Bộ GD-ĐT vừa ban hành Thông tư số 18/2025/TT-BGDĐT ngày 15-9-2025 hướng dẫn về công tác tư vấn học đường và công tác xã hội trong trường học, có hiệu lực thi hành từ ngày 31-10-2025.
Có thể nói, cụm từ công tác xã hội ở trường học nghe có vẻ lạ lẫm nhưng thực chất là những gì các thầy cô đã và đang làm với học sinh mình trong những hoạt động giáo dục trong và ngoài nhà trường. Mục đích của công tác xã hội trong trường học là nâng cao kiến thức và kỹ năng để người học tự giải quyết các khó khăn, căng thẳng, khủng hoảng tạm thời về tâm lý; bảo vệ người học trước nguy cơ bị xâm hại, phòng tránh các tệ nạn xã hội và hạn chế tình trạng bỏ học, vi phạm pháp luật; nâng cao nhận thức, kỹ năng của cha mẹ hay người giám hộ trong việc hiểu, chia sẻ, đồng hành cùng người học; kết nối nguồn lực từ cộng đồng tham gia, phối hợp cùng cơ sở giáo dục thúc đẩy hoạt động công tác xã hội trong trường học.
Với những mục đích trên, các cơ sở giáo dục đã có những động thái tích cực thông qua các việc làm cụ thể trong thời gian qua. Những kiến thức và kỹ năng như phòng chống bạo lực gia đình, bạo lực học đường, xâm hại tình dục… được lồng ghép vào các bộ môn giáo dục công dân, ngữ văn hay những hoạt động ngoài giờ lên lớp, hoạt động trải nghiệm với nhiều hình thức khác nhau để học sinh thẩm thấu dần những bài học và cách thức tự bảo vệ mình. Văn phòng tư vấn học đường hay đường dây nóng, thậm chí là số điện thoại của giáo viên chủ nhiệm, cán bộ Đoàn – Đội chính là những kênh tư vấn, giải đáp thông tin và hỗ trợ học sinh khi cần thiết. Các bậc phụ huynh cũng không đứng ngoài cuộc với hoạt động công tác xã hội trong nhà trường khi trực tiếp tham gia trải nghiệm cùng con em mình tại các diễn đàn, buổi trò chuyện cùng thầy cô để tạo mối liên hệ mật thiết với nhà trường. Và quan trọng hơn hết là hiểu con em mình hơn để chung tay cùng giáo viên trong việc giáo dục học sinh, bên cạnh những phần quà tiếp bước đến trường, những suất hỗ trợ bảo hiểm y tế…
Tuy nhiên, có nhiều vấn đề phức tạp mà học sinh, tùy theo từng lứa tuổi phải đối mặt và chịu ảnh hưởng đến môi trường cũng như việc học tập. Kết quả học tập không được như kỳ vọng, áp lực thi cử, khối lượng học tập quá nặng và sự cạnh tranh trong học tập là những khó khăn mà học sinh phải đối mặt. Lứa tuổi học sinh đang trong giai đoạn phát triển về tâm sinh lý nên việc thích ứng với những mối quan hệ xung quanh cũng rất quan trọng; và khó khăn trong mối quan hệ với giáo viên cũng là một vấn đề với học sinh. Theo đó, không ít học sinh cho rằng: các em không được giáo viên quan tâm, động viên hay khích lệ. Thậm chí, có em còn cho rằng thầy cô gây khó dễ, gây áp lực, phân biệt đối xử…
Ở góc độ gia đình, sự khác biệt về nhận thức, quan niệm, suy nghĩ và cách sinh hoạt giữa cha mẹ và con cái đôi khi tạo thành những khoảng cách dẫn đến xung đột. Gia đình gặp khó khăn về kinh tế, cha mẹ ly hôn hay bạo lực gia đình… là những nguyên nhân dẫn đến sự xung đột này. Xã hội càng phát triển thì học sinh càng gặp nhiều vấn đề phức tạp về tâm lý. Việc lạm dụng mạng xã hội làm cho các em không có thời gian tâm sự hay chia sẻ cảm xúc với người thân khi gặp những vấn đề về tâm sinh lý cũng là một yếu tố không thể bỏ qua trong việc hình thành nhân cách của chính mình. Bên cạnh đó, một số em còn lo lắng hay thiếu tự tin về ngoại hình của mình với bạn bè khi nhu cầu về cái đẹp được các em hiểu đơn giản chỉ là hình dáng bên ngoài.
Trong thời gian tới, ngoài việc tuân thủ theo những hướng dẫn của cơ quan cấp trên, thiết nghĩ, các cơ sở giáo dục cần nâng chất hoạt động công tác xã hội ở đơn vị. Thứ nhất, những giáo viên tham gia công tác này phải chủ động hơn trong việc nâng cao trình độ kiến thức và kỹ năng liên quan đến công tác xã hội và tư vấn tâm lý để hỗ trợ học sinh tốt hơn. Những hoạt động trải nghiệm cần được tổ chức sáng tạo với không gian bên ngoài nhà trường để học sinh có thêm kinh nghiệm, từ đó rút ra được những bài học cho riêng mình. Thứ hai, tổ tư vấn công tác xã hội trong nhà trường cần phối hợp chặt chẽ với nguồn lực bên trong và bên ngoài nhằm phát huy các thế mạnh nội lực trong công tác này. Những buổi trò chuyện với KOL (Key Option Leader) trong nhiều lĩnh vực sẽ cung cấp cho học sinh nhiều thông tin bổ ích bên cạnh việc tiếp nhận kiến thức từ sách vở. Các nguồn tài trợ cần đúng đối tượng để giúp các em phát triển năng lực và phẩm chất cá nhân chính là minh chứng đích thực trong công tác xã hội tại đơn vị. Ở góc độ phối hợp, việc liên kết chặt chẽ giữa gia đình, nhà trường và cộng đồng để hỗ trợ và bảo vệ học sinh là rất cần thiết. Thiết lập các đường dây nóng, tuyên truyền trên các phương tiện thông tin đại chúng, cung cấp nhiều dịch vụ công tác xã hội trường học là những việc nên được quan tâm và triển khai một cách nhanh chóng trong thời gian sắp tới.
Hoạt động công tác xã hội và tư vấn tâm lý trong trường học phải song hành cùng nhau, không chỉ giúp đỡ học sinh mà còn giúp các thầy cô giảm căng thẳng trong công việc, thúc đẩy công tác phối hợp với phụ huynh để hiểu hơn về những yếu tố văn hóa và cộng đồng; từ đó công tác giáo dục sẽ hiệu quả hơn và quan trọng hơn nữa là cùng chung tay để hoạt động công tác xã hội trong trường học đúng thực chất, đi vào chiều sâu, lan tỏa tính tích cực vào cộng đồng. Nâng chất hoạt động công tác xã hội trong trường học để giảm áp lực tâm lý cho học sinh, đó là việc làm thiết thực từ thầy cô, phụ huynh để mỗi ngày đến trường là một niềm vui. Đây là một mong muốn chính đáng trong những ngày đầu năm học mới.
Tấn Lê
Bình luận (0)