Muốn vươn xa hơn nữa trên thị trường quốc tế, doanh nghiệp (DN) cần trang bị đầy đủ kiến thức, kỹ năng và kinh nghiệm thực tiễn để nắm bắt và tận dụng tối đa cơ hội từ các FTA. Đặc biệt, DN phải nâng cao chất lượng môi trường, chuyển sang sử dụng nguyên liệu có thể tái chế để tạo ra những bước đột phá mạnh mẽ, nâng cao năng lực cạnh tranh.
Đặt ra yêu cầu về phát triển bền vững
Tại Hội thảo “Cơ hội và thách thức của DN Việt Nam khi thực thi các Hiệp định thương mại quốc tế (FTAs)”, bà Bùi Hoàng Yến – đại diện Văn phòng Cục Xúc tiến Thương mại phía Nam, Bộ Công thương – cho biết, tính đến hiện tại, Việt Nam đã ký kết 18 FTA, trong đó 17 hiệp định đã có hiệu lực mở ra cánh cửa tiếp cận thị trường với hơn 60 quốc gia và vùng lãnh thổ, chiếm gần 90% GDP toàn cầu. Riêng năm 2024, với độ mở kinh tế lớn, tổng kim ngạch thương mại Việt Nam đã đạt mốc 786,29 tỷ USD, trong đó xuất khẩu tăng trưởng hai con số ở mức 14,3% so với cùng kỳ năm 2023, mang lại thặng dư thương mại 24,8 tỷ USD.
“Sự tăng trưởng này được thúc đẩy đáng kể bởi khu vực có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI), vốn đóng góp tới 71,8% tổng kim ngạch xuất khẩu của cả nước, đặc biệt ở các ngành hàng công nghệ cao như máy tính, sản phẩm điện tử, máy móc và điện thoại”, bà Yến thông tin.
Mặc dù độ bao phủ của các FTA là lớn nhưng tỷ lệ tận dụng ưu đãi thuế quan của DN Việt chỉ ở mức trung bình, khoảng 30-40%. Những rào cản chính bao gồm sự phụ thuộc vào các thị trường lớn như Mỹ, Trung Quốc; tỷ lệ nội địa hóa còn thấp dẫn đến sản xuất đòi hỏi nhiều nguyên phụ liệu nhập khẩu; rủi ro đứt gãy chuỗi cung ứng khi nguồn nhập bị gián đoạn; áp lực tuân thủ các tiêu chuẩn quốc tế ngày càng khắt khe về môi trường, lao động, sở hữu trí tuệ và quy định thương mại.
Theo báo cáo về tình hình xuất khẩu 6 tháng đầu năm 2025, Bộ Công thương đã ghi nhận sự gia tăng đáng kể các cảnh báo liên quan đến kiểm dịch động thực vật. Báo cáo cũng chỉ ra 5 mặt hàng thường xuyên bị thanh tra và liên tục nhận cảnh báo do vi phạm mức dư lượng tối đa cho phép bao gồm: thanh long, sầu riêng, đậu bắp, ớt và các loại gia vị, thảo dược.
Để vượt qua thách thức, bà Yến đề xuất các giải pháp đồng bộ cho DN Việt Nam. Cụ thể, DN cần chủ động đầu tư nâng cao chất lượng môi trường và điều kiện lao động để tuân thủ các tiêu chuẩn quốc tế. Song song đó, việc phát triển công nghiệp hỗ trợ và tăng cường liên kết nội khối là yếu tố then chốt để nâng cao năng lực, đáp ứng các quy tắc về nguồn gốc xuất xứ. Hợp tác chặt chẽ giữa DN vừa và nhỏ với khối FDI nhằm tạo ra sức mạnh cộng hưởng trong chuỗi cung ứng toàn cầu. Đồng thời, các chính sách hỗ trợ tài chính, tín dụng từ Nhà nước sẽ là đòn bẩy quan trọng để DN, đặc biệt là DN vừa và nhỏ, có đủ nguồn lực để tuân thủ các yêu cầu của FTA.
“Việc triển khai các giải pháp này một cách đồng bộ sẽ tạo động lực để DN Việt Nam chuyển mình, tận dụng lợi thế trong tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế, biến các thách thức thành cơ hội phát triển”, bà Yến nói.
