Mong khúc dân ca vang mãi sân trường

Tuy nhiên, một số trường vẫn còn lúng túng trong thực hiện. Theo đó, trường có kinh phí thì mời nhạc sĩ, ca sĩ về dòng nhạc dân tộc đến nói chuyện và tập 1-2 bài dân ca cho học sinh; trường thì tổ chức hội thi ca múa nhạc dân tộc trong học sinh… Tất cả các hoạt động trên đều rất tốt nhưng đó chỉ là “bề nổi”. Mục đích chính của việc đưa âm nhạc dân tộc vào trường học là để học sinh biết về dân ca Việt Nam, các em hát được những bài dân ca quen thuộc và yêu thích để dân ca Việt Nam không mai một trong tương lai; để học sinh thấy được cái hay, cái đẹp mà tự hào về âm nhạc dân tộc…

Với các trường không có kinh phí, không có điều kiện thuận lợi, theo tôi có thể thực hiện theo kinh nghiệm mà tôi và các tổng phụ trách Đội trước đây đã thực hiện trong phong trào Đội của thành phố vào khoảng những năm 1985-1986. Theo đó, nhà trường chọn một số giáo viên có khả năng ca hát tìm kiếm, sưu tầm các bài hát dân ca giai điệu dễ hát, có lời hát phù hợp với thiếu nhi như Lý cây bông, Bắc kim thang, Xòe hoa, Ru con, Trống cơm… Thực tế, các bài hát dân ca có ca từ phù hợp với lứa tuổi tiểu học rất ít, vì thế chúng ta nên chọn thêm các bài hát có âm hưởng dân ca như Hái ổi, Như sao sáng ngời, Quê em mùa nước lũ… Thầy cô tập hát trước, rồi dạy học sinh tại sân trường trong giờ sinh hoạt đầu tuần. Những bài hát đã dạy này, sau đó sẽ được phát thanh trong các giờ ra chơi để học sinh lẩm nhẩm hát theo. Chắc chắn chỉ trong một thời gian ngắn, các em sẽ thuộc và hát được rất nhiều bài dân ca.

Với tâm lý lứa tuổi, học sinh rất thích những gì mới lạ nên các thầy cô cũng có thể đặt lời mới cho các bài dân ca quen thuộc, tập cho các em hát. Học sinh sẽ thích thú vô cùng khi hát bài Lý cây bông với lời mới lạ như: “Em luôn ghi nhớ lời của thầy cô đã dạy khuyên/ Vui chơi nhưng đừng quên học, ơi bạn ơi/ Cùng nhau giúp nhau học bài, bao bài học rất hay/ Cùng nhau giúp nhau ôn bài, bao bài học rất vui”. Hay bài Bắc kim thang với lời hát như: “Bắc kim thang, trò ngoan xúm lại/ Phụ cô thầy, làm trường thêm đẹp/ Các bé thì quét nhà, lượm rác/ Các bạn lớn dọn dẹp, trồng cây/ Ta siêng chăm, cố gắng ngày ngày/ Để trường mình luôn sạch đẹp hơn, đẹp hơn”…

Học sinh tiểu học rất thích hoạt động. Vì thế, sau khi tập một bài hát, thầy cô nên tự biên vài động tác múa đơn giản để các em múa hát tập thể ở sân trường. Chẳng hạn với bài Hái ổi của nhạc sĩ Trần Xuân Tiến, khi hát câu “Em hái ổi trên cây mận tím…” thì cho các em làm động tác như đang với tay hái trái trên cao; hát “Em gánh lúa trên vai nặng trĩu…” thì làm động tác như đang gánh lúa; còn hát “Em cưỡi ngựa quanh mấy bờ ao…” thì làm động tác cưỡi ngựa.

Để học sinh tự tìm hiểu thêm về các bài hát mang âm hưởng dân ca, thầy cô có thể cho các em chơi những trò chơi nhỏ ngoài sân trường hay trong lớp học vào tiết sinh hoạt tập thể như cho các em nghe (hay chính các thầy cô hát) vài câu hát rồi đoán tựa bài hát. Ngoài ra, thầy cô cũng có thể cho học sinh nghe tiếng đàn rồi cho đoán là đàn gì để các em tìm hiểu thêm về các nhạc cụ dân tộc như đàn bầu, đàn tranh, sáo… Sau một thời gian tập hát cho học sinh, trường có thể cho các em thi hát dân ca ngay tại sân trường vào mỗi đầu tuần sinh hoạt dưới cờ.

Thời gian qua, học sinh ở lứa tuổi tiểu học dường như chỉ hát nhạc thiếu nhi trong các tiết học âm nhạc ở trường. Ngoài thời gian đó, các em thường chỉ nghe và hát nhạc trẻ của lứa tuổi thanh niên và nhạc ngoại quốc với người lớn ở nhà. Chính vì thế, việc đưa âm nhạc dân tộc vào trường tiểu học là hết sức cần thiết. Tôi mong rằng việc đưa âm nhạc dân tộc vào trường tiểu học không chỉ là một phong trào, một chuyên đề giáo dục rồi sau đó sẽ chìm vào quên lãng. Dân ca Việt Nam phải vang mãi trong sân trường tiểu học!

Lê Phương Trí

(GV Trường TH Đống Đa, Q.4, TP.HCM)