Bộ GD-ĐT đã chủ động yêu cầu 3 trường gồm ĐH Kinh tế quốc dân, ĐH Kinh tế TP.HCM và ĐH Bách khoa Hà Nội xây dựng đề án không trực thuộc cơ quan chủ quản của bộ này, trình Bộ GD-ĐT để báo cáo Chính phủ phê duyệt.
Thực hiện Nghị quyết số 77/NQ-CP của Chính phủ ngày 24-10-2014 về thí điểm đổi mới cơ chế hoạt động đối với các cơ sở GDĐH công lập giai đoạn 2014-2017, đến nay đã có 23 cơ sở GDĐH được thí điểm tự chủ.
Còn nhiều vướng mắc
Đánh giá của Bộ GD-ĐT cho thấy, các cơ sở GDĐH tự chủ đều đã có sự phát triển nhất định, được xã hội ghi nhận, giúp toàn hệ thống GDĐH có sự chuyển biến tích cực theo hướng nâng cao năng lực tự chủ và đảm bảo chất lượng.
Các thủ tục hành chính được giảm bớt, thời gian mở ngành, xác định chỉ tiêu tuyển sinh, quyết định liên kết đào tạo được rút ngắn hơn giúp các trường chủ động, tận dụng cơ hội đáp ứng kịp thời nhu cầu phát triển nguồn nhân lực của xã hội. Các trường cũng tích cực thay đổi nội dung chương trình, phương pháp giảng dạy tiên tiến, dần tiếp cận với chương trình và chuẩn đào tạo một số nước tiên tiến.
Các cơ sở GDĐH đã chủ động tái cấu trúc bộ máy tổ chức, nâng cao chất lượng nhân sự. Tăng cường ứng dụng CNTT; tích cực đăng ký kiểm định chất lượng GDĐH. Đặc biệt, các trường tự chủ đảm bảo được toàn bộ chi thường xuyên và trích lập được các quỹ. Thu nhập của đa số người lao động tăng lên so với giai đoạn trước khi tự chủ.
Tuy nhiên, theo Bộ GD-ĐT, bên cạnh kết quả đã đạt được, việc thực hiện tự chủ ĐH thời gian qua vẫn còn nhiều tồn tại, vướng mắc. Cụ thể, một số trường chưa hoàn thiện cơ cấu tổ chức của nhà trường theo quy định, chưa ban hành quy chế tổ chức và hoạt động của Hội đồng trường (HĐT), hình thức hoạt động của HĐT chủ yếu bằng các cuộc họp, vai trò giám sát của HĐT khá mờ nhạt, nguồn kinh phí cho hoạt động của HĐT phục thuộc vào kinh phí của nhà trường do hiệu trưởng quyết định.
Cơ chế “cơ quan chủ quản” thể hiện sự can thiệp của cơ quan quản lý vĩ mô vào các vấn đề tự chủ, đặc biệt là bộ máy tổ chức, nhân sự và đầu tư của nhà trường. Nghị quyết 77 với tinh thần chủ đạo là tăng cường vai trò của HĐT và giảm mạnh sự can thiệp của bộ chủ quản nhưng chưa thực hiện được.
Thu từ học phí, lệ phí vẫn là nguồn thu chính của các trường tự chủ, chiếm trên 70% tổng thu của các trường, điều này là rủi ro khi nguồn thu phụ thuộc nhiều vào tình hình tuyển sinh.
Nghị quyết số 59/NQ-CP ngày 7-7-2016 của Chính phủ đã quy định về miễn giảm thuế lãi tiền gửi ngân hàng, các hoạt động đào tạo ngắn hạn… nhưng đến nay vẫn chưa có hướng dẫn cụ thể từ các bộ, ngành về các chính sách này. Bên cạnh đó, mặc dù được quyền quyết định đầu tư các dự án bằng nguồn thu hợp pháp nhưng việc phê duyệt chủ trương và các thủ tục đầu tư vẫn phải trình đơn vị chủ quản theo quy định của Luật Đầu tư công và Luật Đấu thầu.
Để đẩy mạnh tự chủ ĐH, giúp các cơ sở GDĐH phát huy tối đa quyền tự chủ nhằm phát triển, Bộ GD-ĐT đề nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo sớm ban hành Nghị định về tự chủ ĐH thay thế cho Nghị quyết số 77/NQ-CP của Chính phủ.
Nên giao tự chủ cho trường đủ năng lực
Là một trong số các trường ĐH được thí điểm tự chủ, ThS. Phạm Thái Sơn – Giám đốc Trung tâm Tuyển sinh và truyền thông Trường ĐH Công nghiệp thực phẩm TP.HCM – cho rằng, về chuyên môn đào tạo và tuyển sinh đã có Bộ GD-ĐT và Bộ LĐ-TB&XH chịu trách nhiệm quản lý, các hoạt động khác thì trường tự chịu trách nhiệm, việc có thêm bộ chủ quản sẽ làm hạn chế các trường trong một số hoạt động. HĐT không phát huy được vai trò như quy định trong Luật GDĐH. Mà một khi HĐT không có thực quyền thì trách nhiệm của họ cũng dễ sơ sài, kìm hãm sự phát triển của chính các trường ĐH. Thực ra thì các bộ cũng đã có nhiều chính sách để tạo quyền tự chủ nhiều hơn cho các trường nhưng do thiếu quy định cụ thể nên họ vẫn phải thực hiện vai trò quản lý của mình. Việc các trường “rời” bộ chủ quản sẽ giúp “nhẹ” hơn cho cả hai bên.
“Có một số lo lắng rằng khi các trường không có bộ chủ quản có thể sẽ dẫn đến bất ổn nhưng thực tế thì khi giao tự chủ nhiều hơn các trường lại càng có trách nhiệm hơn” – ông Sơn nói.
PGS.TS Nguyễn Thiện Tống – nguyên giảng viên Trường ĐH Bách khoa TP.HCM – nhận định, Bộ GD-ĐT cần xem xét những trường nào đủ năng lực để giao quyền tự chủ. Muốn các trường đủ năng lực, cần cải tổ lại cơ cấu tổ chức trường ĐH hiện nay theo mô hình viện, ĐH đa lĩnh vực với nhiều ngành nghề. Khi đó, từ trong trường ĐH mới có các giáo sư, những thành viên HĐT đủ trình độ, quan điểm cân bằng nhau để phát triển chung.
“Hiện nay, nhiều trường ĐH ở nước ta còn đơn ngành, khó đảm bảo đủ năng lực tự quản lý cho phát triển chung. Tôi cho rằng, chỉ những ĐH quốc gia, ĐH vùng mới có đủ năng lực tự chủ. Còn những trường riêng lẻ, cần thúc đẩy sáp nhập với nhau thành viện, ĐH liên ngành, đa lĩnh vực để đảm bảo đủ năng lực tự chủ”, ông Tống nói.
Thục Trân
Bình luận (0)