Lựa chọn tổ hợp môn như thế nào cho hiệu quả?

Mặc dù đã trải qua 2 năm học (2022-2023 và 2023-2024) học sinh lớp 10 lựa chọn tổ hợp môn học để học theo yêu cầu, đặc trưng của Chương trình giáo dục phổ thông 2018. Tuy nhiên, đầu năm học 2024-2025 này, nhiều phụ huynh và học sinh vẫn tỏ ra lúng túng trong việc lựa chọn môn học ở lớp 10 như thế nào để học cho hiệu quả và hướng đến việc chọn nghề trong tương lai…

Phụ huynh đến nộp hồ sơ xét tuyển bổ sung lớp 10 cho con tại một trường THPT trên địa bàn TP.HCM (ảnh minh họa). Ảnh: Y.Hoa

Quy định học theo tổ hợp môn bắt đầu từ lớp 10

Theo mục 4 của Chương trình giáo dục phổ thông ban hành kèm theo Thông tư 32/2018/TT-BGDĐT được sửa đổi bởi điều 1 Thông tư 13/2022/TT-BGDĐT về kế hoạch giáo dục như sau: Chương trình giáo dục phổ thông được chia thành hai giai đoạn: giai đoạn giáo dục cơ bản (từ lớp 1 đến lớp 9) và giai đoạn giáo dục định hướng nghề nghiệp (từ lớp 10 đến lớp 12). Theo đó, bắt đầu từ lớp 10 sẽ bước vào giai đoạn giáo dục định hướng nghề nghiệp, cụ thể cách chọn tổ hợp môn lớp 10 chương trình mới như sau: Các môn học và hoạt động giáo dục bắt buộc tất cả học sinh phải học, gồm ngữ văn; toán; ngoại ngữ 1; lịch sử; giáo dục thể chất; giáo dục quốc phòng và an ninh; hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp; nội dung giáo dục của địa phương. Học sinh được lựa chọn 4 môn học từ các môn học lựa chọn sau đây: địa lý, giáo dục kinh tế và pháp luật, vật lý, hóa học, sinh học, công nghệ, tin học, âm nhạc, mỹ thuật. Ngoài ra, trong các tổ hợp lựa chọn, học sinh phải học thêm các chuyên đề học tập ở những môn học ngữ văn, toán, lịch sử, địa lý, giáo dục kinh tế và pháp luật, vật lý, hóa học, sinh học, công nghệ, tin học, âm nhạc, mỹ thuật. Ở mỗi lớp 10, 11, 12, học sinh chọn 3 cụm chuyên đề học tập của 3 môn học (trong các môn nói trên) phù hợp với nguyện vọng của bản thân và khả năng tổ chức của nhà trường. Số chuyên đề học tập trên tạo thành cụm chuyên đề học tập của môn học nhằm thực hiện yêu cầu phân hóa sâu, đáp ứng yêu cầu định hướng nghề nghiệp. Thời lượng dành cho mỗi chuyên đề học tập là 10 tiết hoặc 15 tiết; tổng thời lượng dành cho cụm chuyên đề học tập của một môn học là 35 tiết/năm học. Nhà trường có thể xây dựng các tổ hợp môn học từ các môn học và các chuyên đề học tập nói trên để vừa đáp ứng nhu cầu của người học, vừa bảo đảm phù hợp với điều kiện về đội ngũ giáo viên, cơ sở vật chất, thiết bị dạy học của trường. Bên cạnh đó, trong tổ hợp môn học còn có các môn học tự chọn, gồm tiếng dân tộc thiểu số, ngoại ngữ 2.

Học sinh cần lưu ý, việc chọn tổ hợp môn lớp 10 sẽ giữ ổn định cho đến hết lớp 12. Trừ trường hợp đặc biệt học sinh có nguyện vọng chuyển đổi tổ hợp môn đã chọn thì việc chuyển đổi được thực hiện vào cuối năm học để bảo đảm thực hiện kế hoạch giáo dục của nhà trường, quy định về kiểm tra, đánh giá và thời gian để học sinh bổ sung kiến thức, kỹ năng. Cho nên việc xác định tổ hợp ngay từ đầu năm lớp 10 là vô cùng quan trọng.

Căn cứ vào đâu để lựa chọn tổ hợp môn học cho đúng hướng?

Trước hết, học sinh cần căn cứ vào năng lực, sở thích của bản thân. Cụ thể ở đây là các em yêu thích và học tốt bộ môn học nào, thuộc khối tự nhiện hay xã hội? Có thể căn cứ vào kết quả học ở THCS.

