Luật Nhà ở (sửa đổi): Hướng đến mục tiêu ai cũng có nhà để ở

Để khắc phục những hạn chế, bất cập của Luật Nhà ở năm 2014, tại kỳ họp thứ 5 – Quốc hội khóa XV, Chính phủ đã trình Quốc hội cho ý kiến lần đầu về dự thảo Luật Nhà ở (sửa đổi). Và dự kiến Quốc hội sẽ xem xét thông qua tại kỳ họp thứ 6.

Một dự án nhà ở xã hội tại TP.HCM. Ảnh: T.Nga

Mới đây, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà đã có buổi làm việc với Bộ Xây dựng và các bộ, ngành liên quan xung quanh việc tiếp thu, giải trình ý kiến của đại biểu Quốc hội về dự thảo Luật Nhà ở (sửa đổi). Phó Thủ tướng nhấn mạnh đến quyền có nhà ở của người dân, Nhà nước có chính sách phát triển nhà ở tạo điều kiện cho mọi người có chỗ ở đã được quy định trong hiến pháp. Vì vậy, Luật Nhà ở cần tạo điều kiện thuận lợi để các cá nhân, hộ gia đình sẽ có nhà ở tùy theo mức độ thu nhập, khả năng chi trả khác nhau, nhất là làm rõ thêm chính sách phát triển nhà ở xã hội (NƠXH).

Đừng biến nhà ở xã hội thành nhà chất lượng kém

Trước đó (ngày 19-6), trong chương trình làm việc của kỳ họp thứ 5 – Quốc hội khóa XV, các đại biểu đã thảo luận về dự án Luật Nhà ở (sửa đổi). Tại đây, đại biểu Nguyễn Lâm Thành (Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Thái Nguyên) cho biết, trong chiến lược phát triển kinh tế – xã hội 2021-2030 và kế hoạch phát triển kinh tế – xã hội 2021-2025 đã nêu rõ, phát triển và mở rộng các loại hình nhà ở, đẩy mạnh phát triển NƠXH, nhà ở cho thuê, nhà ở giá rẻ, nhà ở cho công nhân các khu công nghiệp, tạo điều kiện khuyến khích các thành phần kinh tế tham gia phát triển nhà ở theo cơ chế thị trường cho các đối tượng chính sách xã hội. Do vậy, dự thảo luật cần làm rõ, sâu sắc hơn về nội dung chính sách cho từng loại hình đối tượng, đáp ứng yêu cầu chung phát triển kinh tế – xã hội, trong đó cần xác định rõ và đúng, thống nhất nội hàm NƠXH. Nên mở rộng hơn khái niệm về NƠXH, cần tránh quan điểm bất thành văn – NƠXH là nhà ở cho đối tượng loại 2, giá rẻ đi cùng với chất lượng kém, không đảm bảo các điều kiện sử dụng cho người dân. Thực tế thời gian qua đã tồn tại ở một số dự án kém chất lượng, nhất là nhà ở tái định cư gây bức xúc trong dư luận.

“Quyền có chỗ ở an toàn, tốt hơn luôn là nhu cầu chính đáng của mọi tầng lớp trong xã hội. Do đó, nên chăng đưa khái niệm nhà giá thấp thay cho nhà giá rẻ trong tiếp cận, xây dựng chính sách để thúc đẩy phát triển thị trường nhà ở, cả NƠXH và nhà ở thương mại. Trong đó, Nhà nước sử dụng các công cụ thuế, tín dụng, hỗ trợ đầu tư từ ngân sách, chính sách đất đai để bù vào giá trị cần đầu tư tăng thêm trên nguyên tắc kinh tế thị trường để giảm giá bán, giá thuê nhà cho các đối tượng chính sách và coi đây là nguồn vốn đầu tư cho an sinh xã hội”, đại biểu Thành đề nghị.

Theo đại biểu Nguyễn Văn Hiển (Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Lâm Đồng), chính sách về NƠXH là một trong 8 nhóm chính sách quan trọng trong việc sửa đổi luật lần này. Tuy nhiên, chính sách này được thể hiện trong dự thảo chưa thực sự trúng và xử lý đúng vướng mắc từ thực tiễn. Chính sách về NƠXH cần hướng tới các mục tiêu rõ ràng và khả thi hơn. Cụ thể cần tập trung vào mục tiêu cốt yếu của phát triển NƠXH đáp ứng nhu cầu có nơi ở phù hợp cho người dân, không phải là đáp ứng nhu cầu sở hữu nhà ở. NƠXH phải được điều chỉnh theo hướng tăng nhà ở cho thuê, nguồn hỗ trợ của ngân sách Nhà nước được phân chia phù hợp cho cả ba bên: chủ đầu tư, cơ quan quản lý vận hành và người dân. Chính sách của Nhà nước cần đặt mục tiêu, lộ trình cụ thể để có một số lượng NƠXH đủ lớn nhằm đáp ứng nhu cầu của người dân.

