Mùa lũ đi qua

Qua bao mùa lũ quét qua làng, người dân quê vẫn lạc quan, cây cối sẽ lại lên xanh nhờ phù sa lũ gửi lại

“Mưa lớn ri, nước lũ có vô nhà không con?” – Cuộc gọi của mạ từ lúc bình minh vừa ló dạng, đánh thức nỗi nhớ quê vốn chực chờ đâu đó trong sâu thẳm tiềm thức của đứa con nửa đời làm lữ khách chốn phồn hoa…

Tin lũ về với ai từng đi qua mùa lũ ở những miền quê bưng biền nước đọng bao giờ cũng mang nhiều tâm trạng. Lũ về! Cha mạ hì hụi suốt đêm, nhặt nhạnh từng viên gạch quanh nhà để kê cao thêm chiếc giường, cái bàn. Thóc gạo, sắn, khoai… được ưu tiên hàng đầu đặng còn chút lương thực ấm bụng mùa mưa. Sau lương thực, vật nuôi cũng là thứ được quan tâm nhất giữa ngày lũ. Cha có thể trắng đêm ngồi chồm hổm trên chiếc ghế gỗ cũ mèm, quần xắn tận gối nhưng sẵn sàng nhường một phần góc nhà ráo con trâu, con bò cùng các vật nuôi khác. Điều đó cũng hiển nhiên vì mất đi đầu cơ nghiệp, qua mùa lũ, nhà nông không còn thứ bám víu để vực dậy một vụ mùa. Người nông dân đánh vật trong lũ, tỉ mẩn chuyền mọi thứ lên cao, như cái cách mà lũ kiến dời tổ mỗi khi có dự cảm về một trận lũ rất gần. Cứ thế họ bền bỉ chiến đấu trong cuộc chiến không cân sức với thần nước, như bản năng sinh tồn và chỉ bất lực khi mực nước chạm nóc nhà.

Đêm mùa lũ, không ai dám ngủ. Ngọn đèn dầu leo lét thi thoảng được cha thắp lên canh chừng mực nước dâng theo từng giờ. Thi thoảng trong đêm vắng, tiếng thở dài âu lo của cha phả vào làn nước bạc. Riêng lũ trẻ khấp khởi đợi ngày mai, được cha đóng cho chiếc bè bằng thân cây chuối để chèo ra sân, ra vườn giăng lưới bắt cá, chèo sang nhà hàng xóm nô đùa. Với lũ trẻ, mùa lũ là những ngày sướng rơn vì bỗng dưng được nghỉ học.

Không gì nhanh bằng lũ. Thoáng chốc, hiên nhà, đường lộ, ruộng vườn… đều biến thành sông. Nhưng cũng không gì chậm bằng lũ. Thường lũ qua làng chỉ đôi ngày, nhưng có khi như thử thách lòng kiên nhẫn của người quê, lũ nhởn nhơ ở lại suốt tuần. Nước cứ rút từ từ như một cuộc rong chơi mê mải, mặc người dân quê nẫu ruột chờ mong. Những ngày đó, người lớn chỉ biết chép miệng ngồi chờ nước rút dần, kiên nhẫn đo từng gang tay theo dấu mực nước ăn lên vách nhà.

Mùa lũ với sinh viên nghèo cũng nhọc nhằn lắm: gói mỳ tôm chia đôi qua suốt một ngày dài. Nỗi niềm ấy còn kéo dài suốt vài tháng, khi gọi về quê, nghe giọng mạ buồn buồn: “Lũ cuốn trôi sạch hết rồi con ạ. Mấy luống khoai dầm lũ chỉ còn trơ thân. Lúa mọc mầm trong nước!”. Nghe rứa không đứa mô dám hỏi thêm tiền ăn tháng tới. Cứ lặng lẽ nương theo cái thiếu thốn của quê mình. Mỗi tiết học ngoài hình bóng cô giáo trên giảng đường, đám sinh viên quê nghèo còn nhìn thấy cả con đường vượt lũ. Để mùa nối mùa, tấm bằng đại học đỏ chót ngày ra trường như chiếc thuyền đủ sức lực chở bao thế hệ sinh viên nông thôn đi qua bao lam lũ, nhọc nhằn, đáp bến bờ công danh tròn với tuổi.

Trong nỗi quặn thắt lòng thương nhớ, những vòng xe đều đều đưa tôi qua phố, ngược miền ký ức ấu thơ. Nơi cơn lũ vừa qua để lại bao ngổn ngang cho người dân quê lam lũ. Không có lũ, ruộng đồng khô chát, lũ chuột nương bờ ruộng trú nấp, rình rập phá hoại mùa màng. Cha mạ có cật lực tìm mọi cách giăng bẫy, cắm nêu đe dọa, lũ chuột cũng chỉ vơi đi phần nào. Hôm sau ra đồng vẫn ứa nước mắt xót xa nhìn những cụm lúa trổ đồng đổ gục. Không có lũ, hẳn hành trang những đứa trẻ quê như tôi sẽ thiếu đi những mảng ký ức về năm tháng nhọc nhằn nhưng đầy ắp tình người và kỷ niệm. Biết đâu đấy, lũ đã vun bồi trong chúng tôi những cảm xúc yêu thương, gắn kết và san sẻ để hiểu rằng, sự cố kết cộng đồng là sức mạnh giúp con người đối mặt trước khó khăn, thử thách, vững lòng hơn trước cơn vần vũ của đất trời, tạo hóa.

Mùa lũ bây giờ, cái đòn gánh miền Trung đỡ oằn hơn trước, nhờ những bàn tay chìa ra, nắm lấy và san sẻ những khó nhọc cho người trong tâm lũ. Mạ nói, sau lũ, cây cối sẽ lại lên xanh. Câu nói an ủi đứa con xa nhưng chất chứa cả triết lý và niềm tin.

Phan Vĩnh Yên