Trong căn nhà cấp bốn đã xuống cấp ở xã Chân Mây – Lăng Cô (TP.Huế), Trương Thị Tuệ My – cựu học sinh Trường THPT Thừa Lưu vẫn ấp ủ ước mơ trở thành nữ doanh nhân khởi nghiệp từ chính phế phẩm của quê nhà. “Em nghĩ, khi quê mình có quá nhiều thứ bị bỏ đi. Những thứ tưởng chừng chỉ là rác ấy đang chờ một ai đó nhìn lại nó bằng ánh mắt khác. Em chọn bắt đầu bằng chính ánh mắt ấy”, Tuệ My nói.
Mô hình khởi nghiệp từ làng
Tuệ My sinh ra trong một gia đình khó khăn, cha làm thợ nề, mẹ mang bệnh tim từ nhỏ nên mất sức lao động. Cuộc sống vất vả khiến cô bé phải quen với công việc đồng áng, chăn nuôi từ rất sớm. My kể, những ngày nhà hết củi, em lại len lỏi các triền đồi nhặt từng vỏ cây keo bỏ lại sau thu hoạch, vừa nhóm bếp, vừa ghi nhớ một điều rằng ở đâu cũng có thể bắt đầu một điều gì đó, miễn là mình muốn. Từ những vết xước khi đi nhặt củi, My để ý thấy người dân thường dùng nhựa cây keo để cầm máu. Ý tưởng đầu tiên chợt đến, đó là chế tạo một dung dịch dược liệu từ chính vỏ keo. Với sự hướng dẫn của giáo viên hóa học, năm học lớp 10 My đã thí nghiệm thành công sản phẩm làm lành vết thương tự nhiên, đoạt giải nhì Cuộc thi sáng tạo khoa học kỹ thuật thanh thiếu niên tỉnh Thừa Thiên – Huế (bây giờ là TP.Huế).
Một năm sau, em lại rẽ sang lĩnh vực công nghệ thông tin, xây dựng website học hóa bằng tiếng Anh. Ý tưởng này đạt giải nhất cấp huyện. Nhưng điểm nhấn đặc biệt nhất chỉ đến khi Tuệ My bắt đầu nhìn lại quanh mình, ở sân nhà, ở sau bếp và cả dưới chân mình: chuối, hàu, và… rác. Ở vùng đầm phá Cầu Hai, nơi Tuệ My lớn lên có nhiều vỏ chuối và vỏ hàu chất đống mỗi mùa vụ. Với đa số người dân, đó là rác. Nhưng với My, đó là lời mời gọi. Bằng kiến thức tích lũy, My bắt đầu thử nghiệm bằng cách phối trộn cellulose từ vỏ chuối với canxi cacbonat từ vỏ hàu để làm ra một loại giấy bền, trắng, kháng ẩm.
My kể lại: “Tấm giấy đầu tiên được đưa đến các chị làm nón lá trong làng. Em muốn làm thử một cái nón thôi, xem có dùng được không. Rồi chiếc nón đầu tiên bằng giấy phế phẩm ra đời, bền, đẹp, nhẹ và nhìn rất có hồn. Nếu làm nón bài thơ từ giấy thân chuối và vỏ hàu, chắc hẳn sẽ truyền tải được cả nét đẹp lẫn thông điệp”. Không dừng lại, Tuệ My mở rộng ý tưởng sang tranh dân gian làng Sình, một loại tranh truyền thống Huế lâu đời đang dần mai một. Em thay giấy dó bằng chất liệu mới từ vỏ chuối, vỏ hàu, làm tranh, làm sản phẩm lưu niệm, rồi mở gian hàng nhỏ ngay trong trường. Dự án đoạt giải ba toàn quốc cuộc thi “Học sinh, sinh viên với ý tưởng khởi nghiệp năm 2025”.
Lấy tên nhóm là Top Banana, My thành lập fanpage, website bán sản phẩm, xây dựng thương hiệu hướng đến khởi nghiệp xanh. Trong mô hình của My, không chỉ có sản phẩm mà còn có cả dịch vụ: du lịch trải nghiệm làng nghề, tham quan vùng nguyên liệu, dựng mô hình bảo tàng ảo “Virtual Museum: Hue Conical Hats & Sinh Village” trên nền tảng Artsteps để giới thiệu với khách quốc tế.
Hướng đến khởi nghiệp bền vững
Thành công của Tuệ My không chỉ nằm ở các giải thưởng mà ở cách em đặt vấn đề. Em không đơn thuần tái chế mà “thay máu” cho cả một làng nghề đang mai một. Không đơn thuần làm sản phẩm mà tạo nên mô hình khởi nghiệp văn hóa bền vững. Không chỉ học hỏi từ sách mà từ chính rác thải sau hè nhà. Đề tài “Đổi mới chất liệu truyền thống trong chế tác nón lá Huế và tranh làng Sình từ phế phẩm thân cây chuối và vỏ hàu” của Tuệ My mang tính liên ngành cao: gắn văn hóa với môi trường, thủ công với công nghệ, kinh tế với trách nhiệm cộng đồng. Dự án có thể nhân rộng ra các địa phương có nguồn phế phẩm tương tự và làng nghề tương đồng. “Em cũng đã nhận được lời mời hợp tác từ Hợp tác xã Dầu tràm Lộc Thủy để hỗ trợ sản xuất và quảng bá sản phẩm. Hai cuốn cẩm nang song ngữ do em biên soạn: “Nón lá Huế” và “Tranh làng Sình” đã ra mắt và được phát hành rộng rãi”, My cho biết thêm.
Ở tuổi 18, thay vì vẽ những ước mơ xa vời, nữ sinh xứ Huế này đã bắt đầu từ chính những gì người khác bỏ đi. Trong hành trình đến giảng đường Trường Đại học Bách khoa – Đại học Đà Nẵng mà My được tuyển thẳng, điều còn lại không chỉ là học phí cần hỗ trợ mà là một tâm thế sẵn sàng để đi xa hơn nữa: mang mô hình khởi nghiệp xanh từ làng ra thế giới.
Đặc biệt, với mong muốn đóng góp vào mục tiêu “Huế – thành phố du lịch không phát thải carbon vào năm 2030”, đề tài hướng đến việc xây dựng mô hình khởi nghiệp xanh, thân thiện môi trường. Đây là bước đi đầu tiên của một học sinh sinh ra ở vùng quê nghèo của Huế trên hành trình biến ước mơ khởi nghiệp từ chính tài nguyên quê hương thành hiện thực.
Vĩnh Yên
Bình luận (0)