TP.HCM xác định khoa học công nghệ (KHCN) là động lực phát triển chính trong giai đoạn tới. Tuy nhiên, doanh nghiệp (DN) KHCN hiện đang đối mặt với một số khó khăn, thách thức về vay vốn, ưu đãi thuế, thiếu quy chuẩn để kiểm định sản phẩm… Nếu được tháo gỡ, DN sẽ hoạt động tốt hơn, góp phần đưa TP nằm trong nhóm 100 TP toàn cầu, đáng sống và có hệ sinh thái đổi mới sáng tạo của thế giới như nghị quyết Đại hội đại biểu Đảng bộ TP.HCM lần thứ I nhiệm kỳ 2025-2030 đề ra.
Nhiều khó khăn cần được tháo gỡ
Tại Hội nghị Đối thoại giữa DN lĩnh vực KHCN với chính quyền TP.HCM, ông Lê Bảo Quốc – Giám đốc Công ty CP Công nghệ Welgun – cho biết, công ty thành lập năm 2022 nhưng đã bắt đầu hoạt động nghiên cứu khoa học từ năm 2014, tập trung vào lĩnh vực điện tử công suất. Công ty sản xuất các máy công cụ thay thế cho các ứng dụng truyền thống, mang lại lợi ích như tiết kiệm điện và an toàn hơn. Đến nay, công ty đã đạt được nhiều bằng sáng chế.
Theo ông Quốc, quá trình nghiên cứu để có bằng sáng chế thường mất từ 3-5 năm (tùy theo quốc gia). Ở Việt Nam, các chương trình hỗ trợ hiện tại chưa đủ, ngân sách chi cho đề tài thường không rõ kết quả.
“Theo tôi, chúng ta nên sử dụng ngân sách để thưởng cho những người làm nghiên cứu khoa học, cụ thể là thưởng cho bằng sáng chế. Ở Mỹ, có bằng sáng chế chính quyền cấp ngay 2 triệu đô để thương mại hóa. Chúng ta có thể nghiên cứu và áp dụng để hỗ trợ DN”, ông Quốc góp ý.
Ông Quốc cũng đề xuất cho DN KHCN vay vốn dựa trên ý tưởng, sáng chế và phương án kinh doanh thay vì tài sản thế chấp.
“Tôi có bằng sáng chế, xây nhà xưởng, mua máy móc nhưng ngân hàng đòi doanh số và tài sản thế chấp. Tôi phải đẩy doanh thu từ công ty khác để vay, rồi gặp vấn đề thanh tra thuế, sử dụng tiền không đúng mục đích. Ngoài ra khi nhập linh kiện mua lẻ từ Trung Quốc qua các nền tảng thương mại điện tử không có hóa đơn đầu vào khiến công ty phải chịu toàn bộ thuế. Về chính sách hỗ trợ DN KHCN tại TP.HCM, dù công ty tôi đáp ứng điều kiện (sở hữu bằng sáng chế) nhưng lại vướng quy định yêu cầu doanh thu từ sản phẩm phải chiếm ít nhất 30% tổng doanh thu”, ông Quốc bày tỏ.
Ông Nguyễn Trung Khánh – Giám đốc Công ty CP Công nghệ TK25 – chia sẻ, DN KHCN không chỉ gặp khó trong vay vốn mà còn gặp những trở ngại trong mô hình kinh tế số tại địa phương. Ngành công nghiệp bán dẫn đang phát triển mạnh mẽ, đặc biệt trong thương mại điện tử nhưng thiếu cơ chế hỗ trợ khiến DN khó tiếp cận công nghệ mới do chi phí cao.
“Công ty của tôi đang chuyển đổi sang nghiên cứu mạch bán dẫn cho điện toán đám mây nhưng việc áp dụng AI, blockchain và đám mây gặp rào cản về chi phí và thời gian triển khai dài”, ông Khánh cho biết.
Theo ông Khánh, mặc dù TP.HCM đã triển khai cơ chế sandbox nhưng chưa đủ khả thi. DN vẫn khó được thử nghiệm sáng chế mới trong môi trường linh hoạt. Sự chậm trễ và thiếu hướng dẫn cụ thể từ cơ quan quản lý dẫn đến giảm hiệu quả áp dụng công nghệ vào thực tế.
“Hiện tại công ty tiếp cận chính sách đổi mới sáng tạo nhưng đang chờ triển khai thực thi. Chúng tôi coi đây là cơ hội để góp ý, làm cho thông tư hướng dẫn đi vào thực tế hơn. Hãy mang mô hình kinh tế số địa phương làm mục tiêu, với sandbox để thử nghiệm sản phẩm mới, khuyến khích DN mạnh dạn nghiên cứu”, ông Khánh bày tỏ.