Thứ hai, cần căn cứ vào điều kiện tổ chức dạy và học của nhà trường. Điều này học sinh và phụ huynh sẽ được nhà trường hướng dẫn, gợi ý cụ thể. Nhà trường luôn ưu tiên tối đa cho nguyện vọng của học sinh để xếp lớp theo tổ hợp nhằm đảm bảo cho tương lai của học sinh theo đúng định hướng nghề nghiệp. Nhà trường sẽ chọn tổ hợp môn theo định hướng nghề nghiệp và kỳ thi tốt nghiệp THPT tương thích với chương trình này. Kỳ thi tốt nghiệp THPT từ năm 2025 có 4 môn thi; trong đó 2 môn toán và ngữ văn là bắt buộc, còn lại 2 môn học sinh tự chọn. Do đó, nhà trường xây dựng nhiều nhóm tổ hợp. Trong đó, mỗi tổ hợp sẽ đảm bảo những khối thi truyền thống xét tuyển vào các trường ĐH. Theo quan sát, trung bình mỗi trường có từ 4 đến 6 tổ hợp môn học lựa chọn được xây dựng dựa trên việc bảo đảm số tiết cho giáo viên, phù hợp với điều kiện dạy học của nhà trường. Vì vậy, học sinh lớp 10 năm nay không nên quá lo lắng. Điều quan trọng là chọn tổ hợp môn vừa phù hợp với năng lực, vừa phát huy hết sở trường, sự yêu thích môn học để các em có định hướng nghề nghiệp phù hợp nhất và nhiều cơ hội cạnh tranh trong môi trường nghề nghiệp tương lai.

Các tổ hợp môn của một trường THPT tại TP.HCM năm học trước

Thứ ba, học sinh cần quan tâm đến khối thi, tổ hợp xét tuyển ĐH. Ngoài tổ hợp môn trường đã công bố để phụ huynh, học sinh có thể căn cứ lựa chọn (nguyện vọng 1), học sinh cũng có thể đăng ký nguyện vọng 2 để có thêm nhiều cơ hội lựa chọn cho mình. Ngoài kỳ thi tốt nghiệp THPT, phụ huynh và học sinh cân nhắc các môn học và có thể tham gia kỳ thi riêng của các trường ĐH. Song học sinh cũng không nên quá lo lắng, vì sau khi có phương án thi tốt nghiệp THPT, các trường ĐH cũng đã có đề án tuyển sinh theo các tổ hợp môn phù hợp. Các em cần tìm hiểu kỹ đề án tuyển sinh của từng trường.

Hiện nay, nhiều học sinh cũng quan tâm đến kỳ thi đánh giá năng lực của ĐH Quốc gia TP.HCM. Theo Giám đốc Trung tâm Khảo thí và đánh giá chất lượng đào tạo ĐH Quốc gia TP.HCM, kỳ thi đánh giá năng lực của ĐH Quốc gia TP.HCM năm 2025 sẽ tiếp tục được triển khai theo phương thức thi trắc nghiệm khách quan trên giấy, tổ chức đồng thời tại nhiều địa phương để tạo điều kiện thuận lợi cho học sinh tham dự. Cấu trúc đề thi được điều chỉnh phù hợp với Chương trình giáo dục phổ thông 2018; cấu trúc đề thi từ năm 2025 vẫn gồm ba phần: sử dụng ngôn ngữ; toán học, tư duy logic và phân tích số liệu; giải quyết vấn đề. Học sinh sẽ được lựa chọn thực hiện 3 trong số 6 nhóm vấn đề trong quá trình làm bài. Theo dự thảo, cấu trúc đề thi từ năm 2025 gồm ba phần: phần một, sử dụng ngôn ngữ tiếng Việt và tiếng Anh, học sinh làm tất cả các câu hỏi; phần hai, học sinh làm tất cả câu hỏi về toán học, logic và phân tích số liệu; phần ba, giải quyết vấn đề, học sinh được lựa chọn làm các câu hỏi thuộc 3 trong số 6 nhóm lĩnh vực, gồm: vật lý, hóa học, sinh học, lịch sử, địa lý, giáo dục kinh tế và pháp luật. Như vậy, dù học tổ hợp môn nào, học sinh cũng có thể tham gia thi đánh giá năng lực theo mong muốn.

Việc lựa chọn tổ hợp môn học, khối học chính xác ngay từ những ngày đầu vào lớp 10 sẽ giúp hạn chế tình trạng học sinh xin đổi lớp, đổi môn học sau khi nhập học. Và tạo cho các em tâm thế học tập tốt nhất ở trường THPT, tự tin vững bước theo con đường nghề nghiệp mình lựa chọn.

Trần Ngọc Tuấn