Luật Nhà giáo có hiệu lực từ ngày 1-1-2026 đánh dấu việc nghề dạy học được điều chỉnh bằng một khung pháp lý chuyên biệt. Những thay đổi về lương, phụ cấp và điều kiện làm việc được kỳ vọng mở ra bước cải thiện rõ rệt cho đời sống giáo viên, đặc biệt ở vùng khó. Tuy nhiên, thực tiễn cho thấy, thu nhập chỉ là một phần. Việc giữ chân thầy cô bền vững đòi hỏi nhiều hơn như môi trường dạy học an toàn, cơ sở vật chất đủ đầy, điều động nhân sự hợp lý và một hành lang pháp lý bảo vệ nhà giáo trước áp lực xã hội ngày càng lớn.
Giáo viên đối mặt nhiều áp lực
Hơn 5 năm công tác tại Trường Phổ thông dân tộc bán trú Tiểu học – THCS Trà Nam (xã Trà Linh, TP.Đà Nẵng), cô Trà Thị Hậu luôn trong cảnh hành trình hai quê. Mỗi chiều thứ sáu, nếu trường không có hoạt động chuyên môn hay sinh hoạt cuối tuần, cô mới có thể chạy xe máy gần 150km về nhà thăm con. Đến nhà thì trời đã tối, trưa chủ nhật lại tất tả quay lên điểm trường để chuẩn bị tuần học mới. Việc đi lại đường đèo dốc, mùa mưa sạt lở càng khiến rủi ro chực chờ. Cuộc sống “chia đôi nồi cơm” khiến gia đình cô gần như tiết kiệm được chẳng đáng là bao, dù ngoài lương còn có 70% phụ cấp thu hút giáo viên vùng khó. Đầu năm 2023, cô Hậu quyết định thi lại viên chức để chuyển về gần nhà, giảm áp lực đi lại và bảo đảm an toàn.
Hiệu trưởng Trường PTDT bán trú Tiểu học – THCS Trà Nam, ông Võ Đăng Chín cho biết, một giáo viên trẻ lên vùng cao, sau khi áp dụng cách tính mới, thu nhập khoảng 15 triệu đồng/tháng. Con số này tưởng như hấp dẫn nhưng không đủ bù đắp chi phí sinh hoạt và điều kiện sống thiếu thốn. “Thu nhập chỉ là một phần của yếu tố quyết định. Với giáo viên miền núi, điều kiện dạy học, đi lại và sinh hoạt mới là thứ níu chân họ. Đường sá hiểm trở, nước sạch thiếu, thực phẩm khan hiếm… khiến nhiều thầy cô dù rất tâm huyết cũng khó trụ lại lâu dài”.
Ông Chín cho rằng chính sách tài chính chỉ giải quyết phần ngọn. Để giữ được đội ngũ, cần đồng thời nâng cấp hạ tầng, rút ngắn khoảng cách vùng miền và đặc biệt bố trí nhân sự hợp lý để giáo viên không phải di chuyển hàng chục cây số mỗi ngày. Đơn cử như một trường hợp dạy học tại Trường Tiểu học Trà Leng 1 nhưng nhà ở cách đó cả trăm cây số. Khi quê nhà có chỉ tiêu tuyển dụng, giáo viên lập tức thi để được về gần nơi cư trú. Việc thiếu hụt giáo viên vùng khó chỉ được tháo gỡ khi chính sách tiền lương đi kèm giải pháp điều động, luân chuyển khoa học. Nếu thầy cô được công tác gần gia đình, được tạo điều kiện tiếp cận công nghệ, có môi trường sống tốt, họ mới có động lực gắn bó lâu dài. Rào cản lớn nhất hiện nay không chỉ là lương mà là nỗi lo cách trở địa lý, hạn chế trong nâng cao chuyên môn và tâm lý e dè từ một bộ phận phụ huynh khi giáo viên là người địa phương. Những yếu tố này đang trực tiếp ảnh hưởng đến nỗ lực xây dựng đội ngũ bền vững.
