Trong kỷ nguyên số, khi trí tuệ nhân tạo (AI) đang được ứng dụng mạnh mẽ trong mọi lĩnh vực của đời sống xã hội, giáo dục không thể đứng ngoài cuộc cách mạng này. Cuốn sách “Nghề thầy và trí tuệ nhân tạo” vừa được ra mắt của nhà giáo ưu tú Trần Đức Huyên và ông Trần Đặng Minh Trí như một hành trang quý giá giúp đội ngũ giáo viên tự tin bước vào kỷ nguyên AI.
Sử dụng AI một cách có đạo đức
Nhà giáo ưu tú Trần Đức Huyên có hơn 40 năm kinh nghiệm giảng dạy trong ngành giáo dục. Thầy từng là Phó Hiệu trưởng Trường THPT chuyên Lê Hồng Phong (TP.HCM). Đồng tác giả Trần Đặng Minh Trí là chuyên gia đồng thời là giảng viên thỉnh giảng tại Trường Y thuộc Đại học Harvard. Trong quá trình công tác, nhà giáo ưu tú Trần Đức Huyên và ông Trần Đặng Minh Trí nhận thấy AI không chỉ là công cụ, mà còn là một cơ hội để đổi mới cách dạy và cách học, hướng đến việc cá thể hóa giáo dục và trao quyền cho người học. Đó là cơ hội để nâng tầm giáo dục Việt Nam.
Theo nhà giáo ưu tú Trần Đức Huyên, khi chúng ta sử dụng AI, AI cũng đang sử dụng chúng ta. AI không phải một công cụ thụ động chỉ thực hiện mệnh lệnh. Mọi tìm kiếm, câu hỏi, phản hồi hay hành động của người dùng đều là dữ liệu quý giá để AI học hỏi và phát triển. Điều này đặt ra nhiều vấn đề về sự minh bạch và quyền riêng tư. AI cũng hứa hẹn mang đến những kết quả tích cực trong việc đánh giá học sinh, là một bước quan trọng để hướng đến cá nhân hóa trải nghiệm học tập. AI có khả năng mang tới những đánh giá nhanh chóng và khách quan (không bị chi phối bởi cảm xúc). AI còn có thể chấm điểm bài kiểm tra và phân tích dữ liệu học tập một cách nhanh chóng, và việc phản hồi kịp thời là điều quan trọng để giáo viên điều chỉnh cách dạy và học sinh điều chỉnh cách học cho phù hợp. Một ứng dụng đáng chú ý khác là sử dụng chatbot cho việc tham vấn học đường: tư vấn học tập, tư vấn tâm lý và hỗ trợ hướng nghiệp. Đây là một ứng dụng có tiềm năng lớn, giúp học sinh có được sự hỗ trợ đúng lúc về các vấn đề trong học tập và cuộc sống. “Nhìn chung, AI có thể cung cấp sự hỗ trợ mạnh mẽ cho công việc của người thầy giáo. Có rất nhiều phương pháp khác nhau để ứng dụng AI trong giáo dục, mở ra vô số khả năng cho giáo viên đổi mới việc dạy học của mình. Chỉ khi có hiểu biết đầy đủ về tính năng và cách sử dụng công cụ AI một cách tối ưu, giáo viên mới có thể tận dụng tiềm năng của chúng một cách hiệu quả, phù hợp và sáng tạo”, nhà giáo ưu tú Trần Đức Huyên chia sẻ.
Theo nhà giáo ưu tú Trần Đức Huyên, AI là một công cụ mạnh mẽ với những khả năng to lớn. Sức mạnh mà AI đem đến cho người dùng đòi hỏi chúng ta không chỉ hưởng lợi từ nó mà còn phải chịu trách nhiệm về cách ta sử dụng công nghệ này. Để đảm bảo AI được sử dụng một cách có đạo đức, nhà trường và giáo viên phải đảm bảo các quy tắc.
