Ý kiến chỉ đạo của ông Nguyễn Văn Hiếu (Giám đốc Sở GD-ĐT TP.HCM) với phòng chuyên môn về việc nghiên cứu tham mưu phương án đề xuất cấm học sinh sử dụng điện thoại di động trong trường học là một động thái tích cực. Cần được áp dụng từ đầu năm học 2025-2026 tới đây.
Học ít mà chơi nhiều, gây ra vô số phiền toái
Bản thân tôi từng dạy học sinh ở nhiều trường mà ban giám hiệu không cấm học sinh mang và sử dụng điện thoại trong trường. Tôi cũng từng ủng hộ quy định này vì thấy nhiều tiện ích của nó, như điện thoại có thể phục vụ cho việc học và kiểm tra trực tuyến, tiết kiệm các văn bản in ấn, trao đổi thông tin nhanh chóng giữa thầy cô và học sinh… Nhưng sau một thời gian dài quan sát, tôi thấy việc học sinh mang điện thoại đến trường mà không phải vì phục vụ cho mục đích học tập đã gây ra quá nhiều phiền toái. Học sinh dùng điện thoại để học tập thì ít mà dùng để chơi thì nhiều.
Khi soạn nội quy, hầu hết các trường đều quy định cứng rắn rằng học sinh được mang điện thoại đến trường nhưng không được sử dụng trong giờ học, chỉ được sử dụng khi giáo viên cho phép để phục vụ cho mục đích học tập. Nhưng quy định ấy có vẻ hơi “lý tưởng”, vì liệu học sinh có tập trung học tập được không khi ngồi học với tâm thế có chiếc điện thoại đang để trong hộc bàn, trong cặp ở chế độ mở nguồn, luôn luôn nóng?
Một tiết học chỉ 45 phút, giáo viên vào lớp đã mất hết mấy phút để nhắc học sinh việc dùng điện thoại. Hiện nay nhiều giáo viên ở các trường có cho học sinh mang điện thoại đến lớp đã nghĩ ra cách là gom điện thoại về một tấm túi vải (mỗi học sinh bỏ vào một túi, có đánh số thứ tự). Sáng kiến này thoạt nhìn thì hay nhưng quá mất thời gian, gây ra cảnh bát nháo đầu và cuối tiết học. Bực bội nhất là lớp học đang tập trung thì tiếng chuông điện thoại của học sinh nào đó vang lên. Nhiều khi phải gián đoạn tiết học vì giám thị xử lý học sinh dùng điện thoại trong giờ học…
Nhìn một cách tổng quát, việc mang điện thoại đến trường gây ra quá nhiều hệ lụy cho học sinh: Mất thời gian vì lạm dụng, tiêu cực trong kiểm tra, lười tham gia các hoạt động vận động, thiếu gắn kết với bạn bè, không hề biết đến sách in ở thư viện, gây xung đột giữa các nhóm bạn bè với nhau… Nhiều học sinh hiện nay đang “nghiện” dùng điện thoại với thời gian sử dụng quá nhiều. Việc nhà trường cấm mang điện thoại đến trường là cách giúp học sinh “cai” các “cơn nghiện” này và giúp các em bớt “sống ảo” đi!
Có lo tụt hậu vì không sử dụng công nghệ số trong dạy học?
Thực tế là có nhiều trường từ nhiều năm nay không cho học sinh sử dụng điện thoại trong trường. Thế mà chất lượng học tập, kết quả thi cử của trường vẫn rất tốt. Không sử dụng điện thoại trong trường không có nghĩa học sinh không có cơ hội tiếp xúc với công nghệ số. Việc đó thể hiện qua các bài dạy (giáo án) của giáo viên. Việc giáo viên giao việc cho học sinh về nhà tìm hiểu bài học. Hoặc các bài soạn của học sinh ở nhà để đến lớp thuyết trình.
Chủ trương của ngành giáo dục TP.HCM từ nhiều năm nay là vừa dạy học trực tiếp trên lớp, vừa tổ chức dạy học trực tuyến qua nền tảng công nghệ (như K12Online). Việc cấm học sinh sử dụng điện thoại trong trường không hề ảnh hưởng gì tới chủ trương này. Nên coi các bài học đó là phần hỗ trợ thêm, học sinh có thể học thêm ở nhà, học những khi rảnh rỗi.