Ông Ngô Đắc Thuận – Chủ tịch HĐQT IPGroup – cho rằng: “Muốn đẩy nhanh đổi mới sáng tạo thì cần đi từ dưới lên, tức là tìm tới DN, hòa cùng hơi thở của họ. Muốn làm được vậy, đầu tiên, chúng ta cần thay đổi cách thông tin truyền thông. Cần đưa ra nghị định, hoặc văn bản hướng dẫn rõ ràng cho DN một cách nhanh chóng và minh bạch. Bên cạnh đó cơ quan quản lý, điển hình là Sở KH-CN TP phải có 1 bộ phận hỗ trợ khởi nghiệp sáng tạo. Đặc biệt, TP cần đẩy mạnh hoạt động R&D một cách thực chất, tránh phong trào như thời gian qua. Trong đó phải rút ngắn khoảng cách giữa các trường, viện với DN; đưa các đề tài nghiên cứu của trường, viện đến gần DN hơn. Song song đó, cần thúc đẩy lại hoạt động sàn giao dịch công nghệ, thúc đẩy những chương trình giao lưu học hỏi kinh nghiệm, phát triển sản phẩm từ cấp lãnh đạo, thay vì nhân viên, để tạo ra sự nhất quán trong triển khai”…
Xây dựng các chính sách hỗ trợ toàn diện
Bà Nguyễn Hoàng Bảo Trân – Phó Giám đốc Sở KH-CN TP – cho biết, TP.HCM luôn chú trọng đầu tư và phát triển KHCN. Bên cạnh những giải pháp đã thực hiện, TP hiện đang trong quá trình thành lập sàn giao dịch công nghệ cao. Đây là một phần quan trọng trong hệ sinh thái đổi mới sáng tạo nhằm giúp các startup công nghệ dễ dàng tiếp cận nguồn vốn, đối tác và thị trường hơn.
Theo bà Trân, việc thiết lập sàn giao dịch công nghệ cao là cần thiết. Bởi sau khi Bình Dương, Bà Rịa – Vũng Tàu hợp nhất vào TP.HCM thì không gian và nguồn lực lớn mạnh hơn, tạo cơ hội trở thành trung tâm đổi mới sáng tạo và công nghệ của khu vực. Tuy nhiên, Việt Nam hiện chưa có sàn giao dịch công nghệ cao cấp quốc gia; khung pháp lý quản lý vấn đề này cũng chưa hoàn thiện. Do đó, quá trình thành lập sàn tại TP.HCM cần đi song song với việc hoàn thiện hành lang pháp lý.
“TP đã có những nền tảng vững chắc để thành lập sàn giao dịch công nghệ cao. Điển hình như TP duy trì vị trí thứ 2 trong Chỉ số đổi mới sáng tạo cấp địa phương (PII) 2025 (theo Bộ KH-CN). Đặc biệt, TP dẫn đầu cả nước về trụ cột cơ sở hạ tầng, có 13/52 chỉ số đứng đầu cả nước. Những yếu tố này chứng tỏ TP.HCM có đầy đủ điều kiện thuận lợi để phát triển kinh tế dựa trên KHCN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số”, bà Trân nhấn mạnh.
Để hiện thực hóa các mục tiêu đến năm 2030, TP.HCM mong muốn có một hệ sinh thái đổi mới sáng tạo đạt tiêu chuẩn quốc tế, giữ vị trí trung tâm của khu vực Đông Nam Á và có sự góp mặt của các nền tảng đổi mới sáng tạo toàn cầu. TP đã và đang xây dựng các chính sách hỗ trợ toàn diện, trong đó nổi bật là các chính sách về tài chính như hỗ trợ trực tiếp từ ngân sách cho các dự án tiềm năng, mỗi dự án có thể nhận 400-500 triệu đồng.
Ngoài ra, các chính sách ưu đãi thuế, hỗ trợ kết nối quỹ đầu tư trong và ngoài nước cũng được triển khai linh hoạt. Các chương trình hỗ trợ phi tài chính như tư vấn pháp lý, phát triển sản phẩm, kết nối thị trường cũng góp phần thúc đẩy cộng đồng DN sáng tạo phát triển. TP còn phối hợp xây dựng Trung tâm Tài chính Quốc tế nhằm thúc đẩy các cơ chế thử nghiệm Fintech, hình thành sàn giao dịch hàng hóa và carbon, thu hút vốn và công nghệ từ các định chế tài chính quốc tế…
Sông Hậu
Bình luận (0)