Đầu tiên là yếu tố minh bạch. Nhà trường và giáo viên cần giải thích rõ ràng về mục đích và cách sử dụng AI trong hoạt động học tập. Học sinh có quyền được biết AI đang được sử dụng như thế nào và có quyền kiểm soát dữ liệu cá nhân của mình. Ví dụ, nếu dùng AI hỗ trợ chấm điểm, giáo viên cần công khai cho học sinh biết mình đang được đánh giá dựa trên những tiêu chí nào. Thứ hai, bảo vệ dữ liệu. Mọi dữ liệu cá nhân phải được bảo vệ để đảm bảo dữ liệu không bị sử dụng sai mục đích hoặc lạm dụng. Bảo mật và bảo vệ dữ liệu của học sinh là ưu tiên hàng đầu. Cần có chính sách rõ ràng về quyền riêng tư, quy trình thu thập, xử lý và lưu trữ dữ liệu. Thứ ba, công bằng. Xem xét kỹ càng các thuật toán AI để đảm bảo chúng không có sự thiên vị dựa trên các yếu tố như giới tính, dân tộc hoặc nền tảng kinh tế. Thứ tư, lưu ý về quyền sở hữu trí tuệ. Các tài liệu được sử dụng để đào tạo AI và nội dung do AI tạo ra vẫn có thể bị ràng buộc bởi các quy tắc về bản quyền.
 Ông Nguyễn Văn Hiếu – Giám đốc Sở GD-ĐT TP.HCM – cho biết, trong kỷ nguyên AI, khi giáo dục đang dần bước vào một giai đoạn đổi mới toàn diện, chúng ta chứng kiến sự giao thoa mạnh mẽ giữa công nghệ và sứ mệnh cao cả của nghề thầy. “Được viết bởi những tác giả đầy tâm huyết, cuốn sách “Nghề thầy và trí tuệ nhân tạo” đã mang đến một hướng dẫn chuyên sâu, dễ đọc, dễ hiểu và rất thiết thực. Cuốn sách không chỉ cung cấp kiến thức nền tảng mà còn khơi dậy cảm hứng sáng tạo trong mỗi giáo viên, mở ra một tương lai đầy triển vọng cho nền giáo dục của TP.HCM nói riêng và cả nước nói chung”, ông Hiếu nhận xét. |
Phải lấy con người làm trung tâm
Mặc dù AI mang lại lợi ích nhưng cũng là “con dao hai lưỡi”. Trước những tiềm năng và rủi ro mà AI mang lại, mỗi thầy cô giáo phải nắm kiến thức, kỹ năng và giá trị của mình trong thời đại AI. Theo đó, mỗi thầy cô giáo phải lấy con người làm trung tâm. Giáo viên cần hiểu quyền chủ động và trách nhiệm của con người khi sử dụng AI, đồng thời thúc đẩy trách nhiệm xã hội của con người khi sử dụng AI. Đồng thời, giáo viên cần nắm vững các nguyên tắc đạo đức cơ bản liên quan đến AI, áp dụng và giảng dạy về cách sử dụng AI an toàn và có trách nhiệm, phát triển và đồng sáng tạo tiêu chuẩn về đạo đức AI. Giáo viên cần có kiến thức cơ bản về kỹ thuật và ứng dụng AI, phát triển các kỹ năng sử dụng AI trong lớp học và sáng tạo cùng với AI, biết cách sử dụng các công cụ AI để hỗ trợ giảng dạy, tích hợp được AI vào phương pháp giảng dạy, tạo ra các phương pháp giảng dạy mới nhờ AI. Ngoài ra, giáo viên cần biết cách sử dụng AI để học hỏi và phát triển chuyên môn liên tục, tăng cường học tập có hệ thống nhờ AI, thúc đẩy sự chuyển đổi trong phát triển chuyên môn. Tác giả Trần Đặng Minh Trí nhấn mạnh: “AI chỉ là công cụ hỗ trợ, trọng tâm trong giáo dục vẫn phải là sự phát triển toàn diện của con người và tương tác giữa học sinh với giáo viên”.
Thúy Kiều
Bình luận (0)