Mua tác quyền và… gặp khó trên sân nhà

Hai quyển sách có tác quyền của First News lọt thỏm trong hàng loạt sách cùng loại do những đơn vị khác thực hiện -Ảnh: L.Điền

Một công ty sách mua tác quyền hai tác phẩm từ Tập đoàn xuất bản Simon & Schuster (Hoa Kỳ) và tổ chức dịch, phát hành tại VN. Ðiều lo ngại là hiện thị trường sách VN đang tràn ngập các bản dịch hai quyển sách này, trong đó một số còn ghi chú "đã mua bản quyền từ Simon & Schuster".

Ðây là trường hợp Công ty Trí Việt – First News mua tác quyền hai quyển sách How to win friends & influence people (dịch là Ðắc nhân tâm) và How to stop worrying and start living (Quẳng gánh lo đi và vui sống) của cùng một tác giả Dale Carnegie vào năm 2005.

Dự kiến ngày 16-12 sẽ có một cuộc họp báo công bố bản quyền và đồng loạt phát hành bản dịch hai quyển sách này trên toàn quốc. Tuy nhiên, theo ông Nguyễn Văn Phước – giám đốc Trí Việt, "thị trường hiện đang tràn ngập các bản dịch hai quyển sách này, riêng Ðắc nhân tâm và Quẳng gánh lo đi và vui sống từng in tái bản nhiều lần từ trước 1975 và hiện vẫn còn bày bán. Ðiều này đe dọa doanh thu của chúng tôi khi phát hành, và cũng là hiện tượng vi phạm tác quyền một khi VN đã gia nhập Công ước Berne".

Trả lời câu hỏi về thương vụ “phiêu lưu” khi mua tác quyền hai quyển sách mà thị trường đang tràn ngập các bản dịch, Trí Việt cho biết: lâu nay bạn đọc VN trân trọng bản dịch Đắc nhân tâm và Quẳng gánh lo đi và vui sống của học giả Nguyễn Hiến Lê, nhưng đây là bản dịch từ ấn bản in năm 1936, những ví dụ và một số quan điểm trong ấn bản xa xưa đó đã được chỉnh sửa và thay đổi nhiều trong ấn bản năm 2005.

Và Trí Việt quyết định mua tác quyền để chuyển ngữ ấn bản này trong ba năm qua để cung cấp nội dung mới nhất của một tác phẩm có giá trị vượt thời gian cho bạn đọc.

Các bản dịch hai quyển sách Ðắc nhân tâm và Quẳng gánh lo đi và vui sống từ hai nguyên tác trên do học giả Nguyễn Hiến Lê thực hiện từ thập niên 1950. Hai quyển sách này được tái bản nhiều lần do mức độ ảnh hưởng của nội dung sách đến nhiều thế hệ độc giả VN. Gần đây, các sách này tái bản dưới thương hiệu Công ty Thư Lâm là đối tác liên kết xuất bản với một số NXB như: Văn Hóa Thông Tin, Hồng Ðức, Tổng Hợp TP.HCM…

Chúng tôi hiện tìm được bản in mới nhất của tập sách Quẳng gánh lo đi và vui sống (quý 1- 2008), bìa 1 có ghi tên tác giả Dale Carnegie và dịch giả Nguyễn Hiến Lê, trang bìa lót có ghi: Ðã mua lại bản quyền dịch của NXB "Simon and Schuster, inc publishers…". Sách này do Công ty Thư Lâm đứng tên liên kết xuất bản với NXB Văn Hóa Thông Tin.

Chính thông báo "đã mua lại bản quyền dịch…" này khiến Trí Việt – First News ngạc nhiên và trao đổi lại với Simon & Schuster. Tập đoàn xuất bản này đã gửi văn bản xác nhận: "Simon & Schuster chính là NXB đầu tiên in và phát hành hai tác phẩm này từ lần xuất bản đầu tiên của Dale Carnegie và giữ quyền kiểm soát tất cả bản quyền dịch thuật liên quan trên toàn thế giới.

Chúng tôi cũng xác nhận rằng Tập đoàn Simon & Schuster và các công ty trực thuộc từ trước đến giờ đã không cấp quyền xuất bản các tác phẩm này cho bất kỳ NXB, cá nhân hay đối tác nào ở VN". Trong khi đó, NXB Văn Hóa Thông Tin cho biết: trong hợp đồng liên kết xuất bản tập sách Quẳng gánh lo đi và vui sống trên, phía Công ty Thư Lâm cam kết thực hiện nghĩa vụ tác quyền. Nhưng ông Nguyễn Q. Thắng – đại diện Công ty Thư Lâm – đã từ chối cung cấp thông tin về giấy chứng nhận sở hữu tác quyền như đã ghi trên sách.

Với các bản dịch của học giả Nguyễn Hiến Lê đã thực hiện từ trước khi VN gia nhập các công ước tác quyền, Công ty Trí Việt – First News chia sẻ về vấn đề mua bản quyền khi đó chưa được đặt ra. Với hai tác phẩm Ðắc nhân tâm và Quẳng gánh lo đi và vui sống, ông Nguyễn Văn Phước cho rằng: "Những bản dịch này đã sống với bạn đọc VN mấy chục năm nay, chúng tôi trân trọng và sẽ có giải pháp để tiếp tục đưa những bản dịch này đến với bạn đọc bằng hướng giải quyết thấu tình hợp lý".

Tuy nhiên, Trí Việt – First News cũng đặt vấn đề: Hiện tại bản dịch các sách của Nguyễn Hiến Lê đang được thực hiện tác quyền như thế nào, và Công ty Thư Lâm có phải là đơn vị sở hữu tác quyền hợp pháp của những trước tác của học giả Nguyễn Hiến Lê không?

Ðiều khó xử là theo hợp đồng với Simon & Schuster, Trí Việt – First News có quyền đề nghị ngưng ngay việc phát hành các bản dịch hai ấn bản How to win friends & influence people và How to stop worrying and start living tại VN do các đơn vị khác thực hiện. Nhưng thực thi việc ấy không dễ và điều này lại đặt ra một tình cảnh trớ trêu: đơn vị tuân thủ thực hiện nghĩa vụ tác quyền theo tinh thần Công ước Berne đang có nguy cơ "thua trên sân nhà", bởi các đơn vị khác ngang nhiên vi phạm tác quyền!

LAM ĐIỀN (Theo TTO)