Muốn vượt bẫy thu nhập trung bình: TP.HCM phải có GRDP cao nhất nước

TP.HCM cần hoạch định những định hướng, nhiệm vụ, giải pháp về kinh tế – xã hội đến năm 2030. Đây vừa là thực hiện nhiệm vụ của một nhiệm kỳ vừa là nền tảng để TP phát triển đến 2035, góp phần cùng cả nước vượt bẫy thu nhập trung bình. Đó là yêu cầu của Chủ tịch UBND TP.HCM Phan Văn Mãi tại Hội thảo tham vấn định hướng phát triển kinh tế – xã hội TP.HCM giai đoạn 2026-2030.

Chủ tịch UBND TP.HCM Phan Văn Mãi phát biểu tại hội thảo

Cần tận dụng nguồn nhân lực trẻ

Theo Chủ tịch UBND TP, nhiều tổ chức, chuyên gia cho rằng, Việt Nam còn 10 năm nữa để quyết định việc có thể vượt lên được bẫy thu nhập trung bình hay tiếp tục lẩn quẩn ở tầng dưới. Vì vậy, cần hoạch định những định hướng, những nhiệm vụ, giải pháp về kinh tế – xã hội đến năm 2030. Mục tiêu là phải tìm ra những điểm nghẽn chiến lược, cơ bản và tập trung vào những điều then chốt để TP đóng góp cho cả nước giải được bài toán vượt lên bẫy thu nhập trung bình và tiếp tục phát triển. Vì vậy, từ nay cho đến cuối năm sau (tức kết thúc nhiệm kỳ 2020-2025), chúng ta phải tập trung vào những vấn đề có tính chất hoàn thiện mục tiêu, chỉ tiêu của nhiệm kỳ và cũng là gỡ những điểm nghẽn cơ bản có tính chất đặt nền tảng cho nhiệm kỳ 2026-2030.

Theo TS. Trần Du Lịch – Ủy viên Hội đồng Tư vấn chính sách tiền tệ quốc gia, TP.HCM cần lấy mục tiêu năm 2030, tầm nhìn 2045 theo tinh thần Nghị quyết 31 của Bộ Chính trị đối với TP để lý giải bài toán phát triển TP trong giai đoạn 2026-2030 với 3 quan điểm lớn: Tận dụng thời cơ; khai thác nguồn lực; tăng trưởng nhanh, bền vững. Tức là tiếp cận theo bài toán ngược để định hình chính sách và giải pháp phát triển với quyết tâm chính trị cao nhất để vừa giải quyết có hiệu quả những vấn đề đang tồn tại, vừa tạo nền tảng cho việc xây dựng TP toàn cầu, ngang tầm với các đô thị lớn trên thế giới. Trong bài toán ngược này, TP phải đặt mục tiêu vượt qua bẫy thu nhập trung bình, tổng sản phẩm (GRDP) bình quân đầu người là 14.500 USD, tức TP.HCM phải trở thành TP có GRDP cao nhất nước.

TS. Lịch nhấn mạnh: “Giai đoạn 2026-2035, TP.HCM cùng cả nước cần tận dụng nguồn nhân lực trẻ trước khi bước vào giai đoạn già hóa dân số. Cùng với đó là cơ hội Việt Nam có tiềm năng để phát triển các ngành công nghệ cao như phần mềm, chip bán dẫn… Các ngành này sẽ góp phần để TP.HCM chiếm vị trí quan trọng trong chuỗi giá trị toàn cầu và đi đầu cả nước. Đây mới là những ngành có khả năng tăng năng suất 30-40% mỗi năm”.

Ngoài ra, theo ông Lịch, vấn đề TP.HCM cần tập trung là chỉnh trang và phát triển đô thị. Cụ thể, TP cần tập trung xử lý toàn bộ nhà ở trên và ven kênh rạch; chỉnh trang khu dân cư ở các con hẻm sâu thiếu an toàn và không gian sống. Đồng thời, cần cơ chế đặc thù để đẩy nhanh đầu tư hạ tầng đô thị, trong đó trọng tâm giai đoạn 2026-2030 là triển khai xây dựng 183km đường sắt đô thị trong 10 năm 2026-2035; hoàn thiện thể chế quản lý hướng tới mô hình chính quyền đô thị hiệu lực, hiệu quả.

