Mở rộng vốn từ cho trẻ chuyên biệt

“Trẻ bị hội chứng ADHD kèm dị dạng BMPA gặp rất nhiều khó khăn khi phát âm, vốn ngôn ngữ của trẻ cũng nghèo nàn hơn so với trẻ bình thường cùng độ tuổi. Những trẻ này đều không phát âm được các phụ âm. Điển hình nhất là bé L.M.T (7 tuổi, bị hội chứng Treacher Collin kèm ADHD), không phát âm được tất cả các phụ âm, rất nhiều nguyên âm cũng không nói đúng, không lặp lại được chuỗi 2 âm tiết; chỉ biết được 3 – 4 bộ phận cơ thể, không có “khái niệm” về ông, bà, ba, mẹ, không hiểu câu hỏi: Có, không…” – Minh Luân cho biết. Từ những “phát hiện” ban đầu đó, cộng với kinh nghiệm “tích lũy” được từ những buổi đến dạy thực hành tại các trường có trẻ hòa nhập, nhưng Luân vẫn không biết phải làm thế nào để giúp các trẻ khắc phục. “Ngâm” ý tưởng trong đầu được một thời gian, cuối cùng Luân quyết định tìm các bạn có chung – chí – hướng để hiện thực hóa ý tưởng của mình là sáng tạo ra một phương tiện giúp trẻ khuyết tật. Khi Luân trình bày ý tưởng với TS. Nguyễn Thị Ly Kha – Trưởng khoa giáo dục Tiểu học, ngay lập tức TS. Ly Kha đã tìm ngay cho bạn hai “cộng sự” tin cậy là Phạm Hải Lê (học cùng khoa) và Đỗ Minh Châu (HS lớp 11 Trường Trung học Thực hành Sư phạm TP.HCM).

Và để thực hiện sản phẩm trên, Luân và hai cộng sự phải tìm hiểu kỹ hơn về thực trạng phát âm, thực trạng ngôn ngữ của trẻ dựa trên những nghiên cứu về trị liệu ngôn ngữ cho trẻ chậm phát triển trí tuệ, trẻ bị hội chứng ADHD và những nghiên cứu về chỉnh âm cho trẻ dị tật BMPA… Sau đó ba bạn đã lập ra danh sách âm, từ cần luyện phát âm theo một quy trình nhất định; lập danh mục từ, giải nghĩa, tìm hình ảnh động và hình ảnh tĩnh minh họa cho các từ ngữ cơ bản. “Chúng tôi tiến hành lập trình để xây dựng từ điển điện tử có cơ sở dữ liệu chứa được hình ảnh tĩnh và hình ảnh động kèm âm thanh. Sản phẩm mà chúng tôi xây dựng là phần mềm điện tử, chạy ổn định và độc lập trên mọi máy tính, gồm hai nội dung: Hỗ trợ chỉnh âm và hỗ trợ MRVT”- Luân cho biết.

Luân cho biết thêm về hệ thống phần mềm như sau: “Phần hỗ trợ chỉnh âm bao gồm các mục âm (nguyên âm, phụ âm), âm tiết, từ cần luyện phát âm kèm theo phần phát âm mẫu. Hệ thống âm được đưa vào bảng là hệ thống âm vị được nhiều nhà ngôn ngữ học thừa nhận và được đưa vào nội dung dạy học ở các bậc học, nhất là các lớp ở bậc tiểu học. Phần hỗ  trợ chỉnh âm này là một chương trình chạy độc lập trên máy đơn. Nội dung của chương trình bao gồm các âm cần hướng dẫn chỉnh âm cho trẻ và được trình bày theo quy trình: Hướng dẫn đọc âm; hướng dẫn đọc từ có chứa âm, cụm từ có chứa âm; hướng dẫn đọc câu có chứa âm cần luyện tập. Phần hỗ trợ MRVT cũng được chúng tôi xây dựng thành một chương trình chạy độc lập gồm hai từ điển (từ điển phim và từ điển hình ảnh) được trình bày theo quy trình: Từ ngữ cần cung cấp “hình ảnh hoặc phim minh họa”, nghĩa của từ ngữ (được giải nghĩa một cách ngắn gọn, giản dị)…”.

Sau khi hoàn thành sản phẩm, các bạn đã cho thử nghiệm sản phẩm tại làng Hòa Bình (Bệnh viện Từ Dũ) và các trung tâm có nuôi dạy trẻ bị hội chứng ADHD, khuyết tật trí tuệ kèm dị dạng BMPA trên địa bàn TP.HCM. Kết quả thật bất ngờ, trẻ không chỉ hứng thú với các hình ảnh quen thuộc, gần gũi mà các em cònđặc biệt hứng thú với cảnh vật trong đó có hình ảnh của mình và bạn bè mình. Đối với những trẻ bị gia đình bỏ rơi phải sống trong các cơ sở từ thiện, độ hứng thú của các em trước các hình ảnh và các video clip được bộc lộ rất rõ. Nhóm thực hiện cũng đã xin ý kiến mọi người như bác sĩ phục hồi chức năng, bác sĩ tâm lý, bác sĩ vật lý trị liệu, cô nuôi dạy trẻ cùng các chuyên gia về giáo dục đặc biệt ở bậc mầm non và tiểu học về sản phẩm của mình. Tất cả mọi người được hỏi ý kiến đều đánh giá sản phẩm là một ý tưởng hay, một công trình được thực hiện công phu, nội dung đảm bảo tính khoa học, đảm bảo mục đích chỉnh âm, MRVT cho trẻ ADHD kèm dị dạng BMPA và chậm phát triển trí tuệ. Một số chuyên gia còn cho rằng, sản phẩm này là một phương tiện “hỗ trợ tốt cho việc dạy và học ở trẻ bình thường”. Sản phẩm “Phương tiện điện tử hỗ trợ MRVT và chỉnh âm cho trẻ bị hội chứng ADHD kèm dị dạng BMPA” đã giành giải nhất cuộc thi Eureka 2010 kèm theo đánh giá “Sản phẩm có tính tiện ích cao” của ban giám khảo.

Minh Luân vui mừng nói: “Bây giờ nhóm có thể tự tin với sản phẩm của mình, chứ lúc làm rất khó, nhất là phần việc tìm từ và hình ảnh để minh họa làm sao cho trẻ dễ hiểu”.