Bà Đinh Thị Hương Giang – Giám đốc Tư vấn, Công ty Kiểm toán và Tư vấn Grant Thornton Việt Nam – cho rằng, các FTA tạo ra cơ hội lớn cho DN Việt Nam nhưng đồng thời cũng đặt ra những yêu cầu cao hơn về sự phát triển bền vững. Các tập đoàn quốc tế khi tìm kiếm nhà cung cấp mới sẽ tập trung vào nhiều khía cạnh, bao gồm minh bạch pháp lý và tài chính, tuân thủ quy định quốc tế, cam kết về môi trường – xã hội – quản trị (ESG), khả năng kiểm soát rủi ro và cải tiến liên tục. Việc chuẩn bị kỹ lưỡng cho quá trình thẩm định sẽ giúp DN “ghi điểm” trước các đối tác lớn. Mặc dù có nhiều cơ hội, DN Việt Nam vẫn đang đối mặt với một số thách thức như thiếu minh bạch và chuẩn mực báo cáo, hệ thống kế toán và dữ liệu chưa được số hóa, thiếu các chỉ số hiệu suất tài chính (KPI) chuẩn quốc tế, các vấn đề về thuế và khả năng quản trị rủi ro tài chính còn yếu.
Để giải quyết những thách thức và chuẩn hóa quy trình, bà Giang đề xuất một lộ trình ba giai đoạn mà DN có thể áp dụng. Giai đoạn 1 (1-6 tháng), tập trung vào việc chuẩn hóa báo cáo tài chính hiện có, thiết lập các KPI tài chính cơ bản, kiểm soát nội bộ tối thiểu và chuẩn bị hồ sơ pháp lý minh bạch. Giai đoạn 2 (6-18 tháng), triển khai phần mềm kế toán/ERP, thiết lập các quy trình kiểm soát rủi ro tài chính và đào tạo đội ngũ kế toán. Giai đoạn 3 (18-36 tháng), thực hiện kiểm toán độc lập hàng năm, tích hợp quản trị rủi ro toàn diện và chuẩn bị cho các yêu cầu về ESG trong tương lai.
Hướng đến nguyên liệu tái chế
Bà Trần Thị Ngọc Lan – Phó Trưởng phòng Kế hoạch thị trường, Công ty May Chiến Thắng – cho biết, để thành công trong việc xuất khẩu, các DN cần chủ động điều chỉnh bao bì, nhãn mác sản phẩm để phù hợp với tiêu chuẩn của thị trường nhập khẩu. Một bước đi quan trọng khác là sử dụng giấy C/O để nhận được các ưu đãi thuế quan. Để đáp ứng các tiêu chuẩn bền vững ngày càng khắt khe, DN cũng nên chuyển sang sử dụng các nguyên liệu có thể tái chế. Bên cạnh đó, việc hợp tác với các tổ chức kiểm định quốc tế như SGS, Intertek sẽ giúp nâng cao uy tín và đảm bảo chất lượng sản phẩm. DN cũng có thể ứng dụng công nghệ như blockchain để truy xuất nguồn gốc, đảm bảo tính minh bạch của chuỗi cung ứng. Tham gia các hội chợ thương mại quốc tế cũng là cách hiệu quả để mở rộng mạng lưới kinh doanh. Cuối cùng, DN cần liên tục đánh giá và điều chỉnh chiến lược theo các tín hiệu mới của thị trường. Điều này đòi hỏi phải thường xuyên cập nhật các văn bản pháp luật của nước nhập khẩu như quy định về nguyên liệu tái chế tại EU, theo dõi lộ trình thực thi các FTA để tra cứu thuế suất. Việc chú ý đến các tín hiệu thị trường để tra cứu mã HS (mã hóa hàng hóa) hợp lý cũng là một yếu tố then chốt giúp DN đưa ra quyết định kinh doanh kịp thời và hiệu quả.
Ông Vũ Hoàng Nam – Tổng Giám đốc Công ty TNHH Sienna Việt Nam – cho rằng, DN nhập khẩu cần chuẩn bị bộ chứng từ đầy đủ, bao gồm hóa đơn có ghi rõ số REX (mã số nhà xuất khẩu đã đăng ký) và mã HS Code, hợp đồng thương mại, danh sách đóng gói và các vận đơn liên quan. Đặc biệt, DN phải khai báo đúng mã B25 trên tờ khai nhập khẩu để chính thức được áp dụng ưu đãi thuế quan theo EVFTA. Mã B25 được ghi trên giấy chứng nhận xuất xứ để xác nhận rằng sản phẩm đáp ứng quy tắc xuất xứ của Hiệp định EVFTA, cho phép sản phẩm có xuất xứ từ Việt Nam được hưởng ưu đãi thuế quan khi xuất khẩu sang Liên minh châu Âu.
Sông Hậu
Bình luận (0)