Muốn đột phá trong lĩnh vực khoa học công nghệ (KHCN), đổi mới sáng tạo (ĐMST) và chuyển đổi số (CĐS), TP.HCM phải tập trung kiến tạo một thế hệ tương lai. Thế hệ tương lai này không chỉ là những người trẻ mà là một hệ sinh thái hợp lực liên thế hệ…
Tạo một hệ sinh thái hợp lực liên thế hệ
Ông Lâm Đình Thắng – Giám đốc Sở KH-CN TP.HCM – khẳng định, trong bối cảnh toàn cầu chuyển sang cạnh tranh về tri thức, KHCN, ĐMST và CĐS đã trở thành nền tảng định hình sức mạnh quốc gia. Lợi thế không còn thuộc về tài nguyên hay lao động giá rẻ mà thuộc về những nền kinh tế biết kiến tạo tri thức và làm chủ công nghệ lõi. Xu thế này đặt ra yêu cầu TP.HCM phải xác lập mô hình tăng trưởng mới dựa trên tri thức, lấy KHCN, ĐMST và CĐS làm mũi đột phá chiến lược. Đây là định hướng chiến lược nhằm bảo đảm TP.HCM giữ vững, phát huy vai trò đầu tàu của vùng kinh tế trọng điểm phía Nam, đồng thời cụ thể hóa mạnh mẽ Nghị quyết số 57 của Bộ Chính trị về “đột phá phát triển KHCN, ĐMST và CĐS quốc gia”.
Giai đoạn 2021-2025 ghi dấu bước phát triển quan trọng, khẳng định vai trò động lực của KHCN và ĐMST trong mô hình tăng trưởng mới. Năng suất các nhân tố tổng hợp (TFP) đã đóng góp trên 50% vào tăng trưởng GRDP, minh chứng cho sự chuyển dịch sang mô hình tăng trưởng dựa vào tri thức và đổi mới. Hệ sinh thái ĐMST phát triển mạnh, khẳng định vị thế tiên phong. TP.HCM hiện chiếm hơn 50% số lượng doanh nghiệp khởi nghiệp của cả nước (quy tụ hơn 2.000 startup). Đặc biệt, TP đứng thứ năm trong khu vực Đông Nam Á về giá trị hệ sinh thái khởi nghiệp với quy mô 5,22 tỷ USD và đã tiến gần tốp 100 TP có hệ sinh thái năng động nhất thế giới. Riêng CĐS, TP duy trì vị thế nhóm các tỉnh, thành dẫn đầu cả nước về Chỉ số CĐS (DTI). Hạ tầng số hiện đại với tỷ lệ phủ sóng 5G đạt 82% và 16 trung tâm dữ liệu đang vận hành.
Theo ông Thắng, muốn TP.HCM phát triển bứt phá và vươn tầm quốc tế phải tập trung kiến tạo một thế hệ tương lai (nextgen) cho chính mỗi chúng ta. Thế hệ tương lai này không chỉ là những người trẻ mà là một hệ sinh thái hợp lực liên thế hệ – nơi sức sáng tạo và tinh thần đột phá của người trẻ được dẫn dắt bởi kinh nghiệm, tri thức sâu sắc của các thế hệ chuyên gia và lãnh đạo hiện tại. Chính sự kết hợp hài hòa này sẽ giúp chúng ta làm chủ công nghệ, tạo ra giá trị mới bền vững, nhân văn, bao trùm, tất cả cùng tham gia, tất cả cùng thụ hưởng…
Để thực hiện được mục tiêu này, TP phải giải quyết bốn thách thức lớn. Đầu tiên là mô hình kiến tạo hệ sinh thái thế hệ tương lai. TP cần chuyển đổi hiệu quả từ mô hình kinh tế dựa trên gia công sang mô hình tập trung vào phát triển tài sản trí tuệ và kinh tế nghiên cứu sáng tạo; đồng thời xây dựng chính sách đủ sức mạnh để thu hút và giữ chân nguồn nhân lực nextgen tài năng trong kỷ nguyên cạnh tranh toàn cầu.
Thứ hai, đột phá tài sản số cho Trung tâm Tài chính Quốc tế.