Có thể nói, vấn đề NƠXH được rất nhiều đại biểu quan tâm cho ý kiến tại kỳ họp thứ 5 – Quốc hội khóa XV. Theo đó, tại buổi làm việc với Bộ Xây dựng và các bộ, ngành về ý kiến của đại biểu Quốc hội góp ý cho dự thảo Luật Nhà ở (sửa đổi), Phó Thủ tướng nhấn mạnh: “Trong quá trình triển khai dự án NƠXH, dự thảo luật cần đưa ra định hướng chính sách ưu đãi về đất, thuế, lãi suất vay, tỷ lệ khai thác đất thương mại, dịch vụ, trách nhiệm của nhà đầu tư trong quản lý các khu NƠXH… được quy định theo các luật chuyên ngành”.

Thêm đối tượng được hỗ trợ về nhà ở xã hội

Về đối tượng được hưởng chính sách hỗ trợ NƠXH (được thuê, thuê mua, mua), Phó Thủ tướng cho rằng nên mở rộng đối tượng với tiêu chí đơn giản, dễ nhận biết, giảm tối đa các yêu cầu về giấy tờ, thủ tục hành chính như tình trạng chỗ ở, mức thu nhập…

Trước đó, góp ý cho dự thảo Luật Nhà ở (sửa đổi) tại kỳ họp thứ 5, đại biểu Phạm Hùng Thắng (Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Hà Nam) nhấn mạnh, tại khoản 6, Điều 13 dự thảo luật quy định: Công dân, người lao động đang làm việc tại các doanh nghiệp trong khu công nghiệp là đối tượng được hưởng chính sách hỗ trợ NƠXH; đề nghị cơ quan soạn thảo tiếp tục rà soát, nghiên cứu mở rộng thêm các đối tượng được hưởng chính sách hỗ trợ NƠXH, đồng thời xem xét lại quy định về điều kiện đối tượng được hưởng hỗ trợ về NƠXH.

Đồng tình, đại biểu Dương Tấn Quân (Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu) đề nghị Ban soạn thảo cân nhắc bổ sung đối tượng được hưởng chính sách hỗ trợ NƠXH đối với hộ gia đình có hoàn cảnh khó khăn, người cao tuổi, neo đơn, tàn tật; học sinh, sinh viên là người dân tộc thiểu số rất ít người. Bởi đây là nhóm đối tượng luôn bị tụt hậu trong việc tiếp cận các nguồn lực.

Đại biểu Đoàn Thị Thanh Mai (Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Hưng Yên) cho rằng, tại Điều 73 và Điều 74, dự thảo luật quy định 12 nhóm đối tượng gắn với các điều kiện cụ thể để được hưởng chính sách hỗ trợ về NƠXH; trong đó, đối với nhóm người thu nhập thấp tại khu vực đô thị, công nhân, người lao động đang làm việc tại các doanh nghiệp trong khu công nghiệp… phải thuộc diện không nộp thuế thu nhập với các khoản thu nhập từ tiền công, tiền lương theo quy định của pháp luật về thuế thu nhập cá nhân. Có thể thấy, quy định căn cứ vào nghĩa vụ nộp thuế thu nhập cá nhân để xác định điều kiện thụ hưởng chính sách hỗ trợ về NƠXH là chưa thỏa đáng. Đề nghị rà soát, quy định rõ ràng hơn, bảo đảm điều kiện tiên quyết của chính sách NƠXH là hướng đến người có thu nhập thấp, người nghèo; đồng thời cần tiếp tục cụ thể hóa các tiêu chí với từng nhóm đối tượng cụ thể, bảo đảm chính sách bao quát, công bằng.

Báo cáo với Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà tại buổi làm việc về dự thảo Luật Nhà ở (sửa đổi), Thứ trưởng Bộ Xây dựng Bùi Hồng Minh cho biết, tiếp thu ý kiến của đại biểu Quốc hội tại kỳ họp thứ 5 vừa qua, Bộ Xây dựng đã bổ sung đối tượng được hưởng chính sách hỗ trợ về NƠXH là công nhân, người lao động làm việc tại các doanh nghiệp ngoài khu công nghiệp; chỉnh lý, làm rõ điều kiện được hưởng chính sách hỗ trợ về NƠXH; hình thức phát triển NƠXH; ưu đãi chủ đầu tư dự án NƠXH; xác định giá bán, giá thuê mua, giá thuê NƠXH được đầu tư xây dựng không phải bằng nguồn vốn đầu tư công…

Tuấn Anh