Lý do chính khiến phụ nữ sống thọ hơn nam giới

Tại Mỹ, tuổi thọ trung bình của phụ nữ là 81 tuổi, nam giới là 76 tuổi. Trên thế giới, phụ nữ cũng có tuổi thọ trung bình cao hơn. Tại sao phụ nữ lại có xu hướng sống lâu hơn nam giới?

Virginia Zarulli, phó giáo sư nhân khẩu học tại Đại học Southern Denmark, cho biết có hai nguyên nhân chính liên quan đến yếu tố sinh học. Nguyên nhân đầu tiên là sự khác biệt về hormone giới tính, ít nhất là ở những người chuyển giới. Phụ nữ chuyển giới sản xuất nhiều estrogen hơn và ít testosterone hơn nam giới chuyển giới. Theo một nghiên cứu năm 2017 trên tạp chí Biology of Sex Differences, estrogen cung cấp khả năng bảo vệ cơ thể chống lại một loạt bệnh, chẳng hạn như bệnh tim mạch.

Mặt khác, theo một nghiên cứu năm 2020 trên tạp chí Nature Medicine, nồng độ testosterone cao có liên quan đến nguy cơ tăng tỷ lệ mắc một số bệnh, chẳng hạn như ung thư nội mạc tử cung và ung thư vú ở phụ nữ và ung thư tuyến tiền liệt ở nam giới. Testosterone cũng liên quan đến hành vi nguy cơ và mức độ hung hăng cao hơn, có thể làm tăng nguy cơ tử vong ở độ tuổi trẻ hơn.

Yếu tố sinh học mang lại cho phụ nữ trung bình thêm khoảng hai năm tuổi thọ.

Ngoài ra còn có nguyên nhân nữa nằm ở tính di truyền. Con người có hai nhiễm sắc thể giới tính: X và Y. Phụ nữ chuyển giới có hai nhiễm sắc thể X, còn nam giới có X và Y. "Nếu bạn nghĩ về điều này, nhiễm sắc thể Y sẽ là nhiễm sắc thể X bị thiếu chân. Nó bị thiếu vật liệu di truyền", Zarulli nói. "Phụ nữ có nhiễm sắc thể X kép này – vật liệu di truyền bổ sung – cho phép họ dự phòng nếu có một đột biến xấu trên một trong hai nhiễm sắc thể X. Cái X còn lại có thể để họ sống". Đây là trường hợp của các bệnh như máu khó đông, một dạng rối loạn chảy máu và chứng loạn dưỡng cơ Duchenne, khiến các cơ dần dần yếu đi.

Lợi thế sinh học này chỉ mang lại cho phụ nữ chưa đến một năm tuổi thọ trung bình so với nam giới, theo một nghiên cứu năm 2003 được công bố trên tạp chí Population and Development Review về hơn 11.000 nữ tu và tu sĩ Công giáo Bavaria sống từ năm 1890 đến năm 1995. Trong những môi trường tôn giáo nghiêm ngặt, nam giới và nữ giới có lối sống giống nhau, và cả hai giới đều tránh các hành vi nguy cơ như nhau; do đó, sự khác biệt về tuổi thọ của hai giới có lẽ là do sinh học. Tuy nhiên, nghiên cứu không lấy số liệu của các đối tượng từ khi sinh ra, mà lấy số liệu từ tuổi trưởng thành, vì vậy sự khác biệt về tổng tuổi thọ có thể nhiều hơn. Zarulli nói rằng các yếu tố sinh học mang lại cho phụ nữ trung bình thêm khoảng hai năm tuổi thọ.

Ngoài ra, khi trẻ sơ sinh ở trong những môi trường có tỷ lệ tử vong đặc biệt cao, chẳng hạn như trong nạn đói và dịch bệnh nghiêm trọng và khi chúng bị bắt làm nô lệ, trẻ em gái có tỷ lệ sống sót cao hơn trẻ em trai, theo một nghiên cứu năm 2018 do Zarulli dẫn đầu và được công bố trên tạp chí Proceedings của Viện Hàn lâm Khoa học Quốc gia.

Tuy nhiên, trung bình, phụ nữ sống nhiều hơn nam giới bốn hoặc năm năm. Vậy điều gì giúp phụ nữ sống thọ hơn?

Theo các nhà nghiên cứu, các yếu tố xã hội đóng một vai trò lớn. Đàn ông có xu hướng hút thuốc lá và uống rượu thường xuyên hơn phụ nữ. Theo CDC Mỹ, nam giới có nguy cơ uống rượu bia cao gần gấp đôi và có nhiều khả năng đã uống rượu hơn trong 30 ngày qua, và 35% nam giới trên thế giới hút thuốc so với chỉ 6% phụ nữ. Theo một nghiên cứu đánh giá năm 2020 trên tạp chí Advances in Clinical and Experimental Medicine, phụ nữ có xu hướng tin tưởng hơn vào chế độ dinh dưỡng lành mạnh và nam giới thích các bữa ăn béo và ăn thức ăn nhanh. Theo một nghiên cứu năm 2001 của CDC, phụ nữ thường đến thăm khám bác sĩ cao hơn 33% so với nam giới, không kể những lần liên quan đến các dịch vụ chăm sóc thai kỳ.

Khoảng cách tuổi thọ không phải lúc nào cũng lớn như bây giờ. Theo một báo cáo của Cục Nghiên cứu Kinh tế Quốc gia, các hồ sơ chi tiết về tỷ lệ tử vong cho thấy trước thế kỷ 20, phụ nữ không phải lúc nào cũng sống thọ hơn nam giới. Trước đó các căn bệnh truyền nhiễm tấn công cả hai giới một cách khá bình đẳng. Ngoài ra, phụ nữ thường chết trong quá trình sinh nở.

Vì vậy, tuổi thọ của phụ nữ không phải lúc nào cũng cao. Bắt đầu từ giữa những năm 1970, khoảng cách giữa tuổi thọ giữa hai giới mới bắt đầu gia tăng do thói quen hút thuốc lá. Tính đến năm 2005, phụ nữ tử vong sớm hơn dự kiến 2,3 năm vì nhiều phụ nữ bắt đầu hút thuốc.

NT (theo khoahoc.tv)