Ông Nguyễn Khắc Hoàng – Cục trưởng Cục Thống kê TP.HCM – cho rằng, muốn vượt qua bẫy thu nhập trung bình, GRDP bình quân đầu người đạt 14.500 USD thì phải tăng năng suất lao động. Tuy nhiên, những năm gần đây, năng suất lao động của TP.HCM giảm, thấp hơn mức của cả nước và đang ở mức bão hòa, nếu không có động lực đủ mạnh thì không thể tăng năng suất. Vì vậy, TP cần sớm tái cơ cấu lại các khu chế xuất, khu công nghiệp, kêu gọi những doanh nghiệp đầu đàn, đánh giá lại các ngành công nghiệp trọng điểm. Đồng thời, TP cần ưu tiên các ngành công nghiệp trọng điểm còn dư địa tăng trưởng như thương mại, logistics, công nghiệp văn hóa, trung tâm tài chính, du lịch, y tế và giáo dục…

Thêm chính sách hỗ trợ doanh nghiệp vừa và nhỏ

Ông Phạm Phú Trường – Phó Chủ tịch Công ty Tư vấn hội nhập toàn cầu – cho rằng, một trong những chủ thể của việc phát triển kinh tế – xã hội của TP.HCM là doanh nghiệp; trong đó có doanh nghiệp ngoài nước đầu tư ở Việt Nam và doanh nghiệp trong nước. Khối doanh nghiệp trong nước có tỷ lệ lớn (khoảng 98%) là doanh nghiệp nhỏ và vừa. Đây là nhóm tạo ra nhiều việc làm và đóng góp lớn (tạo ra khoảng 60% lực lượng lao động và đóng góp hơn 23,34% GDP của TP trong năm 2021). Tuy nhiên, đây là lực lượng dễ tổn thương nhất vì quy mô nhỏ, trình độ kinh doanh và quản trị còn yếu, trình độ học hỏi và ứng dụng khoa học công nghệ còn khiêm tốn, khả năng hội nhập chưa đủ vươn ra thế giới. Do đó, năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp nhỏ và vừa là điểm nghẽn lớn để phát triển kinh tế, xã hội của TP trong tương lai.

TS. Trần Du Lịch – Ủy viên Hội đồng Tư vấn chính sách tiền tệ quốc gia – nêu ý kiến

“TP cần xem xét đưa nhóm doanh nghiệp nhỏ và vừa thành một chủ thể quan trọng trong phát triển kinh tế – xã hội trong giai đoạn tới với chiến lược, kế hoạch triển khai cụ thể. Trong đó chú trọng đến chất lượng doanh nghiệp. Bên cạnh đó, TP cần đơn giản hóa các khái niệm cách mạng công nghiệp 4.0, chuyển đổi xanh… để doanh nghiệp và người dân có thể thực hiện. TP cũng cần xem xét phân tích riêng các ngành mới, mang tính đột phá và tiềm năng như: Kinh tế số, công nghệ sinh học… để theo dõi thường xuyên nhằm có sự hỗ trợ cho phù hợp; tăng cường nâng cao nhận thức và sẵn sàng của người dân TP về các định hướng, các xu hướng của thế giới về cách mạng 4.0, chuyển đổi xanh. TP cần quan tâm đến việc ứng dụng cách tiếp cận mới cho việc soạn thảo chính sách…”, ông Trường nêu ý kiến.

Ông Trần Anh Tuấn – Trưởng ban Đổi mới quản lý doanh nghiệp TP.HCM – cho rằng, doanh nghiệp Nhà nước đóng vai trò quan trọng trong dẫn dắt nền kinh tế. Bên cạnh đó, doanh nghiệp Nhà nước có tính tiên phong và bình ổn thị trường. Tuy nhiên theo quy định của các luật hiện hành, doanh nghiệp Nhà nước không dám làm bất cứ điều gì vì sợ sai và sẽ ngày càng teo tóp không có thị trường phát triển.

Bên cạnh đó, doanh nghiệp còn gặp khó khăn trong việc vay vốn, tăng vốn để đầu tư máy móc, xử lý các vấn đề phát sinh trong quá trình hoạt động. Như vậy, khi doanh nghiệp không có nguồn lực về tài chính thì khó có thể làm tốt vai trò dẫn dắt, bình ổn thị trường, từ đó tác động rất lớn đến nền kinh tế của TP.

“Trong thời gian tới, TP cần quan tâm, tập trung đầu tư, có cơ chế chính sách tháo gỡ các luật liên quan đến đầu tư, đấu thầu… Nếu không sửa đổi được các luật thì TP cần cơ chế đặc thù để giải quyết các vấn đề liên quan để tạo sức bật cho nền kinh tế TP”, ông Tuấn góp ý.

Song Hậu