Đó là nhắn nhủ của đồng chí Nguyễn Thiện Nhân – Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Thành ủy TP.HCM đến mỗi giáo viên (GV) TP.HCM trước thềm năm học mới 2018-2019. Ông cho rằng, GV làm tốt 3 vị trí này sẽ làm gương cho HS, hỗ trợ HS của mình sáng tạo, học tập tốt hơn.
 |
| Bí thư Thành ủy TP.HCM Nguyễn Thiện Nhân trao Cờ thi đua cho các đơn vị GD đạt thành tích cao trong năm học 2017-2018. Ảnh: N.Tr |
Phát triển GD nhìn từ các nước khác
Trong chuyến thăm đến Israel cách đây 2 tháng, ông đã đặt câu hỏi với đối tác, bí quyết nào để đất nước họ thành công, khi đó họ đã chỉ tay về phía bãi biển, nơi có đám trẻ đang chơi bóng chuyền và nói: “Bí quyết của chúng tôi nằm ở đó”. Họ giải thích, đám trẻ này tuy là đang chơi nhưng có một đặc điểm là khi học, chúng không bao giờ hài lòng với điều mà người ta đã trình bày sẵn. Bao giờ cũng hỏi tại sao như vậy? Có thể làm khác được không? Tức là tính tranh luận, phản biện là một nét văn hóa của người Israel – ngay từ nhỏ đã vậy. Ngay từ nhỏ không đặt câu hỏi thì lớn lên khó bộc lộ khả năng sáng tạo. Và từ đó, GV chấp nhận HS hỏi tất cả các vấn đề các em quan tâm, mặc dù quá trình giảng dạy HS Israel hết sức vất vả vì HS hỏi, GV phải trả lời, không hôm nay thì hôm sau.
“Điều đầu tiên, bí quyết của một quốc gia sáng tạo là HS phải có một thói quen, tập quán được hỏi, được giải đáp và được đề nghị làm khác đi. Israel coi tính chủ động hỏi của trẻ là tính khuyến khích. Cái đó là rất quan trọng. Cái đó chúng ta có làm được không? Rất khó. Không hề dễ vì chúng ta – thầy cô nói như một chân lý, làm sao học trò giám chất vấn thầy cô? Chất vấn là thiếu lễ phép, thiếu tôn trọng thầy cô”, ông nói.
Từ vấn đề này, ông nhấn mạnh: “Chúng ta phải khuyến khích sáng tạo, cho các em HS làm khác đi, nhưng phải làm cả một hệ thống”.
Bài học thứ hai từ đất nước Israel, Bí thư Thành ủy chia sẻ, đó là coi khoa học công nghệ là quốc sách. Từ những năm 70 của thế kỷ trước, Israel đã rút ra một kết luận, để có thể giữ vững được độc lập chủ quyền, phát triển thì chỉ có một con đường là phải tham gia rất nhiều cuộc cách mạng khoa học công nghệ trên thế giới. Chỉ bằng kỹ thuật, trí tuệ thì mới giữ được độc lập, chủ quyền của đất nước này.
Hiện Israel có 8,6 triệu dân, ít hơn TP.HCM. Tài nguyên đất không có gì ngoài 2/3 diện tích sa mạc, còn lại là đồi. Nước thiếu, 80% nước uống lọc từ nước biển, nhiệt độ ngoài trời luôn trên 40 độ C, mỗi một cây xanh được trồng lên đều phải có một ống nước nhỏ giọt. Vậy tài nguyên của họ là gì để phát triển 55 năm qua? Theo Bí thư Nguyễn Thiện Nhân: “Đó là con người”.
Israel phát triển khoa học công nghệ hiện đại nhất thế giới là nhờ lấy sức mạnh trí tuệ. Cũng từ những năm 70, đất nước này đã có chương trình chọn ra HS giỏi nhất ở phổ thông đưa đi đào tạo ở những nơi tốt nhất. Điều này cho thấy, họ rất chú ý bồi dưỡng lớp trẻ tài năng.
Từ bài học này, ông nhận định Việt Nam có rừng vàng biển bạc nhưng tài nguyên có hạn. Chúng ta muốn phát triển nhanh phải dựa vào nguồn lực của mình chính là con người. Nguồn lực quan trọng nhất chính là năng lực con người.
Hay bài học GD nhìn từ đất nước Đức, cũng không có tài nguyên, khoáng sản, chỉ có than nâu nhưng nền kinh tế lại đứng thứ tư trên thế giới bởi nước Đức coi việc học là quyền công dân. Nghĩa vụ của Nhà nước là phải cho công dân đi học để tạo nguồn lực phát triển. GD tại nước Đức hoàn toàn miễn phí từ phổ thông đến ĐH. Thế còn ta? 10 triệu dân thì sao? “Thì cũng phải như vậy thôi”, Bí thư Nguyễn Thiện Nhân nhấn mạnh.
Theo ông, câu nói GD là quốc sách hàng đầu nói mãi rồi. Đi nước ngoài mới thấy những nước phát triển mạnh là những nước đầu tư GD một cách nghiêm túc, chúng ta cần học hỏi.