Những quốc gia nào cấm học sinh dùng điện thoại trong trường?
Ngày 26-7-2023, Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa Liên Hiệp Quốc (UNESCO) đã đưa ra lời kêu gọi các quốc gia cấm học sinh sử dụng điện thoại di động trong trường học. Lời kêu gọi được đưa ra dựa trên các nghiên cứu khoa học. Cụ thể, theo báo cáo Giám sát giáo dục toàn cầu năm 2023, UNESCO khẳng định việc sử dụng điện thoại di động quá mức làm giảm hiệu suất học tập và tác động tiêu cực đến sự ổn định cảm xúc của trẻ. Hưởng ứng lời kêu gọi, nhiều quốc gia trên thế giới đã áp dụng nhiều giải pháp nhằm hạn chế việc học sinh dùng phương tiện công nghệ số.
Hy Lạp là quốc gia mới nhất thực hiện lệnh cấm học sinh sử dụng điện thoại di động trong trường học kể từ ngày 11-9-2024. Chính phủ Hy Lạp vẫn cho phép học sinh mang điện thoại đến trường nhưng sẽ không được phép sử dụng. Từ ngày 2-9-2024, tại Hà Lan, học sinh tiểu học bị cấm sử dụng điện thoại di động, đồng hồ thông minh và máy tính bảng tại trường. Đến tháng 1-2025, việc cấm sử dụng điện thoại di động sẽ được áp dụng đối với các trường trung học. Tuy nhiên, điện thoại vẫn có thể được sử dụng trong lớp nếu cần thiết cho nội dung bài học, các vấn đề liên quan đến y tế hoặc khi hỗ trợ người khuyết tật. Theo Chính phủ Hà Lan, quy định này nhằm giúp học sinh tránh khỏi ảnh hưởng của điện thoại để tập trung hơn và tăng hiệu suất học tập.
Tháng 2-2024, nước Anh đã ban hành hướng dẫn về việc cấm sử dụng điện thoại di động trong trường học. Các trường học sẽ tự lựa chọn cách thực hiện lệnh cấm. Chẳng hạn yêu cầu học sinh giao điện thoại để bảo quản tập trung, bắt buộc học sinh phải để điện thoại ở nhà hoặc học sinh được tự bảo quản điện thoại nhưng không được sử dụng và phải chuyển sang chế độ im lặng.
Trước đó, hàng loạt quốc gia khác ở châu Âu đã thực hiện lệnh cấm sử dụng điện thoại tại trường học. Bắt đầu từ năm học 2018-2019, Pháp áp dụng lệnh cấm việc sử dụng điện thoại di động, đồng hồ thông minh và máy tính bảng tại toàn bộ các trường tiểu học và trung học. Riêng đối với các học sinh trung học ở độ tuổi 15-18, các trường có thể áp dụng một phần hoặc toàn bộ lệnh cấm trên. Năm học 2024-2025, bắt đầu từ ngày 2-9, Bộ Giáo dục Pháp tiếp tục thí điểm thực hiện lệnh cấm này đối với học sinh dưới 15 tuổi. Lệnh cấm mới khác lệnh của năm 2018 ở chỗ học sinh không được phép giữ điện thoại trong người. Đến cuối năm 2022, Ý cũng cấm hoàn toàn việc sử dụng điện thoại di động trong trường học nhằm ngăn học sinh quay video.
Ở châu Á, Trung Quốc là quốc gia đã áp dụng lệnh cấm này. Cụ thể, Bộ Giáo dục Trung Quốc cấm học sinh tiểu học và trung học mang điện thoại di động đến trường từ năm 2021. Singapore cũng đang chuẩn bị công bố các biện pháp nhằm giải quyết tình trạng sử dụng điện thoại ở các trường học trong những tháng tới.
Việt Nam đang ở đâu và nên làm gì từ các bài học về cách ứng xử với học sinh dùng điện thoại di động? Đừng để nước “đến chân mới nhảy”, “mất bò mới lo làm chuồng”. Hãy phân tích, mổ xẻ cặn kẽ và rồi hành động ngay khi còn chưa muộn!
Trần Nhân Trung
Bình luận (0)