Nghị quyết 71 có thể tạo ra một cú hích lớn, biến giáo dục từ “quốc sách” thành “đột phá phát triển”. Nghị quyết thể hiện một quyết tâm chính trị chưa từng có và một tầm nhìn dài hạn: biến giáo dục thành sức mạnh quyết định cho sự phát triển, chấn hưng dân tộc và hội nhập quốc tế.
Nhiều điểm nhấn đột phá
Nghị quyết 71-NQ/TW của Bộ Chính trị ngày 22/8/2025 về “đột phá phát triển giáo dục và đào tạo” với nhiều điểm nhấn mang tính đột phá, thể hiện tầm nhìn chiến lược, quyết tâm hành động, coi giáo dục và đào tạo gắn với nhân tố quyết định tương lai của dân tộc.
Điểm nhấn về vị thế và nhận thức mới: Lần đầu tiên giáo dục và đào tạo được khẳng định không chỉ là quốc sách hàng đầu mà còn là nhân tố quyết định vận mệnh, tương lai của dân tộc; Có sự chuyển từ đổi mới từng phần sang đột phá chiến lược trong tư duy, thể chế, quản trị giáo dục.
Nghị quyết với mục tiêu rõ ràng, định lượng, thời hạn cụ thể: Mục tiêu đến năm 2045: hệ thống giáo dục quốc dân hiện đại, chất lượng, công bằng, nằm trong nhóm 20 quốc gia hàng đầu thế giới về giáo dục; Mục tiêu trung hạn (năm 2030): hoàn thành phổ cập mầm non 3-5 tuổi; giáo dục bắt buộc đến hết THCS; tỉ lệ người trong độ tuổi hoàn thành cấp THPT tương đương, năng lực công nghệ, AI, tiếng Anh bước đầu được nâng lên. Tỉ lệ học sinh, sinh viên theo các trình độ sau THPT, tỉ lệ trình độ cao đẳng, đại học phải tăng lên rõ rệt; ưu tiên đào tạo tài năng trong khoa học cơ bản, kỹ thuật, công nghệ; Mục tiêu đến năm 2035 hệ thống giáo dục và đào tạo tiếp tục được hiện đại hóa, có bước tiến mạnh, vững chắc về tiếp cận, công bằng và chất lượng. Hoàn thành phổ cập THPT.
Tự chủ, đổi mới quản trị: Đẩy mạnh tự chủ toàn diện cho các cơ sở giáo dục, đặc biệt trường đại học, không phụ thuộc hoàn toàn vào tự chủ tài chính; Làm rõ trách nhiệm của các cấp từ Quốc hội, Chính phủ, bộ ngành, địa phương đều có phân công rõ để thực hiện nghị quyết. Đầu tư nguồn lực, chính sách với nhà giáo: Tăng phụ cấp ưu đãi nghề cho giáo viên phổ thông và mầm non; đặc biệt ở vùng khó khăn được ưu đãi cao hơn. Đảm bảo chi ngân sách Nhà nước cho giáo dục ít nhất 20% tổng chi; trong đó chi đầu tư (cơ sở vật chất, thiết bị) phải được đảm bảo; chi cho giáo dục đại học cũng có chỉ tiêu riêng.
Mở rộng tiếp cận giáo dục, giảm sự chênh lệch giữa vùng miền, nhóm đối tượng; cải thiện điều kiện cơ sở vật chất, đội ngũ giáo viên, trường lớp ở những nơi khó khăn. Cải cách nội dung, chương trình giáo dục phổ thông; tăng các môn khoa học, công nghệ, tin học, nghệ thuật; đưa kiến thức năng lực số, AI vào chương trình; đổi mới phương pháp giáo dục – học tập – trải nghiệm.
Sắp xếp lại mạng lưới các trường đại học, giải thể trường không đạt chuẩn, sáp nhập các viện nghiên cứu với trường đại học khi cần thiết. Phát triển “3-5 đại học tinh hoa” theo mô hình nghiên cứu quốc tế, thu hút giảng viên giỏi cả trong nước & nước ngoài; tăng mạnh xuất bản quốc tế, sáng chế, nghiên cứu.