Không gian GD phải qua bốn môi trường
Đối với GD-ĐT TP.HCM, Bí thư Thành ủy cho rằng, sứ mệnh của thầy, cô giáo luôn gắn với cuộc sống hôm nay của TP, của đất nước và của ngày mai, tương lai của mỗi gia đình. GD TP đang đi đúng hướng, đúng đường lối của Đảng, chỉ đạo của Thành ủy.
Theo ông, bình quân mỗi năm TP tăng thêm 60.000 HS, đặt ra yêu cầu vất vả cho ngành GD TP khi vừa phải chăm lo chỗ học, phát triển đội ngũ, đồng thời phải thực hiện mục tiêu phát triển, mở mang GD. Dù nhiệm vụ hết sức nặng nề nhưng mỗi năm, 100% trẻ 5 tuổi đến trường, 95% trẻ 3 đến 4 tuổi đi học, phát triển nhiều trường chuẩn tiên tiến, 24 quận – huyện được thí điểm nhận trẻ 6-18 tháng ngoài giờ; 72% HS tiểu học học 2 buổi/ngày, 72% trường tiểu học được đánh giá ngoài; 86% trường THCS, 81% trường THPT ứng dụng STEM vào tổ chức dạy học… Những kết quả đạt được này là hết sức đáng quý.
Bàn về thực hiện Nghị quyết (NQ) 29 – đổi mới căn bản toàn diện GD-ĐT, ông cho rằng, chúng ta phải thừa nhận có gì đó chưa đúng thì mới đổi mới căn bản toàn diện. Mục tiêu NQ đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước trong điều kiện kinh tế thị trường và định hướng xã hội chủ nghĩa, gắn với hội nhập quốc tế. Yêu cầu đầu tiên của NQ này là coi GD-ĐT là quốc sách, đầu tư cho GD-ĐT, đầu tư phát triển. Và để thực hiện NQ 29, chúng ta phải xác định đổi mới căn bản toàn diện GD là gì? Là đổi mới từ quan điểm, tư tưởng đến phương pháp tổ chức thực hiện.
Quá trình giảng dạy truyền thống là truyền đạt – tiếp thu. Bây giờ chúng ta nhấn mạnh thêm tự học, vận dụng tri thức đã học vào ngay cuộc sống hiện tại. Mặt khác, GD phải hình thành nhân cách cho con người, nhân cách phải có tình cảm, phải chuyển được tình cảm sang lý trí. Để làm được điều này đòi hỏi phải có va đập trực tiếp chứ không thể diễn ra trong bốn bức tường.
Như vậy, “Không gian GD phải qua bốn môi trường: trong trường học – ngoài xã hội – trên mạng và gia đình. Bốn môi trường này không được mâu thuẫn với nhau, có lúc mâu thuẫn là phải giải quyết. Đồng thời phải xác định, quá trình GD qua 3 loại: học – tự học – vận dụng”, ông nhấn mạnh.
Để đổi mới căn bản toàn diện GD, ông yêu cầu GV phải xác định được 3 vị trí: đạo đức – tự học – sáng tạo. Mỗi thầy, cô giáo trước hết phải là tấm gương đạo đức cho học trò, để làm tròn nhiệm vụ như khẩu hiệu “tiên học lễ – hậu học văn”. Mỗi thầy, cô phải là tấm gương tự học để làm công việc tốt hơn. Thầy, cô từ 30 tuổi trở lên phải biết làm chủ một ngoại ngữ. Không làm chủ một ngoại ngữ sẽ thiệt thòi lớn vì mất đi một môi trường tự học rất ý nghĩa. Hơn nữa, nếu sáng tạo trong công việc hàng ngày, trong giao tiếp với HS thì GV mới có thể hỗ trợ học trò của mình sáng tạo, học tập tốt hơn.
Nhiệm vụ quan trọng nữa là nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài. Đó là yêu cầu HS học hết 12 năm phổ thông phải là công dân tốt, công dân tiềm năng trong thời kỳ hội nhập. Điều này đòi hỏi phải GD HS biết sử dụng ngoại ngữ, tin học và kỹ năng giao tiếp.
Cũng theo Bí thư Nguyễn Thiện Nhân, các thầy, cô đang thực hiện sứ mệnh hết sức quan trọng. Đó là GD HS học xong để làm người, để có việc làm có hiệu quả, theo năng lực, khả năng của mình. Nhưng GD HS chỉ biết kiếm tiền mà không hạnh phúc cũng chưa đủ. Cho nên, ngay từ bậc phổ thông, các em cần được GD lớn lên biết xây dựng gia đình, giữ gìn gia đình hạnh phúc. Trách nhiệm này vừa là vì chính mình, vừa là vì đất nước. Bởi gia đình là tế bào của đất nước. Gia đình phát triển sẽ đóng góp cho TP, đất nước phát triển.
Bước vào năm học mới, ông mong muốn ngành GD TP tiếp tục quản lý tốt, phát triển hệ thống trường lớp đáp ứng nhu cầu học tập của HS. Hiện TP có 5 triệu lao động, trách nhiệm của TP, trong đó có cả ngành GD-ĐT phải đẩy mạnh sự sáng tạo của 5 triệu lao động. Ngành GD phải đi đầu, làm sao mỗi nhà trường, mỗi cán bộ, GV, nhân viên phải sáng tạo, đổi mới…
Nguyễn Trinh
Bình luận (0)