Thứ ba, cần những chính sách, nền tảng công nghệ và hợp tác liên chính phủ, đặc biệt là giữa Việt Nam – Singapore để xây dựng một “Siêu cao tốc Fintech” thực sự, không chỉ tạo điều kiện cho vốn mà còn cho dòng chảy công nghệ và ĐMST xuyên biên giới.
Cuối cùng là quản trị và vốn cho Trung tâm Tài chính Quốc tế.
Đầu tư nguồn lực cho nghiên cứu
Bà Jade Koh – Giám đốc khu vực Việt Nam và Thái Lan của Hội đồng Phát triển Kinh tế Singapore – cho hay, Singapore đã xây dựng hệ sinh thái ĐMST thành công bằng cách mạnh dạn chuyển đổi sang mô hình kinh tế dựa trên dịch vụ công nghệ và tri thức, thay vì phụ thuộc vào lao động và kỹ năng. Quốc gia đầu tư mạnh vào R&D (nghiên cứu và phát triển) với 1% GDP cho nghiên cứu ĐMST, đồng thời xây dựng lực lượng chuyên gia công nghệ để thúc đẩy nền kinh tế số. Ngoài ra, Singapore còn khởi xướng Chương trình trao đổi tài năng ĐMST Singapore – Việt Nam để hỗ trợ đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao.
“TP.HCM hoàn toàn có thể xây dựng được hệ sinh thái ĐMST theo chuẩn quốc tế. Tuy nhiên, TP cần đầu tư nguồn lực cho nghiên cứu, bởi R&D và ĐMST là yếu tố quan trọng trong phát triển kinh tế”, bà Jade Koh góp ý.
Theo ông Daniel Theobald – Nhà sáng lập, Giám đốc điều hành Vecna Robotics (Mỹ), TP.HCM cần tập trung vào các nguyên tắc như thúc đẩy tư duy sáng tạo và đổi mới, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, xây dựng môi trường kinh doanh thuận lợi, đầu tư vào R&D và tận dụng công nghệ để chuyển đổi từ gia công sang sở hữu trí tuệ. Song song đó, TP nên khuyến khích tinh thần kinh doanh nhưng cần chú trọng xây dựng hệ sinh thái khởi nghiệp năng động, đồng thời tạo ra các chính sách hỗ trợ thiết thực và đẩy mạnh liên kết quốc tế. Tiếp đó là xây dựng cầu nối hiệu quả giữa các trường đại học và doanh nghiệp để tạo ra nguồn nhân lực và sản phẩm công nghệ phục vụ nhu cầu thị trường.
PGS.TS Lê Quốc Cường – Phó Trưởng ban Quản lý Khu Công nghệ cao TP.HCM – chia sẻ, theo mục tiêu trong 5 năm tới, Việt Nam đào tạo ít nhất 50.000 kỹ sư, nhà nghiên cứu và cán bộ trình độ cao cho toàn chuỗi ngành bán dẫn. Đây cũng là cơ hội để TP.HCM có thêm nguồn nhân lực đóng góp trong lĩnh vực KHCN, ĐMST và CĐS. Tuy nhiên, TP cần phát huy mô hình: Nhà nước – nhà khoa học – nhà doanh nghiệp – nhà đầu tư quốc tế chính.
“Khi chúng ta xây dựng được mạng lưới hợp tác liên ngành, liên quốc gia sẽ giúp thúc đẩy hình thành nguồn nhân lực chất lượng cao và hệ sinh thái ĐMST; từ đó góp phần đưa Việt Nam trở thành điểm đến quan trọng trên bản đồ công nghiệp bán dẫn thế giới. Quan điểm này phản ánh đúng tinh thần của Nghị quyết 57”, ông Cường nói.
PGS.TS Phạm Tấn Thi – Trưởng phòng KHCN Trường ĐH Bách khoa TP.HCM – cho biết, để phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao trong lĩnh vực KHCN, ĐMST, TP.HCM cũng như Việt Nam cần thêm nhiều doanh nghiệp thiết kế và kiểm thử chip đầu tư vào thị trường. Đồng thời mở rộng các chương trình đào tạo đại học và sau đại học, giúp kỹ sư tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng bán dẫn, tiến tới khả năng thiết kế – thương mại hóa chip “Made in Vietnam”.
Hồ Trinh
Bình luận (0)