Nghị quyết đã xây dựng nhiều cơ chế chính sách, tài chính, ưu đãi đối với giáo dục. Trong đó, ưu đãi về đất đai, giảm thuế, miễn thuế sử dụng đất cho các cơ sở giáo dục, đặc biệt trường công lập và tư thục hoạt động vì lợi ích chung. Huy động xã hội hóa giáo dục, khuyến khích doanh nghiệp, tổ chức ngoài Nhà nước tham gia; hợp tác quốc tế.
Chuyển đổi số, ứng dụng công nghệ, trí tuệ nhân tạo (AI): Đưa năng lực số, kiến thức về AI vào chương trình phổ thông; thúc đẩy chuyển đổi số toàn diện trong giáo dục; ứng dụng công nghệ số trong việc dạy – học, quản lý.
Tháo gỡ những điểm nghẽn giáo dục
Nghị quyết 71-NQ/TW được kỳ vọng không chỉ mở đường mới mà còn tháo gỡ những điểm nghẽn tồn tại lâu năm trong giáo dục. Đó là điểm nghẽn về thể chế và quản trị khi quản lý tập trung, thiếu linh hoạt, nhiều trường học, đặc biệt là đại học, vẫn chịu quản lý quá chặt về chương trình, nhân sự, tài chính. Nghị quyết 71 thúc đẩy tự chủ toàn diện, không chỉ tài chính mà cả học thuật và quản trị.
Điểm nghẽn về chồng chéo chính sách, luật pháp: Các luật về giáo dục phổ thông, đại học, nghề nghiệp thiếu đồng bộ. Nghị quyết yêu cầu sửa đổi đồng bộ luật để thống nhất, rõ trách nhiệm giữa Quốc hội, Chính phủ, bộ ngành, địa phương.
Điểm nghẽn về nguồn lực và chính sách với nhà giáo khi trên thực tế thu nhập thấp, đời sống khó khăn khiến nhiều giáo viên bỏ nghề hoặc không toàn tâm với nghề. Nghị quyết 71 nâng phụ cấp ưu đãi, đặc biệt ở vùng khó khăn, đồng thời coi phát triển đội ngũ là trung tâm.
Điểm nghẽn về đầu tư chưa tương xứng: Tỷ lệ chi cho giáo dục vẫn cao trên giấy (khoảng 20%) nhưng phân bổ chưa hiệu quả, nhiều nơi thiếu cơ sở vật chất. Nghị quyết yêu cầu đảm bảo chi ngân sách đủ cả cho đầu tư (cơ sở vật chất, hạ tầng số), không chỉ chi thường xuyên.
Điểm nghẽn về chất lượng và công bằng khi chênh lệch vùng miền lớn. Nghị quyết đặt trọng tâm giảm bất bình đẳng, đảm bảo phổ cập mầm non, giáo dục bắt buộc đến THCS, phổ cập THPT.
Chương trình nặng lý thuyết, thiếu kỹ năng, nghị quyết đưa AI, công nghệ số, ngoại ngữ, kỹ năng mềm vào chương trình phổ thông, hướng tới năng lực toàn diện.
Điểm nghẽn về giáo dục đại học và nghiên cứu, nghị quyết yêu cầu sắp xếp lại hệ thống, giải thể hoặc sáp nhập trường kém chất lượng, phát triển 3-5 đại học tinh hoa chuẩn quốc tế; định hướng đại học nghiên cứu làm trung tâm sáng tạo, gắn kết doanh nghiệp – nhà trường – viện nghiên cứu.
Với những ý nghĩa của quyết tâm và tầm nhìn đột phá, nghị quyết tạo niềm tin và khát vọng cho xã hội về một nền giáo dục công bằng, hiện đại, ngang tầm quốc tế. Đặt nền móng để nguồn nhân lực Việt Nam trở thành lợi thế cạnh tranh trong khu vực và thế giới. Định hướng giáo dục trở thành động lực chiến lược, thay vì chỉ là lĩnh vực xã hội được đầu tư theo nghĩa “an sinh”.
Đỗ Yến Hoa
Bình luận (0)