Đinh Phương Duy – Chủ tịch Hội Khoa học Tâm lý TP.HCM khẳng định: “Một người không biết đến lòng biết ơn thì sẽ không làm được gì cả. Chính lòng biết ơn giúp người ta sáng tạo, vượt qua khó khăn thử thách để làm được rất nhiều việc… Và vai trò của gia đình là đặc biệt quan trọng trong việc giáo dục con cái lòng biết ơn”.

Thế nhưng nhà sử học Dương Trung Quốc lại rất lo lắng về gia đình. Vì theo ông: “Nhiều phụ huynh buông thả trách nhiệm của mình, phó mặc con cái cho nhà trường. Điều đó sẽ khiến cho trẻ có suy nghĩ lòng biết ơn chẳng qua chỉ là những lời nói suông, nguy hiểm hơn lòng biết ơn còn là sự giả tạo. Lòng biết ơn là sự duy trì trách nhiệm của bản thân với mọi người xung quanh. Nếu lòng biết ơn là giả tạo thì trách nhiệm với mọi người xung quanh của đứa trẻ cũng chỉ là giả tạo”.

Theo đó muốn giáo dục trẻ lòng biết ơn, cha mẹ hãy làm gương để trẻ noi theo. Ca sĩ Cẩm Lệ kể lại: “Mỗi khi tôi nhờ con làm giúp việc gì, tôi cũng nói lời cám ơn. Ngược lại khi tôi thất hứa với con, tôi đều nói xin lỗi. Và giải thích cho con hiểu tại sao tôi làm như vậy. Do đó hai con gái của tôi thường xuyên biết nói lời cám ơn và xin lỗi đúng lúc. Không chỉ bằng lời nói, các con tôi còn dùng hành động để thể hiện lòng biết ơn nữa. Vừa rồi sinh nhật ông xã, tôi nói với các con hãy làm thiệp tặng ba. Thế là các con tôi đã mua giấy cắt và dán những tấm bưu thiệp chúc mừng sinh nhật ba. Tuy tấm bưu thiệp không đẹp như mua ở nhà sách nhưng đó là tình cảm của các con dành cho ba…”.

Th.S Lê Ngọc Điệp – Trưởng phòng GD Tiểu học Sở GD-ĐT TP.HCM cho biết: “Vì lòng biết ơn và lời cám ơn là sự trải nghiệm nên tôi dạy học sinh tiểu học bằng những việc làm cụ thể. Chẳng hạn như ở Trường Tiểu học Lê Ngọc Hân, Q.1, mỗi tuần những học sinh bán trú sẽ tự phục vụ 1 ngày. Qua đó các em sẽ biết quí trọng công sức của các cô bảo mẫu, các cô lao công… Nhà trường và gia đình nên tạo điều kiện để trẻ học cách biết ơn và nói lời cám ơn”.