Để ghi nhận cống hiến của nhà báo, nhà văn Lưu Quý Kỳ trong nền báo chí Việt Nam hiện đại, NXB Trẻ vừa ấn hành tuyển tập Lưu Quý Kỳ – người nghệ sĩ tài ba độc đáo, do nhà báo Lưu Đình Triều và nhà thơ Lê Minh Quốc sưu tập tuyển chọn.

Mở đầu tập sách là phần giới thiệu những nét chính trong tiểu sử của Lưu Quý Kỳ. Ông sinh năm 1919 tại Quảng Nam, có truyện ngắn đầu tay Vượt ngục đăng trên báo Tin Văn năm 16 tuổi (1935), ra Huế học và tham gia phong trào cách mạng tư sản dân chủ, thoát ly gia đình và phụ trách công tác tuyên huấn của Chi bộ Đảng ở phố cổ Hội An (1937), sau đó vào Nam làm Tổng thư ký Ban vận động Đông Dương văn sĩ tả phái liên đoàn, Bí thư Liên đoàn Thanh niên dân chủ Nam kỳ, chủ bút tờ báo Mới – cơ quan ngôn luận của Đoàn Thanh niên dân chủ Nam kỳ. Ông bị thực dân Pháp bắt giam ở nhà tù Trà Khê – Quảng Ngãi (1940).

Sau Cách mạng Tháng Tám 1945, ông làm chủ bút nhiều báo như Quyết Thắng, Ánh Sáng, Cứu Quốc và Sáng Tạo (khu 4), tạp chí Thống Nhứt và báo Nhân dân miền Nam; làm chủ nhiệm tạp chí Lá Lúa – cơ quan ngôn luận của Chi hội văn nghệ Nam Bộ (do ông làm Chi hội trưởng); Giám đốc Sở Tuyên truyền văn nghệ Nam Bộ… Tập kết ra Bắc năm 1954, ông được cử làm Vụ trưởng Vụ Tuyên truyền miền Nam, Vụ trưởng Vụ Tuyên truyền quốc tế, Vụ trưởng Vụ báo chí thuộc Ban Tuyên huấn Trung ương Đảng, trợ lý Trưởng Ban Tuyên huấn Trung ương Đảng, Phó tổng thư ký Hội Nhà báo Việt Nam, đồng chủ bút tuần báo Thống Nhất.

Ông được Đại hội X của Tổ chức Quốc tế các nhà báo (OIJ) nhóm tại Matxcơva (Liên Xô tháng 10.1981) bầu vào đoàn chủ tịch ở vị trí Phó chủ tịch OIJ và được OIJ trao huy chương Julius Fucik về Nhà báo cống hiến cho hòa bình và hữu nghị. Trong một chuyến đi công tác nước ngoài ông lâm bệnh và mất lúc 4 giờ 50 ngày 1.8.1982 tại sứ quán Việt Nam ở Bangkok (Thái Lan), Ban tổng thư ký Hội Nhà báo Quốc tế ghi nhận: "Mất nhà báo Lưu Quý Kỳ, phong trào báo chí dân chủ quốc tế mất một trong những người đại diện đáng kính nhất".

Nhà nước truy tặng ông Huân chương Độc lập hạng nhất, tên của ông được đặt cho ba con đường ở các tỉnh và thành phố: Quảng Nam, Đà Nẵng và TP.HCM. Ông đã tổ chức 15 cơ quan báo chí, xuất bản 27 cuốn sách thuộc nhiều thể loại và chủ đề như Bài thơ Nam Bộ (thơ, 1950), Tác phong văn nghệ nhân dân (lý luận, 1951), Miền Nam yêu quý (bút ký, 1955), Thực tiễn văn nghệ kháng chiến Nam Bộ (bình luận văn học, 1958), Phút im lặng (bút ký, 1961), Nước về biển cả (tùy bút, 1971)…

Trong phần đầu của tuyển tập, nhà văn Nguyễn Quang Sáng viết giới thiệu: "Lưu Quý Kỳ – người anh trong làng báo Việt Nam" kể lại kỷ niệm về buổi chiều đầu tiên đi nghe Lưu Quý Kỳ diễn thuyết ở vùng giải phóng miền Tây năm 1950 và: "Giờ đây, tôi đang đọc tác phẩm của anh (Lưu Quý Kỳ). Mặc dầu anh đi xa hơn 20 năm rồi, tác phẩm và tên tuổi của anh vẫn nằm trong lòng những người yêu quý. Đọc anh, tôi có thêm một điều bất ngờ, anh là người miền Trung, nhưng hiểu về phong thổ, về địa lý, về sông rạch của Nam Bộ rất rành rẽ. Đặc biệt hơn và sâu sắc hơn là hiểu về con người Nam Bộ với một tấm lòng ưu ái. Mỗi bài viết của anh đều có những chi tiết không thể quên".

Cuối tuyển tập là lời bạt của nhà báo Phan Quang – nguyên Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam, Phó chủ tịch Tổ chức Quốc tế các nhà báo OIJ – nhận định về Lưu Quý Kỳ là người "khen chê dứt khoát, hiểu biết rộng, nắm bắt đúng thời cuộc, phân tích có lý có tình. Lời văn chọn lọc, gợi cảm. Ký của Lưu Quý Kỳ thiên về tùy bút chính luận". Tuyển tập khép lại với trích lược một số trang viết trong luận văn tốt nghiệp của Hoàng Thị Hằng: "Lưu Quý Kỳ là tấm gương cho các nhà báo trẻ về mặt hoạt động thực tế sôi nổi và tấm lòng say mê nghề nghiệp. Ông hoạt động báo chí (suốt 47 năm liên tục) từ Nam ra Bắc, tới 20 nước khác nhau trên thế giới. Tất cả là để viết nên những tác phẩm không xa rời thực tế, thuyết phục cao". Điều ấy bạn đọc trẻ ngày nay có thể tìm hiểu thêm qua 45 bài viết của Lưu Quý Kỳ trong tuyển tập dày gần 500 trang này.

Sách do Công ty văn hóa Hương Trang – nhà sách Quang Minh tài trợ ấn loát.

Giao hưởng (Theo TNO)