Luật Nhà giáo 2026 quy định bảng lương đặc thù, tăng mức phụ cấp ưu đãi, nhất là ở vùng khó khăn. Đây là tín hiệu tích cực đối với giáo viên các môn ít có điều kiện dạy thêm. Cô Lê Thị Xuân Đào, giáo viên ngữ văn Trường THCS Tây Sơn (quận Hải Châu) tin rằng cải thiện thu nhập sẽ giúp giảm bớt gánh nặng kinh tế và góp phần thu hút người có năng lực vào ngành. Tuy nhiên, thách thức lớn nhất của nghề giáo hiện nay không nằm trong giáo án mà đến từ áp lực tâm lý. Quyền và nghĩa vụ giáo viên được luật hóa rõ ràng nhưng môi trường giáo dục lại đang chịu sự “giám sát” rất chặt từ mạng xã hội và phụ huynh. Một lời nói hoặc hành động bị cắt khỏi ngữ cảnh có thể trở thành tâm điểm chỉ trích. Vì vậy, nhiều thầy cô dè dặt trong uốn nắn, rèn luyện học sinh, lo ngại mọi biện pháp kỷ luật dù xuất phát từ mục tiêu giáo dục cũng có thể bị hiểu lầm.
Để chính sách đi vào cuộc sống
| Ông Võ Đăng Chín, Hiệu trưởng Trường PTDT bán trú Tiểu học – THCS Trà Nam cho rằng, trước đây, theo Nghị định 61/2006, giáo viên vùng khó được quy định nhiều chế độ ưu đãi như hỗ trợ nước sạch, đào tạo, nâng chuẩn… nhưng thực tế giáo viên chỉ nhận được hệ số thu hút 0,7 do ngân sách hạn chế. Vì vậy, giáo viên mong những chính sách trong Luật Nhà giáo lần này về tiền lương, phụ cấp sẽ được thực hiện đầy đủ, đúng với tinh thần của luật. |
Theo thầy Nguyễn Văn Tuấn, Tổ trưởng Tổ Lịch sử – Địa lý, Trường THCS Nguyễn Huệ (quận Hải Châu), Luật Nhà giáo 2026 là bước tiến quan trọng trong việc khẳng định vị thế và điều kiện làm việc của đội ngũ giáo viên. Những điều chỉnh về lương, phụ cấp và môi trường dạy học cho thấy Nhà nước đặt giáo viên vào trung tâm của quá trình đổi mới giáo dục. Nhưng từ chính sách đến thực tế vẫn còn khoảng cách. Sự chênh lệch vùng miền khó có thể thu hẹp nếu ngân sách phân bổ không đồng đều. Việc triển khai bảng lương đặc thù và cơ chế phụ cấp cần hướng dẫn cụ thể, thống nhất giữa các địa phương để tránh tình trạng chậm trễ, mỗi nơi một kiểu.
Thầy Tuấn cho rằng, nâng lương là cần thiết, nhưng chưa đủ. Giáo viên cần môi trường làm việc lành mạnh, giảm tải áp lực hành chính, cơ hội bồi dưỡng chuyên môn và chăm sóc sức khỏe tinh thần. Khi các yếu tố này không được cải thiện song song, việc giữ chân giáo viên chỉ bằng thu nhập sẽ khó bền vững. Để luật thực sự đi vào cuộc sống, cần sự phối hợp chặt chẽ giữa trung ương và địa phương trong phân bổ ngân sách, ban hành hướng dẫn cụ thể và giám sát việc thực hiện một cách công bằng. Khi thu nhập được nâng cao, môi trường làm việc được cải thiện và thầy cô được đảm bảo an toàn cả về chuyên môn lẫn tinh thần, nghề dạy học mới đủ sức hấp dẫn và trở thành nghề được tôn vinh đúng nghĩa. Chỉ khi đó, những người làm nghề “trồng người” mới yên tâm cống hiến và gắn bó lâu dài với lớp học.
Thiên Phúc
Bình luận (0)